Musée Rops in Namen toont het werk van Henri De Braekeleer, de vergeten Antwerpse schilder van taferelen in Oud-Antwerpen.
Henri De Braekeleer (1840-1888) is de schilder van de stilte en de roerloosheid. Denk maar aan De man in de stoel, één van de highlights uit onze collectie. Toch zit zijn losse penseelvoering vol dynamiek. Zijn onafgebroken zoektocht naar een nieuwe manier van schilderen maakt van hem de stamvader van het Belgische modernisme. De Braekeleer moet dringend herontdekt worden. Daarom hebben kunstcollectioneur en -handelaar Ronny Van de Velde en KMSKA-conservator Herwig Todts de handen in elkaar geslagen voor een expo in Musée Rops.
Niemand minder dan Vincent van Gogh bewonderde Henri De Braekeleer als een vernieuwende schilder. Op 14 december 1885 schreef hij vanuit Antwerpen aan zijn broer Theo:
‘Zoodoende zag ik verscheiden mooie dingen, twee studies van Henri de Brakeleer [sic], ge weet dat die niets met de oude de Br. te maken heeft, ik bedoel die eene die een fameus colorist is en rigoureus analyseert – Manet achtig, althans even oorspronkelijk als Manet.’
Toch is die ‘fameuze colorist’ intussen vergeten.
Pseudo-pointillisme
“Het is van 1988 geleden dat er nog een grote tentoonstelling aan De Braekeleer werd gewijd,” zegt Ronny Van de Velde. Die KMSKA-tentoonstelling was het eerste grote project van Herwig Todts, die ook nu curator is van de expo. Van de Velde: “Intussen zijn veel mensen De Braekeleer vergeten. Vroeger had je in de hiërarchie eerst god, dan kwam De Braekeleer en daarna pas Ensor. Nu schiet alleen Ensor over.”(lacht)
“Voor mij is het allemaal begonnen toen ik De vrouw met de spiegel kocht, uit zijn latere periode, heel los en zeer apart geschilderd. Je voelt dat hij op zoek is naar iets nieuws. Dan ben ik mij meer in hem beginnen te verdiepen. Voor mij is De Braekeleer een bron van de moderne schilderkunst in België. Dat is men vergeten en daarom tonen we hem opnieuw. Recent hebben we bovendien nogal wat verloren gewaand werk herontdekt.”
Is De Braekeleer écht de vergeten stamvader van het modernisme in België?
Herwig Todts: “Van Gogh zei al dat De Braekeleer “rigoureus analyseert”: hij haalt de kleuren uit elkaar. Dan krijg je een soort pseudo-pointillisme, maar met streepjes. De Braekeleer vroeg zich af wat hij met zijn beeldmiddelen kon doen. Hij wil dus dezelfde stap zetten als de modernisten. In de tentoonstelling willen we dat modernistische aspect van De Braekeleer tot zijn recht laten komen.”
Ronny Van de Velde: “Hij had zeker Manet en de impressionisten gezien op de tentoonstellingen van Les XX in Brussel. De Bar aux Folies Bergère van Manet hing bovendien in 1882 op de Driejaarlijkse Salon in Antwerpen. Net zoals De oude herberg “Het Loodshuis” van De Braekeleer zelf. Toch schildert hij anders dan Manet. De Braekeleer zoekt zijn eigen weg naar een nieuw soort schilderkunst, zeker in zijn laatste tien jaar. Vroeger werden die late werken met hun strepen en haakjes beschouwd als studies, nu kun je ze wel degelijk beschouwen als afgewerkte schilderijen.”
Tekst: Eric Rinckhout
Foto’s: www.kmska.be