Verras deze eindejaarperiode je gasten met je kennis over de natuur. Wisten ze al dat niet alle kreeften evenveel poten hebben? Kennen ze de truc waarmee de duif het hele jaar door haar jongen kan voeden? En herkennen ze een frisling wanneer ze er een tegenkomen?
Werk deze 8 natuurweetjes in je conversatie in, en je zit meteen gebeiteld voor een boeiend gesprek.
1. Oesters zijn de beste waterfilters
Eén oester filtert 190 liter water per dag. Dat is een hele prestatie. Het water komt via de kieuwen de oester binnen en loopt over de trilharen naar de mond. Aan de trilharen en in het slijm van de oester blijven het plankton, de algen … hangen. Het water loopt vervolgens weer gezuiverd naar buiten. Een oesterbed filtert 90 miljoen liter water op een dag, dat is evenveel water als in 36 gevulde olympische zwembaden. Oesters zijn dus een perfecte zuiveringsinstallatie waar ook andere zeedieren van genieten.
Voor de Belgische kust vinden we nog geen oesters, maar eens die er wel zijn, is dat goed nieuws. Oesterbanken zijn tijdens stormweer natuurlijke obstakels tegen hoge golven, en omdat ze leven aantrekken, zal dat ook een groot effect hebben op het andere marien leven.
2. Frislingen lopen de hele dag in pyjama
Je kent het everzwijn wel, dat stoere harige zwijn dat vanaf de schemertijd actief is in het bos. Maar ken je ook keilers, frislingen en de zwijnenpyjama? Everzwijnen vrouwtjes en hun biggetjes, de frislingen, leven in groepjes. De mannetjes, keilers, leven solitair.
Bij de geboorte zijn de jongen volledig kaal, maar na een week krijgen ze hun zwijnenpyjama aangemeten, de zwartbruine vacht met goudgele strepen. Die dient ter camouflage. Na zes maanden krijgen ze hun typische donkere harige vacht. Die vacht is in de winter langer en donkerder dan in de zomer. Zwijnen zijn alleseters. Met hun snuit woelen ze de bodem om, op zoek naar vruchten, zaden, wortels, bessen, wormen en amfibieën. Ook beukennootjes en eikels staan op het menu. Omdat ze de grond omwroeten, komt er meer zuurstof in de bodem waardoor zaden beter kunnen kiemen. Bedankt daarvoor.
3. Een gewei dient als airco
Wereldwijd zijn er meer dan 50 verschillende soorten herten, en de meest bekende zijn wellicht het damhert, de ree, het edelhert en het rendier.
Het meest fascinerende aan het hert, is zijn gewei, een hoornachtig bot met vertakkingen. Alleen de mannetjes hebben er een, maar bij de rendieren dragen ook de vrouwtjes een gewei. Het dient om zich te verdedigen, maar helpt ook om de lichaamstemperatuur onder controle te houden. Verder geeft het gewei ook een indicatie van de gezondheid van het hert. Een grote hoorn, staat gelijk aan gezonde man.
Elke winter werpen de herten hun gewei af. Er blijven dan 2 stompjes over. In de lente begint het volgende gewei te groeien en tegen september is het helemaal klaar. Precies op tijd voor de bronstijd, waarin herten er elkaar mee bekampen om met de vrouwtjes te paren.
4. Kreeften hebben niet allemaal evenveel poten
Raar maar waar … kreeften plassen uit hun kop. Naast hun voelsprieten zitten openingen waaruit ze urine spuiten. De boodschap: liefde! Een mannetje zoekt een vrouwtje op in haar hol wanneer ze van pantser aan het ruilen is*, en spuit urine om haar in de juiste stemming te brengen. Paren gaat alleen wanneer het vrouwtje geen pantser draagt.
Nog bijzonder aan kreeften is dat het aantal poten kan verschillen. Insecten hebben er 6, spinnen 8, en kreeften hebben tussen de 10 en 14 poten. Bij de kleine kreeften kan je het aantal poten moeilijk tellen omdat ze zijn aangepast tot zwem-, grijp-, of looppoten.
* Kreeften wisselen van pantser om te groeien. Het oude harnas wordt zacht, zodat ze eruit kunnen kruipen. Het nieuwe pantser is dan al klaar, maar moet nog uitharden. In die periode zijn kreeften heel kwetsbaar.
