De stad Antwerpen liet nieuwe luchtkwaliteitskaarten maken voor stikstofdioxide, fijn stof en roet. De kaarten zijn opgemaakt voor referentiejaar 2016 (het jaar voor de invoering van de LEZ) en toekomstjaar 2020. Ze tonen aan dat de luchtkwaliteit in de stad stelselmatig verbetert, maar dat er nog te veel verontreiniging is in straten met druk verkeer.
Luchtverontreiniging kent heel wat oorzaken. Het verkeer springt het meest in het oog, maar ook de verwarming van huizen en industriële activiteiten zijn verantwoordelijk voor de concentraties fijn stof en andere vervuilende stoffen in de buitenlucht. Ook de uitstoot in andere regio’s en het buitenland beïnvloedt dagelijks de Antwerpse luchtkwaliteit. Europa en de Wereldgezondheidsorganisatie hanteren maximale concentraties in de buitenlucht voor een hele reeks luchtverontreinigende stoffen. De stad onderneemt verschillende inspanningen om onder die grenswaarden te komen en zo de volksgezondheid en het leefmilieu te beschermen. Antwerpen beschikt over een meetnet om de actuele luchtkwaliteit in kaart te brengen. Omdat het echter onmogelijk is om op alle plaatsen te meten, zijn gemodelleerde luchtkwaliteitskaarten nodig om een globaal beeld te krijgen van de gemiddelde luchtkwaliteit in de stad. Die kaarten worden gemaakt aan de hand van wiskundige modellen die metingen ter plekke combineren met kennis over onder meer windrichtingen, gemiddelde verkeersdrukte en gemiddelde uitstoot van het wagenpark. 
Referentiekaart 2016 en toekomstkaart 2020
De stad Antwerpen liet nieuwe modelkaarten maken voor stikstofdioxide (NO2), fijn stof (PM10 en PM2,5), zwarte koolstof (BC) en elementaire koolstof (EC). Er is voor elk van deze vervuilende stoffen een kaart van het referentiejaar 2016 en toekomstjaar 2020 opgemaakt. 2016 is het jaar vóór de invoering van de lage-emissiezone (LEZ). Vanaf 2020 zullen nog strengere toegangsvoorwaarden gelden voor de LEZ. Die impact wordt in de toekomstkaart meegenomen. Om de kaarten op te maken werden de voor Vlaanderen best beschikbare modeltechnieken en invoerdata gebruikt. De uitstoot van wegverkeer, scheepvaart en grote industriële puntbronnen zijn in detail gemodelleerd. De uitstoot van andere bronnen binnen en buiten Antwerpen is via de achtergrondconcentraties in rekening gebracht. Dit model laat ook toe om die straten waar de luchtverontreiniging langer blijft hangen omwille van de relatief hoge bebouwing (street canyons) beter in beeld te brengen.
Verbetering luchtkwaliteit
De kaarten tonen een duidelijke verbetering van de luchtkwaliteit tussen 2016 en 2020. De daling van luchtverontreiniging is het sterkst nabij de drukke wegen en in de street canyons, maar ook de achtergrondconcentraties dalen. Belangrijke verklaring hiervoor is de verwachting dat nieuwere voertuigen minder vervuilende stoffen zullen uitstoten dan oude. Volgens deze kaarten zal enkel nog de Europese norm (zelfde als WHO-advieswaarde) voor stikstofdioxide tegen 2020 overschreden worden, vooral nabij snelwegen en drukke street canyons. Voor fijn stof blijven de concentraties op de meeste plaatsen ruim onder de Europese normen. De fijnstofconcentraties zijn nog hoger dan de WHO-advieswaarden, maar komen in grote delen van de stad wel in de buurt van die advieswaarde. Voor EC en BC bestaan er nog geen normen.
Hoewel de modelkaarten een verbetering tonen, moeten ze met enige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Soms zullen de kaarten een onderschatting geven van de werkelijke luchtverontreiniging, bijvoorbeeld omdat voor bepaalde straten de verkeersintensiteit niet in detail gekend is. Op andere plaatsen kan de luchtkwaliteit beter zijn dan wat de kaarten voorstellen. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn in verkeersluwe straten of in de achtertuinen. Schepen voor leefmilieu Tom Meeuws: “De luchtkwaliteit in Antwerpen verbetert en dat is goed nieuws. Buitenshuis, in drukke straten en langs de ring hebben we nog werk. Door volop in te zetten op de buurtleefbaarheidsaanpak en een volwaardige modal shift te realiseren, moeten we in de toekomst ook in de street canyons de Europese normen voor luchtkwaliteit halen.”
De kaarten kunnen geraadpleegd worden op www.antwerpenmorgen.be. Wie zich in het volledige rapport wil verdiepen, kan dat raadplegen op . Alle modelkaarten, de gebruikte methodes, de blootstelling en de verschillen met andere kaarten staan er in uitgelegd.
Afbeeldingen: www.antwerpen.be