Het boek ‘Zeldzaam en onmisbaar’en de expo ‘Zeldzaam & Onmisbaar’ brengen een unieke selectie uit de meer dan duizend stuks tellende Vlaamse Topstukkenlijst ter ere van de 20ste verjaardag van het Vlaams Topstukkendecreet. Het decreet zorgt ervoor dat topstukken, een voorwerp of verzameling, die in eerste instantie een archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis voor de Vlaamse Gemeenschap hebben, en aan de criteria “zeldzaam” en “onmisbaar” voldoen, Vlaanderen niet zomaar mogen verlaten, en dat ze zo goed mogelijk beschermd en bewaard worden.
De kunstkamer van Cornelis van der Geest – Willem van Haecht Rubenshuis Antwerpen
Volgens het decreet betekent ‘Zeldzaam’ dat er zich uiterst weinig andere gelijke of gelijksoortige voorwerpen of verzamelingen in dezelfde staat in Vlaanderen bevinden. Onmisbaar betekent dat het voorwerp of de verzamelingen minstens één van de volgende vier eigenschappen bezit: een bijzondere waarde voor het collectieve geheugen, een schakelfunctie, een ijkwaarde of een bijzondere artistieke waarde.
Het boek is niet alleen de catalogus van de tentoonstelling, maar stelt zich een blijvende neerslag tot doel. Ben van Beneden schrijft in het eerste hoofdstuk van het boek ‘Keuzes maken’: “Het uitgangspunt was uiteraard de Topstukkenlijst, die momenteel meer dan duizend nummers telt, al gaat het in feite om nog veel meer werken, aangezien heel wat topstukken in werkelijkheid uit verschillende, soms tientallen objecten bestaan.”
Het schilderend geraamte – Ensor KMSK
“Van bij het begin hadden mijn medecurator Ben van Beneden en ik een tentoonstelling met als voornaamste zoniet enige selectiecriterium dat de werken ons persoonlijk moesten raken. Wat we wilden was de schoonheid en verscheidenheid tonen van een reeks uitzonderlijke werken die de eeuwen hebben getrotseerd en die nu voorgoed in openbare en particuliere Vlaamse collecties zijn verankerd.”
Uiteindelijk selecteerden Thomas Leysen en Ben van Beneden een honderd topstukken uit de meer dan duizend tellende Topstukkenlijst die naast bewondering en verwondering de toeschouwer vooral puur esthetisch genot bezorgt.
In het boek is de selectie opgenomen van de honderdtal belangrijke kunstwerken uit openbaar en particulier bezit, die samen een afspiegeling vormen van de Topstukkenlijst. De tentoonstelling, zo ook het boek, is chronologisch opgebouwd en vangt aan met het oudste object op de Topstukkenlijst, een 13.000 jaar oude gegraveerde rolsteen uit Museum De Kolonie in Lommel. Het jongste topwerk van de tentoonstelling is het werk van Gnoli Dominico “Sans nature morte” uit 1966, olieverf en zand op doek. Het voelt zowel modern als archaïsch aan en knipoogt naar de Europese popart.
Meer dan 50 auteurs duiden uitvoerig de kunstwerken in het 304 bladzijden dikke kunstboek, verlucht met 250 afbeeldingen waarvan meer dan 80 foto’s volledig blad vullend zijn uitgevoerd, 30 afbeeldingen benutten elk zelfs twee pagina’s.
Christus aan het kruis. Fondatie Terlinck Antwerpen
Voor een verdere impressie van de tentoonstelling die nog loopt tot en met 25 februari 2024 in het MAS te Antwerpen verwijzen we naar onze kunstreportage ‘Zeldzaam & Onmisbaar Topstukken uit Vlaamse collecties in het MAS’ op de Cartoon Productions, cultureel informatieve website.
Portret van Marquerite van Mons. Théo Van Rysselberhe. foto fvd
Zeldzaam en onmisbaar, Topstukken uit Vlaamse collecties, onder redactie van Thomas Leysen en Ben van Beneden. Uitgeverij BAI, 304 pagina’s 30 x 24 cm, ISBN: 9789085868415, (HB NL), € 46,50.
Frank Van Dessel