De Universiteit Antwerpen is twee erfgoedtopstukken rijker. Het gaat om een rederijkershandschrift en om twee reeksen waardevolle glas-in-loodramen. Het handschrift wordt momenteel tentoongesteld in het nieuwe Lierse stadsmuseum, de glasramen zijn te bewonderen in een gebouw van de universiteit.
Om haar roerend cultureel erfgoed te beschermen riep de Vlaamse Gemeenschap in 2014 een ‘Topstukkenlijst’ in het leven. Op die lijst komen voorwerpen die van bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis zijn. Voor die topstukken gelden beschermingsmaatregelen inzake fysische ingrepen en als ze gerestaureerd moeten worden, kunnen er subsidies worden aangevraagd.
De Universiteitsbibliotheek van de Universiteit Antwerpen beschikte tot dusver over één dergelijk topstuk: een bundel toneelprogramma’s, zowel in handschrift als in druk, afkomstig van jezuïetencolleges uit de toenmalige Provincia Flandria Belgica (de Zuidelijke Nederlanden). “De bundel met 253 toneelprogramma’s uit de zeventiende en achttiende eeuw is echt een uitzonderlijk object”, vertelt dr. Tom Deneire, conservator van de bijzondere collecties. “Doorgaans werden die 
programma’s, zoals vandaag, meteen na de voorstelling weggegooid. Nergens anders vind je zoveel toneelprogramma’s bij elkaar als in deze bundel.”
Rederijkershandschrift en glas-in-lood
Recent kreeg de Antwerpse universiteit goed nieuws. “We verwelkomen twee nieuwe topstukken op de lijst van de Vlaamse Gemeenschap”, zegt Deneire. “Het gaat om een handschrift van de Lierse rederijkerskamer ‘De Groeiende Boom’ dat luistert naar de naam ’t Dor wert groeyende, het motto van de vereniging. Het bevat de tekst van achttien toneelstukken uit de periode 1734-1803 en is zo ongeveer onze enige bron voor de rederijkerscultuur in de achttiende eeuw. Het wordt beheerd door onze Universiteitsbibliotheek, maar is het komende half jaar te bewonderen in het gloednieuwe stadsmuseum in Lier.”
Het andere nieuwe topstuk bestaat uit twee reeksen glas-in-loodramen in de Rubenszaal van het voormalige klooster van de Grauwzusters, in de Lange Sint-Annastraat. In dat gebouw is onder meer de inschrijvingsdienst van de Universiteit Antwerpen en het Instituut voor Ontwikkelingsbeleid- en beheer gevestigd. De Rubenszaal zelf wordt vaak gebruikt als leslokaal en vergaderzaal. “Eén reeks dateert van het eind van de 19de eeuw en werd vermoedelijk vervaardigd in het bekende Antwerpse atelier Stalins en Janssens”, weet prof. Joost Caen, glasraamspecialist en verbonden aan de Faculteit Ontwerpwetenschappen van UAntwerpen. “De tweede reeks is veel ouder en dateert uit het begin van de zestiende eeuw. Deze prachtige glasramen stellen bijbelse taferelen voor zoals ‘De onthoofding van Goliath door David’ en daarnaast personificaties van deugden: ‘Justitia’, ‘Fortitudo’, ‘Spes’ en ‘Prudentia’. Zonder twijfel zijn deze medaillons de mooiste nog bewaarde Antwerpse rondjes in de stad Antwerpen.”
Foto’s: UAntwerpen