5. Fazanten zijn vliegende boskippen
Fazanten komen van nature niet in Vlaanderen voor, en werden waarschijnlijk in Europa ingevoerd door de Romeinen. Hun bijnaam is “de boskip”. De mannetjes herken je aan hun prachtige kleuren, en de vrouwtjes zijn bijzonder goed gecamoufleerd. De dieren hebben ongeveer dezelfde afmetingen als een kip, maar kunnen wel vliegen. Al is hun vlucht sloom, luid en laag, en leggen ze geen grote afstanden af.
Enkel de haan maakt geluid, vooral in april en mei. Je hoort dan een metaalachtige schreeuw “korrok” of “korrekok”, een roep die gepaard gaat met het geflapper van hun vleugels terwijl ze omhoogspringen. De hennen leiden een stil leven.
De fazant wordt over de hele wereld sterk bejaagd en behoort tot de populairste soorten kleinwild ter wereld.
6. De haas hoort en ziet alles
“Waarom hebt u zo’n grote oren, meneer De Haas?” “Om je goed te kunnen horen, natuurlijk.” En dat klopt; hazen hebben een feiloos gehoor. Hun grote oren kunnen onafhankelijk van elkaar bewegen, en 190° naar buiten draaien zodat ze in elke richting geluid kunnen opvangen.
Ook handig is de sterk ontwikkelde reukzin waarmee hazen vijanden en bronstige vrouwtjes kunnen opsnorren. Door de hele tijd te snuffelen, vangt een haas continu geuren op. En hij ziet ook bijna alles. Zijn blikveld is 360° rond. Voor en achter hem heeft hij een overlap, waardoor hij zijn hoofd niet moet bewegen om rond te kijken. Alleen vlak voor en vlak achter hem heeft hij last van een dode hoek.
Er is wel iets waar de haas niet goed in is, dat is diepte inschatten. Misschien slaapt hij daarom in een ondiepe kuil?
7. De truc waarmee de duif het hele jaar door haar jongen kan voeden
De duif is alom bekend. We kennen vooral de Turkse tortel, de stadsduif en de holenduif, maar het is de houtduif die in Vlaanderen de meest algemene en grootste duif is. De duif staat symbool voor vrede, de heilige geest en de ziel, en een paartje staat gelijk aan de liefde.
En als dat nog niet genoeg is, hebben duiven nog 2 trucjes die hen echt buitengewoon maken:
– het zijn de enige vogels die water opzuigen met hun snavel.
– ze voeren hun jongen met duivenmelk uit hun krop, een verbreding in hun keel. Onder invloed van prolactine, het hormoon dat bij zoogdieren de melkproductie in gang zet, wordt de binnenlaag van de krop dikker. Dat gebeurt een paar dagen voor de jongen uit het ei komen. Wat later verandert de laag naar een melk- of kaasachtige substantie die de jongen dan uit de krop kunnen pikken. Zo kunnen duiven het hele jaar door hun jongen voeden, ook wanneer er geen insecten zijn. Slim gevonden.
8. Eenden maken zichzelf impermeabel
Eenden zitten bijna de hele tijd in het water, en worden door zo’n tienduizend veren beschermd tegen nattigheid en koude. Hun veren maken ze zelf waterafstotend door ze in te smeren met vet uit hun stuitklier, die vlak boven hun staart zit.
Eenden eten waterplanten en kleine waterdiertjes, maar ze durven ook wel eens te grazen in het gras, of zelfs onder water. Dan zoeken ze voedsel onder het wateroppervlak en zie je alleen nog hun achterwerk uit het water uitsteken. Dat heet grondelen, en eenden doen het alleen wanneer het water niet meer dan 1 meter diep is.
Uitsmijter: Wandelen brengt iedereen samen
Heb je genoten van het feestdis, trek er met je bezoek op uit voor een ontspannende en deugddoende wandeling in de natuur in je buurt. Want wandelen is gezond, doet deugd als je lang hebt stilgezeten en brengt mensen dichter bij elkaar. Download je gratis wandelplannetje op www.natuurpunt.be/wandelen.
Of neem deel aan een leuke eindejaarswandeling mét gids of een gezellige activiteit bij jou in de buurt. Kijk snel op onze agenda voor activiteiten in Antwerpen, Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen, Vlaams-Brabant, Brussel of Limburg.
Foto’s: © Shutterstock / www.natuurpunt.be