Onder het goedkeurend oog van Thierry Meeus, directeur van Mini-Europe en Ivan Liénard, die het schip bouwde, kreeg de Endeavour, de majestueuze driemaster van ontdekkingsreiziger James Cook, vandaag een plek in het Brusselse miniatuurpark. Opmerkelijk: het schaalmodel werd nagenoeg volledig gebouwd met een 3-D printer. De duizenden onderdelen werden afzonderlijk geprint en zorgvuldig in elkaar gepast.
Thierry Meeus: “We zijn trots om dit schip voortaan aan onze bezoekers te kunnen tonen, en wel om twee redenen: allereerst is het absoluut één van de mooiste miniatuurreproducties in ons park. Bovendien vertegenwoordigt de Endeavour een belangrijke episode uit de Europese geschiedenis. Tijdens zijn ontdekkingsreizen bracht James Cook Nieuw-Zeeland en Australië in kaart, waardoor hij niet alleen een pak kennis over deze landen naar Europa meebracht, maar ook de deur verder opende naar de kolonisatie van deze landen. De impact hiervan is tot op vandaag ook bij ons merkbaar.”
De bouw van het schaalmodel – ruim 1,70 meter lang en 1,70 meter hoog – vergde meer dan 1.000 uren. Ivan Liénard, een gepensioneerde die gepassioneerd is door 3D-printen, begon met het project in oktober 2021. Meer dan anderhalf jaar later, in juni 2023 was de Endeavour klaar. Op basis van tekeningen en bouwplannen slaagde hij erin duizenden onderdelen te ontwerpen, te printen en minutieus in elkaar te passen. 3D-printen is nog steeds een complex proces, met vallen en opstaan. Alleen al voor het vervaardigen van de romp van het zeilschip moest er 140 uur non-stop geprint worden. “Net op dat moment gooide een stroomstoring roet in het eten, waardoor het ontwerp in twee afzonderlijke delen werd uitgevoerd, die nadien naadloos aan elkaar werden gezet. Omdat het schip bij Mini-Europe bestand moet zijn tegen weer en wind, werd de juiste anti-UV afwerkingen gezocht, elk onderdeeltje werd gepolijst en gelakt met speciale verf. In de verstevigde masten werden honderden katrollen en meer dan 150 meter touw opgehangen.”
De HMS Endeavour vertrok voor haar eerste reis in augustus 1768 vanuit Plymouth, met een bemanning van 94 matrozen en proviant aan boord voor 18 maanden. Na een tussenstop op Madeira en Rio de Janeiro, rondde het schip in januari 1769 zonder veel moeite Kaap Hoorn. Cook en zijn bemanning gingen op 10 april van boord in Tahiti. Ze bleven er drie maanden, de tijd om de passage van Venus te observeren. De expeditie steekt vervolgens de Genootschapseilanden, een eilandengroep van Frans Polynesië, over. In oktober 1769 bereikte de Endeavour Nieuw-Zeeland, dat door Cook in kaart werd gebracht. De Endeavour vervolgde zijn reis naar het zuidwesten om op 28 april Botany Bay (nu Sydney) te bereiken. Gedurende ongeveer vier maanden bracht Cook de kusten van New Holland (zoals Australië vroeger heette) in kaart. In juni 1770 liep het schip op een rif. De averij aan de romp was aanzienlijk, waardoor de expeditie werd opgeschort. Na reparaties keerde het schip huiswaarts en op 12 juli 1771, bijna drie jaar na het vertrek, kwam Cook terug aan in Engeland.
Na deze epische reis, transporteerd het zeilschip de volgende vier jaar goederen naar de Falklands. Tijdens de Amerikaanse Revolutie werd ze kortstondig ingezet door de marine voor troepentransport. Uiteindelijk werd ze opzettelijk tot zinken gebracht voor de blokkade van Narragansett Bay in Rhode Island in 1778. De wrakstukken werden niet precies gelokaliseerd, maar overblijfselen van het schip, waaronder zes kanonnen en een anker worden tentoongesteld in verschillende maritieme musea over de hele wereld. Onderwaterarcheologen van het Rhode Island Marine Archaeology Project (RIMAP) zochten de afgelopen tien jaar voor de haven van Newport naar de overblijfselen van een schip dat mogelijk de HMS Endeavour zou kunnen zijn.
Hoewel kolonialisme altijd heeft bestaan, kende het Europese kolonialisme een aanzienlijke groei tussen de 18e en 19e eeuw. De belangrijkste drijfveren waren de zoektocht naar grondstoffen, commerciële mogelijkheden en hun controle. Het kolonialisme had brute aspecten die nog steeds de huidige relaties tussen staten en personen beïnvloeden. Het positieve is dat sommige ontwikkelingen reëel zijn, zoals gezondheidszorg, onderwijs en infrastructuur. Archeologie en studies hebben de interesse van de inwoners voor hun cultuur en hun verleden gewekt. Dankzij dit gemeenschappelijke verleden levert Europa mondiaal ook de grootste bijdrage aan internationale hulp. De Europese aanwezigheid bestaat nog steeds in verschillende vormen: Latijns schrift, Europese talen, kalenders, wetenschappen, wetenschappelijke methoden, meeteenheden (meter, kilo, seconde), democratie en staatscontrole, mensenrechten, enz.
Foto’s: Mini-Europa