Nieuwe museumaanwinst is gedurfde keuze
Met de heropening in aantocht, stelt Museum Hof van Busleyden een bijzondere nieuwe aanwinst voor: een ivoren beeldje van een zegenend Jezuskindje uit India. Een gedurfde keuze omdat het kunstwerk gemaakt is van ivoor, maar vooral ook een buitenkans omdat het perfect past binnen de vernieuwde focus van het museum. Het beeldje is binnenkort te bewonderen in de vernieuwde vaste opstelling, waar het een mooie plaats krijgt tussen de poupées de Malines (Mechelse poppetjes) waarop het geïnspireerd is. Zo wil Museum Hof van Busleyden de uitwisseling tussen verschillende culturen, die ook toen belangrijk was, in de verf te zetten.
Het pas verworven beeldje stelt Jezus voor als kind. In zijn ene hand houdt hij een wereldbol, met zijn andere hand maakt hij een zegenend gebaar. De nieuwe aanwinst lijkt sterk op een Jezusbeeldje dat al langer deel uitmaakt van de collectie van het museum. Toch zijn er ook opmerkelijke verschillen tussen de twee. Het pas verworven exemplaar is een stuk kleiner en de vormen van Jezus’ gezicht zijn anders. Bovendien zijn de Mechelse poppetjes traditioneel uit hout gesneden, terwijl het Indische van ivoor gemaakt is.
De belangrijkste verklaring voor deze verschillen, is dat het ivoren beeldje aan de andere kant van de wereld gemaakt werd, in Goa (India), en dit zo’n eeuw later, eind zeventiende of begin achttiende eeuw. Het is wel duidelijk geïnspireerd op de poupées de Malines, die in de zestiende eeuw enorm populair waren. Een schijnbaar gekke link, waarachter een boeiende geschiedenis schuilt. In de zestiende eeuw verspreiden de Mechelse popjes, en in het bijzonder de zegenende Jezuskindjes, zich over heel Europa. Maar ze reizen ook verder, naar de Spaanse en Portugese kolonies in Amerika en Azië, waaronder dus ook Goa. Omdat de vraag groter is dan het aanbod, gaan lokale ambachtslui daar zelf poupées maken. Dat doen ze in het hun meer vertrouwde materiaal ivoor en volgens de lokale iconografische tradities en smaak.
“De poupées de Malines zijn waarschijnlijk het meest verspreide Mechelse exportproduct uit de geschiedenis. Dit Jezuskindje uit India is duidelijk geïnspireerd op de populaire beeldjes waarvoor Mechelen toen bekend stond. De nieuwe aanwinst krijgt bij de heropening van het museum een prominente plaats in de vernieuwde vaste opstelling, in de zaal met de houten Mechelse poppetjes,” zegt schepen Björn Siffer.
Het ivoren Jezusbeeldje is het resultaat van een boeiende confrontatie tussen twee culturen: die van de (Habsburgse) Nederlanden en die van het Indische subcontinent. Dat is enerzijds een verhaal van een vruchtbare culturele uitwisseling, maar ook van hebzucht en geweld. In de vernieuwde vaste opstelling wil het museum zijn blik op de geschiedenis verbreden. Door ook niet-westerse kunstwerken te tonen die een link hebben met de Bourgondische renaissance, wordt de bezoeker uitgenodigd om met een andere, meer kritische blik naar deze periode te kijken.
Schepen Björn Siffer licht de nieuwe focus van het museum toe: “De vernieuwde vaste opstelling opent met een grote wereldkaart waarop de Bourgondische Nederlanden te zien zijn, maar ook tal van andere wereldrijken uit die tijd, elk met hun eigen unieke cultuur. Hiermee zetten we de toon voor de rest van het museum. We zetten onze westerse bril af en zoomen uit naar het bredere mondiale verhaal. Uitzonderlijke kunstwerken zoals dit beeldje helpen om je kijk op de geschiedenis en op erfgoed te verbreden. Ik nodig iedereen uit om het popje, dat aangekocht werd met steun van de Vrienden van het museum, dit voorjaar te komen bewonderen.”
Museum Hof van Busleyden heropent op 24 februari 2023 met een vernieuwde vaste opstelling en de grootste openingstentoonstelling Ridders van het Gulden Vlies: Een schitterende mythe ontrafeld.
Foto: Courtesy of Finch