Met verwondering en nieuwsgierigheid stel ik vast dat op vele grote wijnbeurzen 1/5 van de beurs in het teken staat van dranken met weinig of geen alcohol (cf. London Wine Fair).
Vele wijnpuristen vragen zich dan ook af of men dit brouwsel nog steeds wijn mag noemen. Tijd om de voor- en nadelen op de balans te leggen.
In mijn wijnopleiding leerde ik dat een traditionele wijn minimaal 8,5% volume moet bevatten wat duidelijk en goed is omkaderd door onze Europese regelgeving. Officieel dus mag alcoholvrije wijn eigenlijk geen wijn worden genoemd en staat er bij veel alcoholvrije wijnen ‘alcoholvrije drank’ op het etiket. Pas op, eind 2023 zou hier echter verandering kunnen komen door een nieuwe Europese basisverordening die de termen ‘gedealcoholiseerd ‘en ‘gedeeltelijk gedealcololiseerd ‘zal introduceren. In afwachting blijft wijn een drank van vergiste druiven van minimaal 8,5% tot maximaal 15% volume, behalve bij een beschermde oorsprongbenaming waar een uitzondering in de reglementering is opgenomen.
Stellen we ons nu eerst de vraag: hoe maak je alcoholvrije wijn? Er zijn wijnboeren die de keuze maken om vroeger te oogsten zodat er minder suiker in de druiven zit waardoor men minder alcohol krijgt. Alcohol uit de wijn halen zal een lastig proces blijven. Tot hiertoe zij drie veelgebruikte manieren van toepassing.
Distillatie onder vacuüm. Dit is eenzelfde techniek zoals het maken van likeuren. De wijn wordt verhit waarna de alcohol wordt verdampt. Dat komt doordat het kookpunt van alcohol lager ligt dan bij wijn en water. Je houdt dus wijn zonder alcohol over. Omdat alcohol pas bij 78° verdampt en dat is veel te veel voor wijn, wordt dit proces onder vacuüm gedaan. Deze methode verdampt de alcohol al tussen de 28 en 38° met behoud van de smaken in de wijn.
Spinning cone. Dit proces heeft veel weg van een distillatieproces. De alcohol wordt bij 40° naar boven gestuwd. Dit heeft als nadeel dat sommige smaken eerder verdampen dan de alcohol. De wijnmaker kan achteraf weer smaken toevoegen, maar het resultaat zal nooit hetzelfde zijn.
Omgekeerde osmose-micro filtratie. De wijn wordt 3 à 4 keer door een extreem fijne filter gehaald waar de alcohol achterblijft. Een groot voordeel hierbij is dat de wijn zijn smaak behoudt. Nadeel is structuurverlies en wat restalcohol.
Uit wat vooraf blijkt concludeer ik dat bij elke methode de basiswijn, de kennis van de wijnmaker en de techniek een grote invloed zal hebben op het eindresultaat.
Tijd om de voor- en nadelen van alcoholvrije wijn op de balans te plaatsen?
VOOR
Laten we met onze tijd mee zijn! Alcoholvrij bier is tegenwoordig zeer populair aan het worden. Zou het niet een beetje ‘snob’ zijn, zelfs chauvinistisch om er een punt van te maken als het nu om wijn gaat? Alcoholvrije wijn verenigt: het laat niet-drinkers (zwangere vrouwen, automobilisten, diabetici, enz.) toe om te klinken met anderen op gezellige momenten zonder de spelbreker te zijn. Behalve niet-drinkers maken wij ons allemaal zorgen over de wens om alcohol te reguleren. Kijk maar eens naar het groeiende succes van ‘Dry Januari’ (jaarlijkse Volksgezondheidscampagne) op wereldvlak.
