‘Stad in oorlog. Antwerpen 1940 – 1945’ Sfeerbeeld foto Jeroen Broeckx
Op de vierde verdieping in het MAS loopt een nieuwe permanente tentoonstelling gewijd over het oorlogsleven van de Antwerpenaar gedurende de naziperiode 1940 – 1945.
De expositie werd samengesteld aan de hand van meer dan 300 getuigenissen verzameld in 2020 – 2021, en verhoogd met foto’s, tekeningen en filmfragmenten, affiches, propagandamateriaal en persoonlijke objecten. De toeschouwer wandelt langs de symbolische plaatsen van toen: de fabriek, huis, park, stadhuis en de kathedraal.
Op 10 mei 1940 valt nazi-Duitsland België binnen. Op 18 mei 1940 hing er reeds een nazivlag aan de kathedraal. Al vlug werd dit symbool van bezetting door verzetsman Louis Pighini van de toren gehaald. Zijn zoon René Pighini stond op wacht. De gescheurde en geroofde nazivlag van kathedraal werd door René bewaard en wordt op de tentoonstelling getoond.
Nazivlag aan de kathedraal foto FvD
Bij de persconferentie voorafgaande de opening van de tentoonstelling ‘Stad in oorlog’ zei MAS directeur Lies Buyse onder andere:
‘Sommige objecten die we tonen zijn 80 jaar in families bewaard gebleven en gekoesterd. Ze zijn emotioneel beladen en kostbaar. We zijn heel blij en dankbaar dat die stukken aan het museum zijn toevertrouwd.’
Jodenster Gruszow foto FvD
In haar openingsspeech vertolkte schepen van cultuur Nabilla Ait Daoud:
‘De stad wil elke Antwerpenaar bewustmaken van het belang van onze vrijheid, onze democratie en verdraagzaamheid. De beginselen van de Verlichting, de rechtsstaat en de mensenrechten: het zijn de democratische waarden die elke stadsbewoner verbindt. Het is precies die vrijheid die in de Tweede Wereldoorlog in Europa, in de wereld hard bevochten is.’
Schepen Ait Daoud voegde er ook aan toe:
‘De beelden die ons nu al 560 dagen bereiken sinds de Russische full scale invasie van Oekraïne vormen daar de trieste getuigen van. 2.800 kilometer hier vandaan staat niet alleen de Oekraïense vrijheid, maar ook de vrijheid van Europa op het spel.’
Affiche ‘Der ewige Jude’ foto FvD
De tentoonstelling onderzoekt wat het betekent om te leven in een stad in oorlog: Wat gebeurt er als basiswaarden als vrijheid, gelijkheid en veiligheid wegvallen? Wie wordt daar vooral het slachtoffer van en wie niet? Welke keuzes maken stadsbewoners zelf: vluchten of blijven, meewerken met de bezetter, afwachten en gehoorzamen of zich verzetten? En welke keuze zou je zelf maken?
De drukpers van Leon Ceulemans foto FvD
De tentoonstelling belicht een totaal beeld van het leven onder nazi-bezetting inclusief filmaffiches en propagandamateriaal. Zo is er ook de affiche van de propagandafilm ‘Der ewige Jude’ te zien, die een grote menigte zou laten ontsporen. Een van de donkerste bladzijden van de Antwerpse geschiedenis werd toen opengeslagen.
Daar tegenover, staat op de tentoonstelling de drukpers van Leon Ceulemans, een begrafenisondernemer die naast bidprentjes ook een illegaal krantje afdrukte. De drukpers die gedurende 80 jaar in de kelder van zijn familie stond, staat nu in het museum.
Vlaggenparade op de. Meir, week der Dietse Jeugd, Januari 1944 foto CegeSoma 20402
De tentoonstelling ‘Stad in oorlog’ concretiseert alle aspecten van het sociale en maatschappelijke leven tijdens de oorlog, geen enkel onderwerp werd ondergesneeuwd. De collaboratie en verzet,
vergelding en executie, angst en honger, onderdrukking, vergelding en executie worden uitvoerig toegelicht. Ook de Jodendeportatie, de verplichte tewerkstelling en de aanvallen van de vliegende bommen krijgen gepaste aandacht.
Vliegende bom (V1) foto FvD
Stad in oorlog. Antwerpen 1940 – 1945, is een permanente collectie op de vierde verdieping van MAS, Museum aan de Stroom, Hanzestedenplaats 1 in Antwerpen. Open van dinsdag tot en met zondag van 10:00 tot 17:00 uur. Voor tickets en meer informatie kunt u terecht op: https://mas.be of bellen naar +32 3 338 44 00
Frank Van Dessel