Schloss Schönbrunn in Wenen is in coronatijden allicht niet meteen een bestemming die in je top tien staat, maar graag geven we je toch deze impressie mee. Het kasteel staat in de volksmond bekend als ‘het kasteel van Sisi’ en ook Napoleon was er gek van. Om even bij weg te dromen.
Romeins kamp
Wenen werd al door de Romeinen gesticht, die er het militaire kamp Vindobona oprichtten. De allereerste officiële vermelding vinden we terug in een geschrift uit 1137. In 1155 hadden de hertogen van Babenberg er al hun residentie, en in 1282 namen de Habsburgers de macht over. Hoogtepunt lag in de 16de eeuw, toen de Habsburgers een groot deel van West-, Zuid- en Centraal Europa maar ook van de pas ontdekte Nieuwe Wereld in hun macht hadden.
Schloss Schönbrunn is een restant van die heerschappij, die meer dan zes eeuwen zou duren.
Burcht tegen de Turken
De geschiedenis van Schloss Schönbrunn gaat terug tot de 17de eeuw. In 1683 bouwden de Habsburgers dit slot als beschermde burcht tegen de Turken die toen Wenen bedreigden. Maar de Habsburgers wilden van het slot ook een waar pronkstuk maken. Zo werd de Oostenrijkse barokmeester Fisher von Erlach aangetrokken om aan het slot een eigen, zo weelderig mogelijk karakter te geven.
Het barokke element werd nog versterkt tijdens de regeerperiode van Keizerin Maria-Theresia. Zij gaf Nicolaus Pacassi de opdracht om het wat robuuste uiterlijk van het slot te verfijnen. Hij gaf de burcht een heel wat romantischer uitstraling, met de nodige frivole hoekjes en kanten. Het huidige karakter van Schloss Schönbrunn werd grotendeels door Pacassi vastgelegd.
Drama’s
Haar opvolger Keizer Franz-Joseph werd de laatste keizerlijke bewoner van Schloss Schönbrunn. Franz-Joseph was al tijdens zijn leven een legende. Hij liet in 1857 de versterkingen rond de stad en de schitterende Ringstrasse oprichten.
Franz-Joseph stierf na 68 jaar regeren op het einde van de Eerste Wereldoorlog in 1918. In die regeerperiode nam hij heel wat belangrijke beslissingen op Schloss Schönbrunn. Hij zat er in zak en as toen zijn zoon zelfmoord pleegde (het zogenaamde drama van Mayerling in 1889).
Op Schloss Schönbrunn werd ook Otto van Habsburg geboren op 12 november 1912, zoon van Karel I, achterneef van de keizer.
De moord op zijn neef Franz-Ferdinand in Sarajevo in 1914 betekende het begin van de Eerste Wereldoorlog. Franz-Jozeph werd opgevolgd door Karel I, die in november 1918 bij de Wapenstilstand definitief aan de troon verzaakte. Door de wet van 3 april 1919 hief de republiek Oostenrijk alle rechten van de titel aartshertog op en wees alle Habsburgers die niet wilden inbinden het land uit. Meteen het einde van een keizerrijk. Bij deze troonsafstand wou Keizerin Zita met haar hele gevolg in Schloss Schönbrunn collectief zelfmoord plegen, maar ze bedacht zich net op tijd.
Biljarten met de generaals
Op Schloss Schönbrunn herinnert niets meer aan die woelige jaren. Hoeveel bloed hier ook gevloeid heeft, nu lijkt de burcht een in de tijd gestold kasteel met duidelijk romantische inslag. Je hoeft maar je ogen te sluiten, en je kan je zo inbeelden dat de keizer en zijn gevolg hier met de edeldames een wals van Strauss danst…
Schloss Schönbrunn was niet alleen de plek waar de keizer zijn militaire strategieën uitdacht. Hij trok er zich ook graag terug voor enig vertier. Franz-Joseph wist de goede dingen van het leven te waarderen en het nuttige aan het aangename te paren. Zo was de kamer waar de bezoekers zich konden terugtrekken in afwachting van het ogenblik dat de keizer hen kon ontvangen meteen ook een biljartruimte. Franz-Joseph had de biljarttafel van zijn grootvader Franz I gekregen. Franz I gaf meteen aan deze toen nog prille sport een belangrijke injectie. Biljarten was toen dus geen cafésport, maar een ernstige aangelegenheid waar enkel figuren uit de jetset zich mee onderhielden.
Barokke weelde
Overal in het slot wordt de aandacht van de bezoeker afgeleid door de kwistig uitgestalde barokke weelde. Bladgoud alom, schitterende lambriseringen en oogverblindende kroonluchters van de beste kunstenaars uit hun tijd zorgen ervoor dat je niet weet waar eerst te kijken.
Barok en rococo reiken elkaar de hand in een symbiose van verfijnde stijl en exuberant maniërisme. Het valt moeilijk te geloven dat in deze uitbundige omgeving, die als vanzelf uitnodigt tot feesten, de keizer zich tot diep in de nacht moest buigen over documenten en kaarten, om samen met zijn ministers, hofbeambten en regeringschefs te beslissen over het lot van de wereld.
Hier hield de keizer elke maandag en donderdag audiëntie om naar de grieven van zijn bevolking te luisteren. Door dat nauwe contact met de bevolking was Franz-Joseph erg geliefd, en tot op hoge leeftijd bleef hij zich voor zijn mensen inspannen. Als de muren hier oren en ook lippen zouden hebben, zouden zij heel wat kunnen vertellen over een vervlogen maar o zo boeiende tijd.
Keizerin Sisi
In de schrijfkamer van Franz-Joseph hangen een aantal foto’s en schilderijen die tot het privéleven van de keizer behoren. Hier begon hij elke dag om vijf uur al aan zijn arbeidsdag. Soms ging hij zelfs zo ver dat hij zichzelf geen ogenblik rust gunde en zijn maaltijden tussen het werk door snel aan zijn schrijftafel nuttigde.
Het slot roept ook de geest van Keizerin Elisabeth op. De toegewijde echtgenote van Franz-Joseph werd postuum wereldbekend onder haar bijnaam Sisi dankzij de schitterende vertolking van Romy Schneider in de gelijknamige film. Maar ook tijdens haar leven stond Elisabeth bekend als een warme, gevoelige vrouw met een onafhankelijke geest, lichtjes extravagant maar toch nooit storend excentriek. Dat zijn tenminste de praatjes uit de officiële geschiedschrijving van het hof, want in werkelijkheid leed Sisi vaak aan depressies en kon ze druk van de troon niet aan. En dat werd er niet beter op toen haar zoon Rudolf om het leven kwam.
Napoleon
Opmerkelijk in de geschiedenis van Schönbrunn is ook de passage van Napoleon. In de periode 1805-1809 veroverde de Franse keizer Wenen door te huwen met Marie-Louise, de dochter van Franz I. In 1810 werd de vrede tussen Frankrijk en Oostenrijk gesloten, en Napoleon gebruikte een deel van het paleis als slaapkwartier. Nadien zou ook zijn zoon, de hertog van Reichstadt, deze kamer tot de zijne maken. Deze zoon zou na de afzetting van Napoleon op tweejarige leeftijd definitief in Wenen bij zijn grootvader Franz I komen wonen en er afgeschermd van de buitenwereld opgevoed worden met als specialiteiten plantkunde en tuinaanleg. Maar lang heeft de jongen (van wie er nog een beeld in de tuin staat) van deze idyllische omgeving niet kunnen genieten, want hij stierf op 21-jarige leeftijd aan een ziekte.
Auteur: Stefaan Van Laere
Foto’s: www.seniorennet.be