Met de opwarming van de aarde worden wijnen steeds rijker aan alcohol. De druiven rijpen veel sneller en proppen zich vol met suiker. De wijn is van gemiddeld 11,5° in de jaren ’80 naar 14 en soms 15° gegaan. Genoeg om bij twee glazen positief te zijn! In de toekomst zal desalcoholisatie, hoe miniem ook, deel uitmaken van de wijnproductie. Minder alcohol betekent ook minder calorieën. Onderzoek leert ons dat alcoholvrije wijn tot driemaal minder calorieën aanmaakt voor diegenen die op hun figuur letten of gewoon een gezondere levensstijl willen aangaan.
TEGEN
Desalcoholisatie verandert het organoleptisch profiel van de wijn en het evenwicht in de mond. Alcohol speelt een essentiële rol bij de perceptie van smaken en zachtheid, en het helpt ook om het gevoel van zuurgraad te temperen. De smaak van alcoholvrije wijn ligt zeker in de buurt van die van de basiswijn maar kan daar nooit tegenop. Pas op voor ideeën: wijn zonder alcohol is niet per se beter voor de gezondheid. Net als traditionele wijn kan het veel sulfiet bevatten. Hoewel het minder calorieën bevat, kan het eindproduct paradoxaal zoeter zijn. Vergeet ook niet dat alcoholvrije drank een valse vriend is voor alcoholisten die zichzelf proberen te ontwennen. Een zogenoemde alcoholvrije wijn bevat 0% alcohol maar heeft heel vaak iets meer dan 0,3%. Het risico is dus dat de smaak voor alcohol bij deze mensen ze wakker maakt en ervoor zorgt dat ze terug willen gaan naar stevig alcoholgebruik.
IN DE PRAKTIJK
Momenteel zijn er in Frankrijk ongeveer tien merken die ‘alcoholvrije wijnen’ zowel in wit, rood, rosé of mousserend op de markt gooien zoals Petit Béret, La Côte de Vincent, Pierre Zéro, …
Sindsdien hebben enkele grote spelers in de wijnsector ook wijnen gelanceerd met een laag alcoholgehalte om in te spelen op nieuwe consumententrends zoals de gebroeders Grassa, eigenaars van Domeine TARIQUET die de Imprévue cuvée creëerden, een lichte wijn uit de cépage riesling met een alcoholgehalte van 9,5% volume (vergeleken met de 11% volume van de Tariquet classic). Of het Spaanse Cavahuis Freixenet dat zijn cuvée Negro bewerkte in een alcoholvrije versie. Keuze genoeg, probeer eens ‘Le Pétitot Champagne’; ‘Kolonne Null’; ‘Carl Jung’-rode shiraz; ‘Pas du Tout’-mousseux; ‘NOA%’-chardonnay; ‘Vendôme Mademoiselle Classic Rosé’; ‘L’Arjolle Côtes de Thongue Equilibre Zéro’-merlot/grenache; ….
Ook de grootwarenhuizen zien financieel potentieel met verkoopsprijzen aan minder dan 8 Euro zoals bij Delhaize
(Espagne, schuimwijn rosé zonder alcohol; Australië, South West-chardonnay; Vintense-merlot; Night Orient-schuimwijn zonder alcohol enz. Idem bij Albert Heijn met zijn merlot Free Feather en zijn Lindeman’s wit. Zelfs Aldi scoort met zijn saivignon blanc, alcoholvrij uit Duitsland.
Als je nu naar mijn persoonlijke mening vraagt moet ik toegeven dat rode niet alcoholische wijnen nog wat structuur behouden dankzij de aanwezigheid van tannine. Zij worden vaker door de professionele proever als ‘beter’ bestempeld en lijken wat meer op gewone wijn. Toch best niet te veel vergelijken met gewone wijn. Het is simpelweg een andere soort drank. En jij, beste lezer, klaar om de sprong te wagen?
Stel je nu eens proefondervindelijk op met de vraag of alcoholvrije wijn nog steeds wijn voor jou is?
Januari 2023, Georges De Smaele, wijncriticus.