Exoten hebben voldoende aan verstoring van de natuurlijke vegetatie en een warm plekje (bv. een berghelling op het zuiden) om ook op grote hoogte succesvol te zijn. Dat blijkt uit onderzoek van een internationaal team van ecologen, geleid door wetenschappers van de Universiteit Antwerpen en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO).
Het team baseert die conclusies op de resultaten van een experiment in het koude bergklimaat in Zweeds Lapland, waar ze in gecontroleerde omstandigheden keken naar het succes van zes exotische plantensoorten. In dit experiment simuleerden de onderzoekers verschillende stressoren (verwijderen van de natuurlijke vegetatie (verstoring) en bemesting) op een plek waar de soorten normaal door het extreme klimaat niet zouden overleven. Uitheemse planten kunnen verstoorde en warme hellingen gebruiken als opstapje naar zelfs de koudste ecosystemen op deze planeet, zo blijkt uit het experiment. Dat resultaat is verontrustend.
Landschap als springplank
“Verstoringen van de natuurlijke bergvegetatie, zoals we bijvoorbeeld zien in wegbermen en langs paden, geven uitheemse soorten in de bergen een enorme boost, zelfs ver boven hun huidige limiet,” waarschuwt Jonas Lembrechts, doctoraatsstudent aan de Universiteit Antwerpen. “Bovendien toont ons experiment aan dat de planten gebruik kunnen maken van warme locaties in het landschap als springplank om gemakkelijk hoger in de bergen te geraken.”
Dergelijke ‘warme’ locaties zijn verrassend algemeen in de bergen, zelfs op deze hoogte. “De bodem op een zuidhelling – die zowat de hele dag direct zonlicht krijgt – kan gemakkelijk 7 °C warmer zijn dan de omgeving,” legt Jonas Lembrechts uit. “Maar de mens is zelf ook verantwoordelijk voor het creëeren van dergelijke warme plekjes. Zo kan het lokaal heel erg opwarmen als de mens de vegetatie verwijdert, zoals langs de talloze wegen en paden in de bergen, vermits de vegetatie normaal voor een sterke temperatuursbuffer zorgt.”
Dit verrassende succes van uitheemse planten op warme en verstoorde plekken in de Zweedse bergen suggereert dat veel van deze soorten in de nabije toekomst sterk zullen uitbreiden in koude gebieden. Zeker als het klimaat aan dit tempo blijft opwarmen en de menselijke verstoring van ongerepte berggebieden niet wordt gestopt.
Foto: het experiment in het Zweedse Lapland (copyright UA)
