Xavier Hufkens presenteert A Traveller, Zhang Enli’s tweede tentoonstelling met de galerie. De tentoonstelling onthult een nieuwe serie abstracte portretten, die de evolutie van zijn oeuvre sinds 2019 markeert. In zijn zoektocht naar de complexiteit van de menselijke psyche overschrijdt de kunstenaar de grenzen tussen figuratie en abstractie en creëert hij een unieke beeldtaal die kleur en vorm koppelt aan herinnering en emotie.
Portretten zijn al meer dan drie decennia een centraal thema in Zhang Enli’s werk. In de jaren 1990 maakte hij bijvoorbeeld een uitgebreide serie schilderijen gebaseerd op de gewone mensen en arbeiders van Shanghai. De doeken hebben titels als Butcher, Smoker en Dancer. Hoewel hij later thema’s als de natuur, interieurs en objecten verkende, beschouwde Zhang ook deze werken altijd als portretten. Na zijn interesse in portretkunst begon zijn meest recente werk te verschuiven in de richting van intuïtief expressionisme, dat de ‘essentie’ van zijn onderwerpen vastlegt buiten hun representatie om. In plaats van te vertrouwen op directe observatie, gebruikt Zhang nu het schilderkunstige medium om psychologische landschappen te construeren waarin het oog en de geest kunnen dwalen. Over de evolutie van representatie naar abstractie zegt hij: “In het begin werkte ik vanuit objecten naar lijnen. Deze lijnen waren specifiek, zoals elektriciteitskabels en ijzerdraden. Maar toen ze eenmaal waren afgebeeld, vond ik ze moeilijk te definiëren. Het is niet gemakkelijk om het abstracte van het figuratieve te scheiden. Dit heeft me gebracht waar ik nu ben. In mijn gedachten zijn abstract en figuratief niet gescheiden. Hun grenzen zijn vaag.”
Zhangs artistieke praktijk belichaamt een vloeiende uitwisseling tussen externe indrukken en interne reflecties, om later de wereld weer binnen te treden door te schilderen. Het is een proces van het verkrijgen van inzicht in essentiële menselijke kenmerken en ervaringen. Toch zijn deze eigenschappen altijd in ontwikkeling en weerstaan ze vaste interpretaties. Zhang zegt: “Je kunt iemand nooit duidelijk of eenvoudig beschrijven met één enkele zin. Ik denk dat hetzelfde voor alles geldt. Ik heb mensen nooit als eenvoudig beschouwd… Iemands ideeën en bewustzijn zijn vaak ontoegankelijk.” Deze multidimensionaliteit wordt weerspiegeld in lossere en vrijere lijnen, die elkaar in ongekende mate kruisen en overlappen, en in een grotere compositorische dichtheid.
Onze verbeelding is de sleutel tot het interpreteren van Zhang Enli’s werken, deels gestuurd door hun titels. Omdat de portretten pas een naam krijgen – of als het ware een ‘identiteit’ – als ze klaar zijn, hebben hun titels een dubbele functie. Ze wijzen niet alleen op wat de kunstenaar in zijn werk ziet, maar dienen ook als index voor de percepties van de kijker. Zhang hecht veel waarde aan het benoemen van dingen en gelooft dat een titel net zo belangrijk kan zijn als het beeld zelf. Culturele herinneringen, bijvoorbeeld aan literatuur, zijn ook cruciaal. Een invloedrijk werk voor Zhang Enli is Winesburg, Ohio (1919) van Sherwood Anderson (1876-1941), dat over mensen gaat. De kunstenaar las dit boek, dat algemeen wordt beschouwd als een van de vroegste werken van de modernistische literatuur, voor het eerst toen hij nog studeerde. Anderson ontwikkelde tweeëntwintig verschillende karakterstudies voor zijn roman. Deze gedetailleerde observaties en het verlangen van de auteur om onder de oppervlakte van het leven te kijken, deden de kunstenaar denken aan zijn eigen ervaringen en herinneringen aan zijn familie.
Zhang Enli’s diep persoonlijke, raadselachtige doeken dienen als tweewegspiegels die zowel de wereld in het algemeen als het onderbewustzijn van de kunstenaar weerspiegelen. Sensaties en de verbeelding komen samen in deze werken. Zien wij wat de kunstenaar ziet? En wat roepen de titels, in combinatie met de penseelstreken en kleuren, in ons op? Zhang Enli verwacht dat iedereen de schilderijen via een uniek pad betreedt.
Zhang Enli
Zhang Enli (1965, provincie Jilin, China) woont en werkt in Shanghai. Enkele solotentoonstellingen zijn Expression, Long Museum, West Bund (2023); Portrait, He Art Museum (HEM), Guangdong, China (2023); A Room with Colour, Long Museum Chongqing, China (2021); A Room That Can Move, Power Station of Art, Shanghai (2020); Zhang Enli, K11 Foundation, Shanghai (2019); The Bird Cage: a temporary shelter, Galleria Borghese en de Uccelliera, Rome (2019); Gesture and Form, Firstsite, Colchester (2017); Zhang Enli, MOCA, Taipei (2015); Landscape, Museo d’Arte contemporanea di Villa Croce, Genua (2013); en Space Painting, ICA, Londen (2013).
Foto: Club Paradis