Cartoon-Productions

Het Fries Museum in Leeuwarden heeft een bijzonder schilderij van Rembrandt van Rijn in bruikleen gekregen. Het zelfportret uit 1632 komt speciaal voor de tentoonstelling ‘Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw’ naar de hoofdstad van Friesland. Het werk is onderdeel van de Burrell Collection in Glasgow en is sinds 1727 niet meer in Nederland geweest. Het zelfportret is vanaf 24 november 2018 tot en met 17 maart 2019 te zien.

Rembrandt voltooide de afbeelding van zichelf in 1632. Begin 18de eeuw dook het werk op in Frankrijk en kwam het in bezit van Louis Philippe II, de Hertog van Orléans. Zijn collectie Vlaamse en Hollandse meesters werd in 1792 verkocht aan de kunsthandelaar Thomas Moore Slade in Londen. Nadat het doek verschillende eigenaren heeft gehad kwam het in 1946 in handen van de Schotse zakenman en filantroop Sir William Burrell, die het vervolgens aan de stad Glasgow schonk. In de tussentijd is het werk nooit meer te zien geweest in Nederland.
Saskia
Eerder maakte het Fries Museum al bekend dat Rembrandts portret van zijn vrouw Saskia Uylenburgh, een Friezin, tijdens de tentoonstelling voor het eerst in ruim 250 jaar in Nederland te zien zal zijn. Het Friese museum heeft dus twee absolute topstukken van een van de bekendste Nederlandse schilders ooit naar Nederland gehaald.
Tentoonstelling
Rembrandt van Rijn en Saskia Uylenburgh vormen de rode draad in een tentoonstelling over het societyhuwelijk in de zeventiende eeuw. Meer dan 250 objecten vertellen hoe lief en leed in die tijd werden gedeeld. Daarbij is aandacht voor alle aspecten van de liefde, van de eerste hofmakerij en overdadige bruiloften tot de donkere kanten van het huwelijk zoals kindersterfte en overspel. ‘Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw’ toont in totaal 23 werken van de Hollandse meester.
Bruiloft
Rembrandt ontmoet Saskia in 1633. Hij is dan al hard op weg om een vooraanstaand schilder te worden terwijl zij afkomstig is uit een rijke familie in Leeuwarden. Snel na hun eerste ontmoeting kondigt het koppel hun verloving aan en in 1634 trouwen ze in het Noord-Friese dorpje Sint Annaparochie. Het echtpaar verhuist na de bruiloft naar Amsterdam, waar Rembrandt zijn atelier heeft. De schilder gebruikt zijn kersverse vrouw graag als model. Een aantal van zijn tekeningen en etsen waarop Saskia staat afgebeeld, zijn te zien in de tentoonstelling.
Schunnige gedichten en schetsen
De tentoonstelling volgt niet alleen het huwelijk van Rembrandt en Saskia, maar geeft ook een inkijkje in de gang van zaken in een societyhuwelijk van de 17de eeuw. Gegraveerde huwelijksharten, schunnige gedichten en schilderijen vol symboliek tonen hoe men in de Gouden Eeuw aankeek tegen liefde, religie en eeuwige trouw. Zo wordt op een werk van Govert Flinck de jonge Suzanna van Baerle afgebeeld met een cupidofontein als bewijs van haar stromende liefde en een groene klimop als symbool voor trouw en standvastigheid.
Trouwreportage
Een deftige bruiloft duurt in deze tijd duurt soms weken en gaat gepaard met uitbundige feesten en eetpartijen. Kosten noch moeite worden gespaard en net als tegenwoordig worden deze dagen vastgelegd. In de tentoonstelling is een trouwreportage te zien van het huwelijk van jonkheer Eraert van Pipenpoy en jonkvrouw Jel van Liauckema. Naast de portretten van vooraanstaande bruidsparen toont het museum ook huwelijksgiften als verfijnde trouwringen, chique juwelenkistjes en kostbaar zilverwerk.
Kinderen
Kinderen zijn de kroon op het 17de-eeuwse huwelijk. Naast een goddelijke opdracht is het ook dé manier om de familienaam, status, bezittingen en privileges door te geven. Maar een kinderleven in de Gouden Eeuw is kwetsbaar en de kindersterfte is hoog. Voor ieder gezin is dit een grote bron van verdriet. Vermogende ouders laten hun kinderen en geliefden daarom vastleggen door middel van familieportretten. In de tentoonstelling zijn diverse werken te zien van onder anderen Wybrand de Geest, Lambert Jacobsz en Abraham van der Tempel.
Ontwerp
In de tentoonstelling, ontworpen door Peter de Kimpe en Rolf Toxopeus, wordt de bezoeker langs zes zalen meegenomen naar het Nederland van de Gouden Eeuw. Daar wordt duidelijk dat hoewel de omstandigheden verschilden van tegenwoordig, we veel huwelijksgebruiken nog steeds herkennen en gevoelens van liefde en leed tijdloos zijn.
Bruiklenen
Voor de tentoonstelling komen meer dan 70 bruiklenen vanuit heel Europa naar Leeuwarden. De eigen collectie wordt aangevuld met topstukken uit onder andere de Dulwich Picture Gallery in Londen, de Fondation Custodia in Parijs, de Universiteitsbibliotheek in Gent en diverse privécollecties.
Boek
Naast de tentoonstelling verschijnt een gelijknamige publicatie. Hierin belichten experts uit binnen- en buitenland het leven van Rembrandt, Saskia en de bijzondere huwelijksgebruiken in de 17de eeuw. Het boek wordt uitgegeven door WBooks en is in drie verschillende talen te verkrijgen.
Duitsland
De tentoonstelling ‘Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw’ wordt gemaakt in samenwerking met Gemäldegalerie Alte Meister binnen het Museumslandschaft Hessen-Kassel en is van 24 november 2018 t/m 17 maart 2019 te zien in het Fries Museum in Leeuwarden en van 12 april t/m 11 augustus 2019 onder de titel ‘Kassel… verliebt in Saskia. Liebe und Ehe in Rembrandts Zeit’ in de Gemäldegalerie Alte Meister binnen het Museumslandschaft Hessen-Kassel.
Rembrandt en de Gouden Eeuw
‘Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw’ vormt de aanloop naar het themajaar Rembrandt en de Gouden Eeuw. In 2019 wordt het 350e sterfjaar van Rembrandt van Rijn geëerd met tal van activiteiten in onder andere Den Haag, Leiden, Leeuwarden en Amsterdam. Men kan het Nederland in de tijd van Rembrandt en de Gouden Eeuw met bijzondere tentoonstellingen ervaren in Museum De Lakenhal, het Fries Museum, het Mauritshuis, Museum Het Rembrandthuis en het Rijksmuseum.
Campagnebeeld: Saskia in rijk gewaad
Het campagnebeeld van de tentoonstelling ‘Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw’ is Rembrandt’s olieverfschilderij op een paneel, Saskia en profil in rijk

