WAT IS GAELISCH EN HAAR OORSPRONG?
Gaelisch stamt eeuwen terug en is de gevestigde taal van Schotland waarvan men denkt dat het oorspronkelijk uit Ierland komt. De taal veroverde het land van het middeleeuwse koninkrijk van Alba, strekkend van het Grensgebied tot Aberdeenshire, de Hooglanden en de eilanden.
Tegen het einde van de 18de eeuw werd de taal zwaar onderdrukt tijdens het beroemde ontruimen van de Hooglanden (opvolgend de turbulente jakobitische opstanden). Hoewel de sprekers van de taal door de eeuwen heen werden vervolgd, wordt het Gaelisch nog steeds gesproken door tot maar liefst 60.000 mensen in veel delen van Schotland, van Glasgow en Inverness tot de Buiten-Hebriden.
Met dank aan een rijk erfgoed van muziek, folklore en culturele ecologie, beleeft het Gaelisch een revival en is te horen in Lowland pubs en tijdens ceilidhs op de Hebriden. Het heeft zelfs de oversteek gemaakt naar populaire cultuur, toen het te horen was in de fenomenaal succesvolle televisieserie Outlander.
WAAR WORDT HET GESPROKEN?
Ga naar de Schotse Hooglanden en eilanden, in het bijzonder gemeenschappen in de Buiten-Hebriden, en ook op het eiland Skye en in mindere mate op Argyll en de eilanden, en de kans is groot dat u in contact komt met Gaelisch, op borden langs de weg, in theaters, via radio- en televisieproducties of door een praatje te maken met de plaatselijke bevolking. De steden van Glasgow en Edinburgh hebben ook grote groepen sprekers – bijna de helft van alle Gaelisch-taligen wonen in de Laaglanden.
Canada, in de Nova Scotia-regio, Nieuw-Zeeland, Australië en overige regio’s in Noord-Amerika hebben ook trotse Gaelische gemeenschappen, die werden opgericht na de 18e en 19e eeuwse emigratiegolven.
GAELISCH ERFGOED
De Gaelische gemeenschap heeft Schotland vele nationale iconen bezorgd: de kilt, tartan, sporran, doedelzakken, ceilidhs, Highland Games en whisky.
U zult verrast zijn hoe goed het Gaelisch is behouden in de literatuur, kunst en folklore door de jaren heen, ondanks 200 jaar van onderdrukking en afkeuring. De Gaelische cultuur is nog steeds levendig in de moderne wereld, met de Buiten-Hebriden als cultureel hart.
Tegenwoordig kunt u nog steeds:
Rijkelijk Gaelische gezangen horen en ook voeten stampende traditionele muziek in pubs en in de straten.
Neem deel in traditionele dansketens, gigues en walsen en geniet van het ceilidhfeest.
Neem de geschiedenis en gewoontes van de Gaelische muziek op tijdens een van de traditionele Schotse muziekfestivals zoals het Hebridean Celtic Music Festival, Harris Arts Festival, Barra Live, Celtic Connections of tijdens de festivals van Fèisean.
Ontdek kunst en ambachten geproduceerd door mensen met een Gaelisch erfgoed, inclusief Harris Tweed, een luxueuze, duurzame stof die alleen in de Buiten-Hebriden wordt geweven.
U realiseert het zich misschien niet, maar u spreekt al een beetje Gaelisch!
WHISKY
Korte vorm van whiskybae, van uisge-beatha, betekent het ‘water van leven’.
Foto’s: www.visitscotland.com