De ijsvogel is met zijn opvallend blauw en oranje kleuren een van de meest kleurrijke vogels in onze omgeving. Je kan hem met geen enkele andere inheemse vogel verwarren. Toch zal je in de natuur meestal de ijsvogel eerst horen, en duurt het even voor je hem te zien krijgt. De ijsvogel leeft in de omgeving van water en heeft zich gespecialiseerd in het vangen van kleine visjes.
Hoe herken je de ijsvogel?
zijn blauwe bovenzijde en oranje onderzijde
zijn korte staart en pootjes
zijn grote kop met grote ogen en een lange, dolkvormige snavel, geschikt om vissen mee te vangen en vast te houden.
Het vrouwtje heeft een oranje ondersnavelbasis, bij het mannetje (foto boven) is de snavel helemaal zwart
zijn flitsend snelle, rechtlijnige vlucht
zijn opvallende geluid, verder is hij schuw
zijn zitpost, waar hij over het water tuurt naar visjes
De ijsvogel wordt 17 tot 19,5 cm groot. Zijn vleugels hebben een spanwijdte van 24 tot 26 cm en zijn lichaamsgewicht schommelt tussen 34 en 44 gram.
Blauwe flits boven het water
De ijsvogel heeft een snelle, rechte vlucht, vaak vlak langs het wateroppervlak. Hij kan op deze manier snelheden bereiken van maximaal 80 kilometer per uur. Zijn vleugelslag is snorrend, afgewisseld met een korte glijperiode.
IJsvogels zijn vaak rusteloos en vliegen weg als je te dicht in de buurt komt. Veel meer dan een blauwe flits die laag over het water scheert, heb je dan niet gezien.
Om langer van de ijsvogel te genieten, loont het om met een verrekijker naar overhangende takken te speuren op een plek waar vaak ijsvogels gesignaleerd zijn.
Snoepduiken voor vis
De ijsvogel leeft van kleine vis. Die lokaliseert hij vanaf zijn zitpost vlak boven het water (vaak op een overhangende tak), en vangt het mij een snoepduik.
Vaak vliegt de ijsvogel hierna terug naar zijn zitpost. Daar slaan ze de vis dood en draaien ze hem zo dat de vinnen naar achteren wijzen en de vis gemakkelijker naar binnen glijdt. Door zijn levenswijze heeft de ijsvogel nood aan bomen en struiken in zijn omgeving en moet het water visrijk en helder zijn.
Liever geen ijs voor de ijsvogel
De ijsvogel is ondanks zijn naam gevoelig voor strenge winters. Zijn Nederlandse naam heeft waarschijnlijk geen relatie met ijs, maar is een verbastering van de Germaanse naam Eisenvogel wat zoiets als ‘ijzervogel’ betekent. Die naam slaat op de metaalachtige glans van het blauwe verenkleed. Een andere verklaring is dat de ijsvogel ‘s winters bij het ijs werd gezien om er vissen te vangen.
Bedreigde soort
In België en Nederland gold de ijsvogel jarenlang als een bedreigde soort, maar de laatste jaren is hun weer toegenomen. De soort wordt geholpen door het maken van wakken en ijsvogelwanden, speciaal voor deze dieren ingerichte oeverwanden.
IJsvogel gespot in de tuin?
De ijsvogel duikt steeds vaker op aan tuinvijvers. Als je kan daar kan spotten is het meestal per toeval omdat hij er maar héél kort zit. Maar misschien wordt je vijver een vaste stek, en houdt hij er zelfs een vaste timing op na. En eens je zijn roep leert kennen, hoor je hem al van ver aankomen. Wil je de ijsvogel een handje helpen? Hou dan het vaste hoekje waar hij komt vissen ijsvrij. Wanneer alles dichtvriest, kost de winter aan vele ijsvogels het leven.
Foto: François Van Bauwel / www.natuurpunt.be