gewaad, 1633-1642. Het schilderij is een van de meest persoonlijke meesterwerken van Rembrandt van Rijn. Rembrandt voltooide het portret van zijn vrouw Saskia Uylenburgh kort na haar dood in 1642. De Friezin was Rembrandts eerste vrouw. Ze trouwden in 1634 in Sint Annaparochie en waren acht jaar getrouwd toen Saskia op 29-jarige leeftijd overleed. Rembrandt hield het schilderij Saskia en profil in eigen bezit. Geldgebrek dwong hem in 1652 het portret te verkopen aan de bevriende verzamelaar Jan Six. Rond 1750 werd het gekocht door de keurvorst van Hessen-Kassel. Sindsdien is het schilderij nooit meer terug geweest in Nederland. Het Fries Museum heeft het werk nu speciaal voor de tentoonstelling ‘Rembrandt & Saskia: Liefde in de Gouden Eeuw’ naar Leeuwarden gehaald. Het museum kreeg het portret in bruikleen van de Gemäldegalerie Alte Meister binnen het Museumlandschaft Hessen-Kassel in Duitsland.
Saskia Uylenburgh was dé vrouw in Rembrandts leven. Ze werd geboren in een huis op de Ossekop 11 in Leeuwarden, nu het advocatenkantoor Anker & Anker, niet ver van het historische Blokhuis (voormalige gevangenisde). Haar vader, Rombertus van Uylenburgh, was jurist en getrouwd met Sjoukje Ozinga. Hij was betrokken bij de oprichting van de Hogeschool van Franeker en werd in 1584 een van de burgemeesters van Leeuwarden, tevens afgevaardigde van de provincie Friesland in Den Haag. Saskia leerde de schilder in Amsterdam kennen, maar trouwde met hem in Sint Annaparochie vanuit het deftige huis van zus Hiskia en zwager Gerrit van Loo, secretaris van de voormalige gemeente Het Bildt. De liefdevolle relatie tussen Rembrandt en Saskia duurde amper tien jaar. Het paar brengt drie keer een kleine baby ten grave. Alleen nummer vier, Titus, blijft in leven. Zijn moeder ziet hem niet opgroeien: nog net geen dertig jaar oud overlijdt Saskia na een ziekbed in Amsterdam. Rembrandt zou nooit opnieuw trouwen.

Foto’s: www.friesnieuws.nl