Onderzoekers stellen vast dat chronisch zieken en mensen met een lager inkomen sinds 2015 naar het einde van het jaar toe vaak een voorraad pijnstillers inslaan. “Het gevolg van een verandering in het systeem van de maximumfactuur”, zegt prof. Hans De Loof (UAntwerpen). “Maar niet zonder risico’s, want opioïden zijn niet onschuldig.”
De maximumfactuur zorgt ervoor dat mensen beschermd worden tegen torenhoge medische kosten. Wie medicatie nodig heeft, moet uit eigen zak remgeld betalen. Afhankelijk van de sociale situatie is er een plafond op het bedrag dat de patiënt zelf moet betalen: eens dat bedrag overschreden, neemt het ziekenfonds de volledige factuur voor haar rekening.
“Vanzelfsprekend zijn wij niet tegen sociale maatregelen die het remgeld beperken”, legt Hans De Loof uit. “Dat is absoluut noodzakelijk om kwetsbare groepen toegang tot een goede medische behandeling te garanderen. Maar in de praktijk werkt het systeem niet altijd even goed en zijn er zelfs risico’s aan verbonden. Dat blijkt bijvoorbeeld uit ons onderzoek naar de verkoop van morfineachtige geneesmiddelen, op basis van opioïden, in België.”
Seizoenseffect
Uit de analyse van De Loof en zijn collega’s blijkt dat die geneesmiddelen tot en met 2014 het hele jaar door in ongeveer dezelfde mate verkocht werden. “In 2015 veranderde het terugbetalingssysteem voor dit soort geneesmiddelen: wie het maximumbedrag bereikt, moet de rest van dat jaar geen remgeld meer betalen. Sindsdien stellen we vast dat er naarmate het jaar vordert, steeds meer pijnstillers verkocht worden. Dat seizoensgebonden effect is behoorlijk groot. Mensen lijken een voorraad aan te leggen.”
Bij de patiënten die onder het systeem van de maximumfactuur vallen (onderste grafiek) neemt de verkoop sinds 2015 duidelijk toe naar het einde van het jaar.
(Copyright: International Journal of Drug Policy)
Volgens de wetenschappers gaat het om een onverantwoorde situatie voor dit soort geneesmiddelen. “Kijk bijvoorbeeld naar de opioïdencrisis in de Verenigde Staten. Veel Amerikanen zijn verslaafd aan die medicatie, die vaak aangeprezen wordt als de oplossing voor chronische pijnen. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat naar schatting 25% van de patiënten met chronische pijn de voorgeschreven opioïde misbruikt en ongeveer 10% verslaafd geraakt. Jaarlijks sterven tienduizenden Amerikanen aan een overdosis.”
Publiek debat
De Antwerpse onderzoekers stelden ook vast dat er geen seizoensgebonden effect in de verkoop is bij mensen die niet onder het systeem van de maximumfactuur vallen. De Loof: “We kunnen niet besluiten dat de stijgende verkoop van dit soort medicatie in ons land reeds tot overmatig gebruik of verslaving leidt, maar we pleiten wel voor een publiek debat over remgelden. Ook zou meer en beter toezicht op het voorschrijven en afleveren van opioïden in België een goede zaak zijn.”
Out of pocket expenses: effect of fee-waivers on opioid prescribing and dispensing – ScienceDirect
Afbeelding: www.uantwerpen.be