Afgelopen zomer werden tijgermuggen gespot op vijf verschillende locaties in België. Het is opmerkelijk dat deze mug nu landinwaarts naar ons land reist vanuit naburige landen. De tijgermug of Aedes albopictus is al geruime tijd onderweg naar onze regio’s. ITG-onderzoekers en hun partners monitoren deze en andere exotische muggensoorten op 23 risicolocaties die waarschijnlijk de eerste plaatsen zijn voor toegang tot België. De laatste keer dat een tijgermug werd waargenomen in België was in 2016. Van mei tot september 2018 identificeerden wetenschappers van het ITG tijgermuggen op vijf locaties in vier provincies: Oost-Vlaanderen, Henegouwen, Namen en Luxemburg. Ze hebben 68 tijgermuggen opgesloten in verschillende stadia van ontwikkeling (24 volwassen muggen, 8 larven en 36 eieren) in de Waaslandhaven, wat erop lijkt te wijzen dat de muggen deze zomer een kans hadden om zich te verspreiden. In de andere provincies werd slechts een beperkt aantal volwassen muggen of hun eieren ontdekt.
In Luxemburg en Namen werden eieren gedetecteerd op parkeerterreinen langs de snelweg, wat erop kan wijzen dat de tijgermug zijn weg heeft gevonden met de auto vanuit gebieden in Frankrijk of Duitsland, waar de soort veel voorkomt. Het is de eerste keer dat de tijgermug naar het binnenland reist vanuit een buurland. De mug werd voor het laatst gezien in 2016, toen ITG-onderzoekers hem zagen in tweedehands bandenbedrijven, tuincentra en de haven van Antwerpen. In die gevallen migreerden de muggen van ver weg via de verzonden goederen. “De tijgermug kan mogelijk voet aan de grond krijgen in België en overschrijdt nu de grens met ons land van buurlanden waar het al is gevestigd.We moeten de verspreiding nauwlettend volgen om te voorkomen dat de soort zich hier definitief vestigt zodat er een controleprogramma kan worden opgezet Zo hebben we ook meer muggen ontdekt, omdat we intensiever monitoren in België, “legt dr. Isra Deblauwe uit, die de dagelijkse coördinatie van het MEMO-project verzorgt.
Naast de Aziatische tijgermug werden vorig jaar drie andere exotische muggensoorten gezien, waaronder Aedes japonicus en Aedes koreicus . De Aziatische bosmug of Aedes japonicus werd opnieuw gevonden in Namen en bij de Duitse grens. Aedes koreicus was al in 2008 geïdentificeerd in België en heeft zich gevestigd in de regio Maasmechelen. ITM-onderzoekers houden deze kleine muggenpopulaties en hun verspreiding nauwlettend in de gaten. Tot nu toe heeft de soort nog geen overlast veroorzaakt. “Het is cruciaal om deze structurele monitoring voort te zetten omdat het vroegtijdig plaatsen van deze exotische muggen effectieve controle mogelijk maakt en helpt om hun vestiging zo lang mogelijk in ons land uit te stellen. Zelfs als de muggen zich hier konden vestigen, is een zorgvuldige bewaking van deze populaties een must. om het risico op overdracht van ziekten vast te stellen, “zei dr Wim Van Bortel , algemeen coördinator van het MEMO-project.
Het MEMO-project, een afkorting van ‘ Monitoring exotische muggen in België ‘, is een driejarig project (2017 – 2020), gefinancierd door de Vlaamse, Waalse en Brusselse overheid en de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu in de context van het nationale actieplan voor milieu en gezondheid (NEHAP). ITM voert het project uit in samenwerking met het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) en Barcoding Facility of Organisms and Tissues of Policy Concern (BopCo). Met ondersteuning van Avia-GIS wordt het VECMAP-informatiesysteem gebruikt om veld- en laboratoriumgegevens te integreren. De Vlaamse, Waalse en Brusselse autoriteiten worden onmiddellijk op de hoogte gebracht telkens wanneer tijgermuggen worden ontdekt, zodat snel controlemaatregelen kunnen worden genomen.
Het ITG houdt al vele jaren toezicht op exotische muggen op verschillende locaties in België. Het instituut heeft deze activiteiten sinds juli 2017 uitgebreid en het aantal locaties verdubbeld dat door het MEMO-project is onderzocht. Als gevolg van deze jarenlange monitoring hebben ITG-onderzoekers een unieke expertise en dataset opgebouwd, die nauwkeurig de eerste introducties van exotische muggen in ons land in kaart brengt.
IS DE TIJGERMUG GEVAARLIJK?
De Aziatische tijgermug of Aedes albopictus is een kleine zwart-wit gestreepte mug. Het heeft niet alleen een pijnlijke beet, het kan ook virale ziekten overbrengen, waaronder dengue en chikungunya. De aanwezigheid van een paar tijgertjes en andere exotische muggen in België betekent niet noodzakelijk dat er een virusuitbraak plaatsvindt, omdat de muggen zelf geen gevaar vormen. Om een virus van de ene persoon naar de andere te verzenden, moet de mug eerst een persoon bijten die is geïnfecteerd met het virus. Alleen dan kan het dit virus aan een andere persoon doorgeven. Om transmissie mogelijk te maken, moeten het virus en de exotische soorten op dezelfde locatie op dezelfde tijd aanwezig zijn. De kans dat dit gebeurt, neemt toe als zowel de bevolkingsdichtheid van de muggensoort als het aantal locaties waar het voorkomt, toeneemt.
Foto’s: Instituut voor Tropische Geneeskunde