Boeren op peil in Oud-Turnhout en Arendonk (BOPOTA) anticipeert op droge én op natte periodes met subirrigatie
Water is een kostbaar goed voor landbouw. Landbouwers Paul en Stéphane de Cartier van de Kruisberghoeve in Arendonk beschermen hun watervoorraden met de aanleg van subirrigatie op drie van hun landbouwpercelen. Via het Water-Land-Schapproject ‘Boeren op peil in Oud-Turnhout en Arendonk (BOPOTA)’ kan provincie Antwerpen, samen met de gemeenten en Boerennatuur Vlaanderen, Blue Deal-middelen inzetten om te werken aan een efficiënt watersysteem. Een ingenieus systeem van buizen met gaten, onder meer ter hoogte van de wortels van de planten, zal het water rechtstreeks leiden naar waar het nodig is.
In Arendonk tekenen landbouw, natuur en water het open landschap. De lokale land- en tuinbouwers worden geconfronteerd met uitdagingen zoals kurkdroge zomers en overvloedige regenval die de waterhuishouding onder druk zetten. Alternatieve oplossingen, zoals subirrigatie, zijn daarom absoluut noodzakelijk. Deze innovatieve irrigatietechniek zorgt ervoor dat water beter infiltreert in de bodem en dat water rechtstreeks naar de wortels van de gewassen gaat.
Subirrigatie laat water optimaal infiltreren in de bodem
Subirrigatie is een innovatieve irrigatietechniek die ervoor zorgt dat water beter infiltreert in de bodem. Koen Verellen, projectmedewerker van Boerennatuur Vlaanderen, legt uit: “Met subirrigatie brengen we water in landbouwbodems via buizen die dicht bij de wortels van de gewassen zitten. Het water infiltreert in de bodem via openingen in deze buizen. Dankzij dit systeem vernat de bodem rond de buizen, én voeden we het grondwater. Op deze manier nemen onze gewassen snel het water op en gaat er zo weinig mogelijk water verloren. Hier op de Kruisberghoeve kan landbouwer Stéphane de ondergrond nu zelf gecontroleerd vernatten. De productie wint er ook bij: tijdens het groeiseizoen kan er meer water vanuit de ondergrond opstijgen naar de wortels van de gewassen. Dit is een efficiëntere manier van irrigeren. Subirrigatie past zo naadloos bij het opzet van BOPOTA: we slaan immers water op in de bodem in plaats van het water af te voeren via grachten en waterlopen,” vervolledigt Koen Verellen.
Duurzaam omgaan met water vereist maatwerk
Vandaag op 30 april 2024 zijn ze op het akkerbouwbedrijf Kruisberghoeve volop in de weer met de aanleg van een subirrigatiesysteem. Hoe een landbouwbedrijf duurzaam kan omgaan met watervoorraden, vraagt steeds meer maatwerk. Dat weet ook gedeputeerde bevoegd voor Landbouw Kathleen Helsen. “We zetten binnen BOPOTA sterk in op het informeren en begeleiden van land- en tuinbouwers, door te kijken naar de meest passende maatregelen rond water, bodem en biodiversiteit voor het bedrijf. Als provincie Antwerpen hechten we immers veel belang aan een duurzame watervoorziening en goeie bodemkwaliteit voor landbouwers. We gaven Boerennatuur Vlaanderen de opdracht persoonlijke begeleiding en advies op maat voor landbouwers te geven die mee instappen. Zo zetten we samen een stap naar een landbouw die zich wapent tegen droogte en wateroverlast. Op landbouwpercelen met subirrigatie gaat geen druppel kostbaar water verloren en dat is een goede zaak.”
Bij de Kruisberghoeve zijn ze alvast enthousiast dat ze konden deelnemen aan het gebiedsprogramma BOPOTA. Stéphane de Cartier: “We zijn als jonge landbouwers op zoek naar duurzame technieken voor onze bedrijfsvoering. Daarom zijn we ook bezig met het aanleggen van een grote waterbuffer. Deze buffer zal in de winter het regenwater afkomstig van de daken en erfverharding opvangen om het in de zomer te gebruiken voor onze gewassen. Onze ambitie is dan ook om op termijn een klimaatneutraal bedrijf te worden. Dat is geen sinecure, daarom zijn we blij dat we via BOPOTA weer een stapje dichter bij ons objectief komen.”
Een gebiedsgerichte aanpak, maximale impact
Water wordt een schaars product en iedereen heeft er belang bij om de watervoorraden in hun natuurlijke omgeving te beschermen. Arendonk telt naast heel wat landbouwgrond ook veel omliggend natuurgebied. Die verwevenheid zorgt ervoor dat wanneer landbouwers hun watermanagement op duurzame wijze verbeteren, niet enkel hun eigen percelen daar baat bij hebben, maar ook het omliggende landschap.
Burgemeester Kristof Hendrickx: “Met BOPOTA kijken we in Arendonk en Oud-Turnhout hoe we onze landbouw kunnen wapenen tegen droogte en wateroverlast. Denk bijvoorbeeld aan het plaatsen van stuwen, peilgestuurde drainage of houtsnippers in de bodem. We kiezen bewust voor een gebiedsgerichte aanpak om zoveel mogelijk impact te genereren. Gemeente Arendonk staat helemaal achter dit klimaatrobuuste project en is met plezier één van de cofinancierders.”
Via Europa krijgt Water+Land+Schap Blue Deal-middelen. Water+Land+Schap 2.0. pakt wateroverlast en droogte aan in kader van Blue Deal. Er wordt op terrein samengewerkt aan een Water+Land+Schapsgebied dat klimaatschokken opvang. Een goed werkend watersysteem, een aantrekkelijk landschap en klimaatrobuuste landbouw zijn daar de bouwstenen van. Zo subsidieert de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) 80% van de kosten op het terrein. De overige 20% komt via cofinanciering van provincie Antwerpen, de gemeenten Arendonk en Oud-Turnhout. De betrokken landbouwer betaalt 5% van de totale projectkost.
Foto: Copyright: Koen Fasseur voor provincie Antwerpen