Meer dan 6 jaar geleden werkten de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis en de Cliniques universitaires Saint-Luc samen voor een mummiescanproject als onderdeel van een proefschrift. Een paar jaar later stelden een zorgvuldige analyse van de verkregen gegevens en het gebruik van een 3D-printer het multidisciplinaire team in staat om een uitzonderlijke ontdekking te doen: de ontdekking van sporen van kaakchirurgie op een 2.700 jaar oude Egyptische mummie.
De Egyptische collecties van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis bevatten talrijke mummies van mensen en dieren. Alhoewel de mummies het Belgische en buitenlandse publiek blijven fascineren, bevatten ze nog steeds veel mysteries. In 2015 gingen het Museum Kunst & Geschiedenis en de Cliniques universitaires Saint-Luc een samenwerking aan in het kader van een proefschrift. Het doel was meer specifiek over te gaan naar nieuwe medische analyses van verschillende mummies door ze te scannen met een CT-scanner van hoge resolutie voor de verwerving en weergave van 2D- en 3D-beelden. Deze handelingen vonden uiteraard plaats buiten de uren die voorzien waren voor de patiëntenzorg.
Zes jaar later stelden de analyses van verzamelde gegevens tijdens de CT-scan en het gebruik van een 3D-printer het multidisciplinaire team in staat om een ongelooflijke ontdekking te doen op één van de gescande mummies. 
“Osirmose”, de mummie die… gebitsverzorging onderging!
Voor dit onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift “Nemesis”, concentreerden de onderzoekers zich op één enkele gescande mummie: “Osirmose”, een hoogwaardigheidsbekleder (portier van de Tempel van Re) die leefde tijdens de XXVe dynastie 2700 jaar geleden.
Maandenlang hebben de minutieuze analyses van de beelden verkregen door CT-scans een geheel van ontdekkingen bij Osirmose opgeleverd: bevestiging van het mannelijk geslacht, identificatie van bepaalde organen waaronder het hart, aanwezigheid van de oogzenuwen en het verkalkte oog, informatie over de gebruikte mummificatietechnieken, enz.
Maar de meest verbazingwekkende ontdekking kwam van de analyse van het 3D-model van de kaak. De bovenkaak bevat inderdaad sporen van een tandwortelextractie en een opening van een tandbeenletsel vóór het overlijden van het individu. Dit is het eerste bewijs van het bestaan van tandheelkundige zorgen en kaakchirurgische behandelingen, die eerder op een 2700 jaar oude gebalsemde Egyptische mummie zijn uitgevoerd.
Een nieuw licht op de Egyptische beschaving en gigantische perspectieven
Deze uitzonderlijke ontdekking levert veel informatie op over het gemummificeerde individu en de Egyptische beschaving waarin hij zich ontwikkelde. Vanuit een individueel en gezondheidsperspectief geven deze resultaten aan dat Osirmose leed aan ernstige tandinfecties en lokaal werd behandeld. Buiten deze persoonlijke gegevens belicht deze studie een anatomische kennis en een medische praktijk die mogelijk wijdverbreid was ten tijde van de XXVe dynastie in Egypte.
Naast deze nieuwe belichting van de Egyptische beschaving, heeft dit onderzoek een echte methodologie van gestandaardiseerde en systematische analyse voor de studie van mummies bepaald. Deze methodologie zou kunnen worden uitgebreid tot toekomstig onderzoek in dit domein en niet onmogelijk met nieuwe uitzonderlijke ontdekkingen.
Zeer weinig mummies over de hele wereld hebben CT-scans ondergaan en nog minder zijn gereproduceerd met behulp van 3D-printers. De horizon voor toekomstig onderzoek blijkt bijzonder uitgestrekt en er zullen nog veel mysteries ontdekt worden.
De collecties die worden bewaard in het Museum Kunst & Geschiedenis (MKG, Brussel) bestaan uit kunst en geschiedenis van de mensheid van de prehistorie tot vandaag; ze bestrijken alle artistieke disciplines met uitzondering van de schilderkunst en alle vijf continenten met uitzondering van Afrika ten zuiden van de Sahara. De voorwerpen kunnen worden verdeeld in vier groepen: Oudheid, nationale archeologie, niet-Europese beschavingen en Europese toegepaste kunst. Meer dan 500.000 voorwerpen zijn te zien of liggen in de opslagruimten verspreid over 80.000 m².
Praktische informatie
Museum Kunst & Geschiedenis
Jubelpark 10
1000 Brussel
+ 32 (0)2 741 73 31
info@kmkg.be
www.kmkg-mrah.be
Openingstijden
Het museum is geopend van dinsdag tot vrijdag, van 9.30 tot 17.00, en in de weekends, van 10.00 tot 17.00. Reservaties via kmkg-mrah.be.
Foto’s: www.kmkg-mrah.be