Alles begon reeds met de crisis in de jaren zeventig van de vorige eeuw, olie en andere, gevolgd door meerdere crisissen in ons nieuwe millennium zoals de opwarming van de aarde, de opeenvolgende covidgolven, strengere mobiliteitscontroles, rampen, oorlogen, het rooien van wijngaarden en noem maar op. Alles leidde tot een daling van de exportverkopen van het Gascon-goud. Miljoenen flessen bleven aan de kade en in de kelders. Om dit overduidelijk economisch gemis op te vangen kwamen de wijnboeren van de Côtes de Gascogne tegemoet aan de toenmalige verwachtingen van de consument met stille prijsvriendelijke ‘cash flow’ witte wijnen. Vergeet ook niet dat door de stijgende prijzen van andere gewassen veel wijnstokken werden vervangen door meer winstgevende graangewassen. Sommige vooraanstaande armagnacboeren beschouwden de handel naar het buitenland toe als mislukt door slechte promotie en fluisterden ‘we sliepen op de markt met onze gedistilleerde dranken’.
Foto door Eva Bronzini
Langzaam opent de export zich terug naar de grootste armagnac-importerende landen zoals Groot-Brittannië, China, de VS en Rusland. Laat ons duimen dat de huidige oorlogen en koude communicaties tussen de staten onderling de uitvoer van gedistilleerd niet blokkeren of ‘on hold’ zetten.
De diversificatie van armagnacproducten en -stijlen uit de streek van de Gers wordt beschouwd als het werkpaard van de interprofessionele sector. Denken wij daarbij aan blanche, floc(*), de armagnac-cocktails en de vintages. Ook de aanplant van de hybride resistente druivensoort baco draagt bij tot de sterke identiteit van de AOC armagnac. Het vertrouwen gebaseerd op een ontluikende merkdynamiek bij bepaalde sterke spelers in de Armagnac met goede kennis van de markt is ‘back’!
Ook dankzij de meest trendy barmannen heeft deze spirit zijn melodieuze Sud-Ouest-accent teruggevonden zonder afbreuk te doen aan het traditionele imago van armagnac. Emeric Tiercelin, oprichter van ‘Mixologist in the soul’, en overtuigd ambassadeur van de terroirs van Armagnac, creëerde zelfs een YouTube-kanaal gewijd aan zijn talrijke bezoeken bij armagnacboeren. Als dit geen wakkere kijk is op deze eau-de-vie!
Laat mij toe jullie enkele manieren op te sommen om werkelijk te genieten van een armagnac:
Geflambeerd
De “brûlot d’armagnac” is een geflambeerde witte armagnac met suiker. Om dit te maken is een koperen bak en pollepel met lange steel nodig. Staat garant voor spektakel!
De “Trou Gascon”
Een pure Franse traditie! “Trou Gascon” = Trou Normand”. Is een glaasje eau- de- vie tussen twee gerechten voor bevordering van de spijsvertering en om de verdere eetlust op te wekken. Aan de armagnac wordt pruimenijs of likeur toegevoegd.
In de keuken
Armagnac wordt het meest gebruikt in de keuken. Voor een extra smaakje aan gebak (de pastis Gascon, ook wel tourtière of crustade genoemd). Armagnac leent zich uitstekend om een gerecht te flamberen, om een saus op smaak te brengen of als marinade.
Als digestief na een goede maaltijd
De oude armagnacs worden vaak puur als digestief na een maaltijd gedronken.
Alleen als hij ijskoud is
De witte armagnacs of hauts-armagnacs kunnen puur gedronken worden, net als alle witte eaux-de-vie gekoeld uit de koelkast of ‘on the rocks’.
Armagnac kan ook als “long drink” gedronken worden, gewoon of met bronwater maar ook met frisdrank of vruchtensap als cocktail.
