Den Dam als proefsite
De klimaatverandering zorgt steeds vaker voor extreme weersomstandigheden zoals hevige regenval. Om watergevoelige wijken beter voor te bereiden op situaties van wateroverlast, deed stad Antwerpen via het Klimaatfonds een oproep voor pilootprojecten die uitgetest worden in de wijk Den Dam in Antwerpen-Noord. Daarvoor zijn er nu zeven geselecteerd die ondersteund worden, voor een totaalbedrag van bijna 65.000 euro. Het gaat onder andere om waterkeringen, het monitoren van regenwaterputten, en educatieve projecten.
De stad doet heel wat structurele ingrepen om wateroverlast te voorkomen, zoals verbeteringen aan het rioleringsnetwerk en ontharding van het openbaar domein. Maar in extreme situaties valt wateroverlast niet uit te sluiten.
Uit de projectoproep ‘Den Dam, een parate wijk bij wateroverlast’ die stad Antwerpen en Brandweer Zone Antwerpen enkele maanden geleden lanceerden, werden zeven pilootprojecten geselecteerd die nu ondersteuning krijgen. De stad wil daaruit leren welke acties goed werken, en onderzoeken of en hoe ze die in de toekomst in heel Antwerpen zou kunnen toepassen.
Schepen voor leefmilieu Tatjana Scheck: “We gaan aan de slag in Den Dam, een wijk die onder het ‘dokpeil’ ligt en regelmatig te kampen heeft met wateroverlast. We doen als stad al zeer veel, maar om ons te wapenen tegen de grote weersextremen is het interessant dat inwoners zelf ook weten en leren wat ze kunnen doen. Dit project zorgt voor meer bewustwording en voor concrete oplossingen die we in de toekomst zeker nog kunnen uitrollen in andere wijken.”
Ondersteunde projecten
Zelfsluitende waterkering – Aggéres nv
Aggéres nv, die momenteel een dergelijk systeem aan de Scheldekaaien bouwt, wil ook aan een nog te selecteren gebouw in de Den Dam een zelfsluitende waterkering aanleggen. Die gaat bij hevig regenweer automatisch omhoog, en verhindert zo dat water via de deur of de garageopening de woning binnenkomt. Er is geen menselijke interventie nodig om de kering te activeren. De locatie voor deze waterkering zal samen met de actoren uit de wijk worden gekozen, zodat er rekening wordt gehouden met hun behoeften en uitdagingen. De leerlessen van deze innovatieve maatregel zullen worden gedeeld. Hiervoor ontvangt de nv 15.000 euro steun.
Muro – Aggéres nv
Aggéres nv wil ook een testproject met modulaire schotten opzetten in een gebouw in Den Dam. Openingen als garages en deuren kunnen bij wateroverlast via manuele schotten worden dichtgezet, zodat het water op straat niet in het gebouw kan komen. Aggéres zal samen met de wijkbewoners en de stad een geschikte locatie zoeken en daar de voorzieningen aanbrengen. De bewoners van het pand zullen actief worden betrokken, de stad verwacht interessante inzichten vanuit hun perspectief. Dit project ontvangt 7.360 euro.
Damse Dabbers – Rooftoptiger vzw
Met dit project wil de vzw Rooftoptiger een lokale campagne opzetten die buurtbewoners op een speelse manier sensibiliseert voor de risico’s van wateroverlast. Ze wil met behulp van vrijwilligers en ambassadeurs uit verschillende lokale verenigingen en scholen een werking rond het thema wateroverlast opzetten. Het project ontvangt 5.000 euro steun.
Minimuseum Dam Swamp – Rooftoptiger vzw
De vzw wil ook een kleine expo organiseren over het verleden en de toekomst van de wijk, in het bestaande Mini Museum in de Lange Lobroekstraat. Het museum verandert driemaandelijks van thema, en met dit project zal ook het thema wateroverlast aan bod komen. Dit wordt ook een plek waar daar dieper op wordt ingegaan, via bijvoorbeeld lezingen van een expert die tips aanreikt, getuigenissen uit de buurt,… . Daarnaast wil de vzw andere activiteiten opzetten rond het thema, zoals een educatieve zoektocht in de wijk voor scholen. Het project krijgt 10.000 euro.
Droptimize – Aquafin nv
Aquafin wil het waterpeil in meerdere regenwaterputten in Den Dam monitoren via sensoren, en de deelnemende bewoners aanzetten om actie te nemen op basis van de waterhoeveelheid in de put en de weersvoorspellingen. Dit kan bijvoorbeeld zijn om de put deels te laten leeglopen in de tuin, wanneer er hevige regenval voorspeld wordt, zodat een bijkomende buffer beschikbaar is voor de opvang van die regen. Zo wordt de piekbelasting op het rioleringsstelsel verkleind en kan lokale wateroverlast voorkomen worden. Dit project ontvangt 14.080 euro steun.
Laarzenleger en Waterwe(r)ken – Samentuin Damhof
Samentuin Damhof is een tuin en ontmoetingsplaats in Den Dam waar water een cruciale factor speelt. Zo wordt daar het regenwater van de oude slachthuishal opgevangen, dat ter plekke gebruikt wordt en ook overloopt in een wadi.
Lokale scholen kunnen hun kinderen te weinig laten buitenspelen bij regenweer, omdat veel kinderen geen geschikte regenkledij hebben. Samentuin Damhof wil daarom regenjasjes en -laarsjes voorzien, zodat de kinderen in de tuin kunnen komen spelen. Daarnaast plant het project uitgebreide sensibilisering en educatie over water, in samenwerking met lokale scholen. Het gaat over educatief materiaal en workshops voor de klassen. Dit project ontvangt 11.800 euro steun.
Pompput bestaande kelders
Veel historische huizen met kelders in de wijk hebben een druk-ontlastingsgat in de kelderplaat. Dat zorgt ervoor dat bij wateroverlast het water hierdoor naar boven kan komen zonder de kelderplaat kapot te drukken. Een buurtbewoner gaat deze bestaande opening in zijn woning laten vergroten en uitdiepen, zodat een pompput ontstaat, waarin een dompelpomp geïnstalleerd wordt. Bij toekomstige wateroverlast kan vanuit die pompput zo het overtollige water afgevoerd worden. De ervaringen zullen worden gedeeld met buurtbewoners. Met dit experiment kan worden nagegaan in hoeverre de zelfredzaamheid van burgers verhoogt en de hulpdiensten minder belast worden in overlastsituaties. Dit project ontvangt 1.500 euro steun.