Xavier Hufkens presenteert de eerste tentoonstelling van de galerie die gewijd is aan het werk van de Britse schilder Leon Kossoff (1926-2019). De presentatie toont schilderijen en tekeningen die in een periode van vier decennia zijn gemaakt en belicht twee belangrijke reeksen die de hoofdthema’s in Kossoffs oeuvre laten zien, namelijk Londense stadsgezichten en zijn ‘vertalingen’ van werken van oude en moderne meesters. De tentoonstelling geeft zo een uitgebreid overzicht van Kossoffs praktijk en de stilistische evolutie ervan.
Leon Kossoff was een vooraanstaand lid van de Londense School, een losse vereniging van kunstenaars waartoe ook Francis Bacon, Lucian Freud, Frank Auerbach en David Hockney behoorden. Hoewel stilistisch divers, richtten ze zich allemaal op figuratie en expressief realisme in een tijd waarin abstractie en minimalisme de dominante krachten waren in de hedendaagse kunst. Kossoff schilderde Londen bijna obsessief. De werken in de tentoonstelling omvatten scènes uit het noorden van de stad, waar hij woonde en werkte, en East End, waar hij opgroeide. Ze werden geschilderd tussen 1971 en 1992 en weerspiegelen Kossoffs fascinatie voor de naoorlogse vernieuwing van de stad. Hij voelde zich vooral aangetrokken tot plaatsen van transformatie en doorgang, zoals bouwplaatsen en stations, zoals blijkt uit Demolition of YMCA Building No. 2, Spring (1971), Booking Hall, Kilburn Underground Station No. 4 (1978) en Outside Kilburn Underground Station, November (1984). Gescheiden door een periode van zes jaar, getuigen de Kilburn schilderijen niet alleen van de niet aflatende interesse van de kunstenaar in zijn alledaagse omgeving, maar ook van de manier waarop zelfs de meest vertrouwde onderwerpen in een staat van permanente verandering verkeren.
De kunstenaar beeldde ook gebouwen en plaatsen af die specifieke herinneringen bij hem opriepen, zoals Red Brick School Building, Winter (1982). Dit was een type schoolgebouw dat veel Engelse kinderen die opgroeiden in de naoorlogse periode kenden en dat hem deed denken aan de lagere school waar hij zelf op zat in Spitalfields. De nabijgelegen kerk, een van de grootste barokke bouwwerken van Londen, ontworpen door Nicholas Hawksmoor, was het onderwerp van een ander schilderij van zijn hand, Christ Church, Spitalfields, Early Summer (1992). Voor Kossoff waren deze onderwerpen niet alleen fysieke oriëntatiepunten, maar ook onderwerpen waarin er een constante wisselwerking is tussen verleden en heden, wat wordt onderstreept door de geladen en altijd bewegende penseelvoering. Kossoff schilderde Londen het hele jaar door en altijd naar het leven. Licht en het weer bepalen de sfeer van zijn werken, samen met zijn gestuele techniek en karakteristieke gebruik van impasto. In een oeuvre dat de eb en vloed van het leven in een van de grootste metropolen ter wereld over het grootste deel van een eeuw beschrijft, zijn tijd en herinnering belangrijke toetsstenen. Hoewel veel van de locaties die Kossoff schilderde al lang verdwenen zijn, zijn de plaatsen die vereeuwigd zijn in de schilderijen op de tentoonstelling – het Red Brick School Building, (Willesden), Christ Church, Spitalfields en het metrostation Kilburn – allemaal vandaag de dag nog te zien.
Leon Kossoff staat ook bekend om zijn ‘vertalingen’ van schilderijen van oude en moderne meesters. Hij bezocht en tekende wekelijks in de National Gallery in Londen en deed dat al vanaf jonge leeftijd, maar de tekeningen in deze tentoonstelling zijn voornamelijk gemaakt naar werken die te zien waren in Royal Academy tentoonstellingen: Francisco Goya’s schilderijen en Courbet’s De Duitse Jager waren opgenomen in de retrospectieven die respectievelijk in 1978 en 1994 aan deze kunstenaars waren gewijd, terwijl Titiaans Het villen van Marsyas (ca. 1570-1576) werd tentoongesteld in Venetiaanse Schilderkunst in 1983. Ook hier werkte Kossoff naar het leven: hij maakte zijn tekeningen in de galerijen vóór de eigenlijke schilderijen.
Toch zijn dit allesbehalve academische kopieën. Kossoffs snelle, dynamische techniek en repetitieve streken zijn onmiskenbaar van hemzelf en de schetsen zijn weliswaar trouw aan de originelen, maar nooit identiek. Vandaar de term ‘vertaling’. Gefascineerd door bepaalde oude meesters of doeken van pioniers als Cézanne en Courbet, probeerde Kossoff de psychologische en emotionele impact van de schilderijen te analyseren door deze in zijn eigen werk na te bootsen. Het was zowel een intellectueel engagement als een educatieve oefening. Hij schreef in 1987: “In mijn werk in de National Gallery, en elders van het werk van anderen, ben ik altijd een student geweest. Vanaf het begin … is mijn houding ten opzichte van deze werken altijd geweest om mezelf te leren er lering uit te trekken en, door herhaalde bezoeken, te proberen te begrijpen waarom bepaalde afbeeldingen een transformerend effect op de geest hebben.” Kossoff voelde zich vooral aangetrokken tot dramatische en intense werken of werken die een strijd uitbeelden, zoals te zien is in de tentoonstelling.
Leon Kossoff
Close Encounters: Paintings and Drawings
2 februari — 30 maart 2024
Xavier Hufkens, Rivoli
St-Jorisstraat 107
1050 Brussel
Leon Kossoff
Leon Kossoff begon zijn artistieke opleiding aan de St. Martin’s School of Art in 1943, maar verliet deze in 1945 om drie jaar militaire dienst te vervullen. Hij keerde terug naar St. Martin’s in 1949 en volgde de lessen van David Bomberg aan de Borough Polytechnic van 1950 tot 1952. Daarna voltooide hij zijn opleiding aan het Royal College of Art tussen 1953 en 1956. Kossoff vertegenwoordigde Groot-Brittannië op de Biënnale van Venetië in 1995 en was het onderwerp van een retrospectieve in de Tate Gallery in 1996. Zijn werk bevindt zich in belangrijke openbare en privécollecties over de hele wereld, waaronder het Art Institute of Chicago, het J. Paul Getty Museum in Los Angeles, het Metropolitan Museum of Modern Art in New York en de Tate Gallery in Londen.
Foto: Club Paradis