Voor de echte liefhebbers van deze oudste eau-de-vie van Frankrijk wil ik nog enkele specifieke armagnac-kenmerken meegeven over oorsprong, druivensoorten en vinificatie van dit edel product:
- Armagnac (12e eeuw, bestaat 200 jaar langer dan cognac) wordt meestal gemaakt van een blend van witte druiven, terwijl cognac wordt gemaakt van witte en blauwe druiven. Bovendien kan armagnac worden gerijpt in vaten die zijn gemaakt van verschillende soorten eikenhout, terwijl cognac wordt gerijpt in vaten van Limousin-eiken en Français-eiken.
- Armagnac wordt op een iets andere manier bereid dan cognac. Armagnac wordt slechts één keer gedistilleerd, cognac tweemaal bij lagere temperatuur. Beide dranken worden gedistilleerd in een distillatieketel (alambic). Elk product heeft een eigen regelgeving en traditie.
- Op 25 mei 1909 werd het armagnacgebied per decreet afgebakend en op 6 augustus 1936 werd de AOC officieel in het leven geroepen. Onderverdeling: Bas-Armagnac, Armagnac, Fémareze en Haut-Armagnac.
- De belangrijkste druivenrassen zijn ugni blanc, de koningsdruif, bako22A (=picquepoul), een hybride, colombard en la folle blanche. Het Falière-decreet van 1909 stelde een lijst van de armagnacdruivensoorten vast. Dit decreet stelde een lijst van 10 druivensoorten die na vinificatie deel kunnen uitmaken van deze brandewijn. Ugni blanc beslaat 75% van de oppervlakte van de armagnacwijngaard. Bako22A vertegenwoordigt 20% als druivensoort. De rest is aangeplant met 4% colombard en 1% folle blanche. Acht andere cépages mogen nog worden aangewend voor de productie van brandewijn: jurançon blanc, clairette de Gascogne, blanquet grise, plant de Graisse, mélier Saint-Françoit en mauzac. Deze laatste hebben de neiging geleidelijk te verdwijnen als gevolg van de kwetsbaarheid voor ziektes.
- Armagnac wordt net als cognac in verschillende leeftijdscategorieën ingedeeld: VS (Very Special) minstens 2 jaar oud. VSOP (Very Superior Old Pale) of Réserve – minstens 5 jaar oud. XO, Napoléon, Extra, Vieille Réserve – minstens 6 jaar oud. Hors d’age – minstens 10 jaar oud.
Afbeelding van Racool_studio op Freepik
Eens uitproberen?
Alsace to Gers – Blanche d’Armagnac 100% ugni blanc
5 cl Blanche d’Armagnac, 1,5 cl vers fruitsap, ginger beer, decoratie: zeste van sinaasappel en een takje verse tijm.
Blanche Neige – Blanche d’Armagnac millésimée
tweemaal schudden met shaker, eerst met de ijsblokjes voor een romige mousserende drank. 4,5 cl Fine Blanche d’Armagnac. 2,5 cl perenpuree (conference). 2 cl bergamotsap. Vier scheutjes/druppels plantaardige glycerine (stillabunt) of ½ eiwit + 2 verse salieblaadjes. Decoratie: pittige bergamot en salieblaadjes.
WEETJE OVER HET GEZEGDE ‘POUSSE CAFÉ’
In het Nederlands is het woord pousse-café voor het eerst in 1869 teruggevonden. Later werd pousse-café verkort en verbasterd tot ‘poesje’. Die benaming is in 1902 voor het eerst op schrift gevonden en was in het begin van deze eeuw volledig ingeburgerd. In Veurne in West-Vlaanderen noemde men koffie met cognac ook wel een ‘poester’. Ook dit woord dat in Oostende nog steeds voorkomt valt terug op het Franse pousse- café.
Conclusie: laat armagnac je verleiden in al zijn stijlen! Koop bij gespecialiseerde wijnhandelaars!
(*) AOC Floc de Gascogne=bloemenboeket. Streekgebonden aperitief (1/3 armagnac en 2/3 vers druivensap uit de streek. Bestaat in wit (colombard, ugni blanc en gros-manseng) en rosé (cabernet franc, cabernet sauvignon en merlot)
Georges De Smaele, houder van het WSET3-certificate in Wines and Spirits (London).