In maart 2018 werd vanuit het NWS data project van de Universiteit Antwerpen (https://www.uantwerpen.be/nl/projecten/nws-data/) een online vragenlijst uitgestuurd naar ruim 4000 respondenten in Vlaanderen (in samenwerking met onderzoeksbureau SSI)1. Doel was om te achterhalen hoe mensen zich informeren over politiek nieuws en actuele gebeurtenissen. Maken zij nog steeds vooral gebruik van traditionele nieuwskanalen zoals kranten en televisie of worden sociale media zoals Twitter en Facebook steeds belangrijker als kanalen voor het vergaren van nieuws? We zijn met name geïnteresseerd in welke mate deze verschillende nieuws kanalen de politieke kennis van burgers beïnvloeden. Vooral over de invloed van het volgen van nieuws via sociale media op politieke kennis is tot nu toe weinig geweten.
Traditionele mediakanalen als kranten (offline en online) en vooral televisie blijven in Vlaanderen de belangrijkste kanalen voor het volgen van actuele gebeurtenissen. Van de sociale media wordt vooral Facebook gebruikt voor het volgen van nieuws; bijna 40% van de ondervraagden geeft aan ook Facebook dagelijks te gebruiken voor dit doeleinde. Twitter daarentegen wordt amper door het brede publiek gebruikt als nieuwskanaal.
Niet geheel verrassend, maar het volgen van nieuws via traditionele mediakanalen zoals kranten, tv of online nieuws leidt inderdaad tot meer kennis over actuele zaken. Een hoger gebruik van Twitter of Facebook als nieuwskanalen leidt daarentegen niet tot meer politieke kennis, ook wanneer we rekening houden met demografische verschillen tussen gebruikers van verschillende media.
Vooral burgers die alleen via sociale media nieuws volgen, scoren lager op het vlak van actuele politieke kennis. Zij verschillen niet van burgers die weinig (minder dan enkele keren per week) het nieuws via een traditioneel kanaal volgen. Deze groep van exclusieve sociale media gebruikers is echter slechts een zeer kleine groep van de bevolking (ongeveer 3%). Veruit de meeste mensen combineren sociale media met klassieke media om op de hoogte te blijven.
Hoe verontrustend zijn deze bevindingen? Op dit moment lijken de negatieve effecten mee te vallen. Zolang sociale media als complementair aan traditionele worden gebruikt, lijkt er weinig aan de hand en dit is op dit moment de grootste groep. Het wordt problematischer als burgers alleen via de sociale media nieuws volgen. Zolang deze groep klein blijft, in onze survey momenteel ongeveer 3%, is er weinig reden tot bezorgdheid. Het feit dat jongeren oververtegenwoordigd zijn in de groep ‘nieuwsmijders’ en in de groep die vooral op sociale media steunen voor informatie is wel een mogelijk gevaar voor de toekomst.
(1)4139 respondenten uit het online panel van onderzoeksbureau SSI vulden de vragenlijst in. We maakten gebruik van quotas voor leeftijd, geslacht, en opleiding om een diverse sample te bekomen, maar pretenderen niet dat de survey helemaal representatief is voor de Vlaamse bevolking.