Het regenwater dat op de Singel ter hoogte van Oud-Berchem en een stuk van de omliggende wijk valt, wordt binnenkort opgevangen in Natuurpark Wolvenberg. Het natuurlijk waterzuiveringssysteem daarvoor is nu klaar, en zal de buurt helpen behoeden voor wateroverlast. De groenaanleg rondom is al deels aangelegd, later dit najaar wordt die verder afgewerkt met nog bijkomende beplanting. Het groen zorgt ervoor dat het volledige systeem zo natuurlijk mogelijk integreert in het landschap van Park Brialmont.
Terugdringen wateroverlast Oud-Berchem
Oud-Berchem heeft bij hevige regenval vaak te kampen met wateroverlast. Met de aanleg van de waterzuiveringsinfrastructuur in Natuurpark Wolvenberg, onderdeel van Park Brialmont, willen stad en district dit probleem terugdringen. Het ingenieuze systeem leidt vanaf nu regenwater afkomstig van de rijweg van de Singel en enkele straten langs de Uitbreidingsstraat in Berchem naar het park, om het daar te laten infiltreren. In totaal gaat het om de afwatering van 3,8 hectare verharding. Dit systeem ontlast Oud-Berchem van afstromend water en helpt zo de kans op wateroverlast te verkleinen. Het komt officieel in gebruik wanneer de rioleringswerken aan de Uitbreidingsstraat zijn afgerond.
Districtsburgemeester Evi Van der Planken: “De waterloverlast in Oud-Berchem is een gekend probleem. We zijn blij dat we dit nu kunnen terugdringen. Belangrijk is ook dat het overtollige hemelwater niet enkel meer via het rioleringssysteem wordt afgevoerd maar nu op een duurzame manier lokaal kan insijpelen om zo het grondwaterpeil terug op niveau te brengen.”
Uniek zuiveringsconcept
Regenwater komt niet helemaal zuiver tot bij het infiltratiesysteem. Om voldoende te zuiveren volstaat een natuurlijk waterzuiveringssysteem met planten niet. Daarom gaat de stad veel verder en gebeurt de zuivering op basis van een korrelvormig, stenig materiaal waar de vervuiling aan blijft kleven. Een duurzaam alternatief, aangezien het filterzand slechts om de 15 à 20 jaar gereinigd of vervangen moeten worden. Zo komt er gezuiverd water aan de infiltratiebekkens.
Het zuiveringsconcept werd ontwikkeld in nauw overleg met Aquafin en studiebureaus Sweco en CLUSTER. Het kent drie elementen:
een ontvangstbuffer langsheen de Singel, in de vorm van een langgerekte gracht met natuurlijk uitzicht (die zorgt voor een vertraagde toevoer naar de filter);
een grote filterbak, opgevuld met grind en afgewerkt met keien;
een infiltratiebekken, bestaande uit twee grote kommen, waar het water zachtjes in de grond zal infiltreren.
Schepen voor stadsontwikkeling Annick De Ridder: “Met elk stadsontwikkelingsproject zetten we vol in op vergroening en verblauwing. Dat laatste slaat niet alleen op meer zichtbaarheid van waterpartijen, maar zeker ook op een slimme duurzame omgang met water. De aanleg van de waterzuiveringsinfrastructuur in Natuurpark Wolvenberg, onderdeel van Park Brialmont, is een perfect voorbeeld van dit soort verblauwing. Ook het toekomstige park aan Nieuw Zuid zal dit verblauwingspad verder bewandelen.”
Integratie in park
De twee infiltratiekommen met een recreatieve functie bevinden zich centraal in het natuurpark en werden met dit doel reeds aangelegd in het kader van masterplan Park Brialmont. De kleinste van de twee is een avontuurlijke speelplek waar kinderen kunnen ravotten tussen rotsen en keien. De grootste is een multi-inzetbaar grasterrein waar onder andere gesport kan worden. Als de nood hoog is, zullen de kommen worden ingezet voor waterberging om de buurt te behoeden voor wateroverlast. Op dergelijke moment zijn ze enkele dagen niet bruikbaar voor recreatieve en sportieve activiteiten. Dat zal slechts sporadisch gebeuren.
Waterzuivering geïntegreerd in Park Brialmont
Alle waterzuiveringselementen worden zo veel mogelijk geïntegreerd in het park door ze specifieke natuur- en belevingswaarden toe te bedelen en de filterconstructie als een avontuurlijk speelelement uit te voeren. Daarnaast werd ook de nodige groenaanleg voorzien. Zo is de zone rond het waterzuiveringssysteem ingezaaid met een zaadmengsel van inheemse kruiden en grassen, die de daar reeds spontaan groeiende gewassen zullen aanvullen. Het gaat om planten die een belangrijke nectarbron zijn voor vlinders en andere insecten. Een deel van de groenaanleg is nu reeds gebeurd, een ander deel volgt later dit najaar.
Monitoring van nieuwe methode
Het zuiveren van afstromend water staat nog in de kinderschoenen. De stad werkt samen met Aquafin een monitoringsprogramma uit. Op regelmatige basis zullen staalnames van het toestromende en gezuiverde water duidelijk moeten maken hoe goed de zuivering werkt en wat de verdere opportuniteiten zijn.
Birgit De Bock, studieverantwoordelijke R&D bij Aquafin : “Regenwater is zeer waardevol. Voor de natuur, maar ook voor ons. Het water zomaar verloren laten gaan, zou zonde zijn. Daarom onderzoeken we op welke manier we de natuurlijke grondstof ten volle kunnen benutten. Door in Natuurpark Wolvenberg de waterzuivering volledig te integreren in het landschap, creëren we een meerwaarde voor én de natuur, én de mens. Een welgekomen win-winsituatie.”
Meer info
Het plan voor Park Brialmont (ontwikkeling van de gebieden De Villegas, Wolvenberg en Brilschans) werd opgemaakt door CLUSTER en Witteveen+Bos, in samenwerking met Natuurpunt. AG Vespa, het autonoom gemeentebedrijf voor vastgoed en stadsprojecten Antwerpen, coördineert de ontwikkeling van Park Brialmont. Op dit moment wordt volop gewerkt aan fase 2 van Park Brialmont, die deelzones van Wolvenberg en het Brilschanspark omvat. Meer info staat op www.agvespa.be.
Foto’s: www.antwerpen.be