IBASHO presenteert momenteel een solotentoonstelling van de gewaardeerde Nederlandse beeldend kunstenaar Madelon Hooykaas (1942): Haiku, de kunst van het observeren’.
In de afgelopen zes decennia heeft Hooykaas zich gewijd aan het verkennen van nieuwe gebieden, culturen, esthetiek en het experimenteren met verschillende vormen van media. Haar artistieke reis is gevormd door contemplatie, introspectie en een diepgaande interesse in en verbinding met diverse culturen en overtuigingen. Bovendien vormen haar sterke overtuigingen over het belang van de natuur en de rol van de mensheid in het behoud ervan, evenals haar betrokkenheid bij Oosterse filosofieën die pleiten voor een evenwicht tussen de menselijke ervaring en de natuurlijke wereld, de basis van haar creatieve oeuvre.
Vanaf het begin van haar carrière als fotograaf in de jaren 1960 reisde Hooykaas veel over de wereld. Ze werkte in Parijs en reisde vervolgens naar New York waar ze assistent was van bekende fotografen als Gary Winogrand, Philip Halsman, Bert Stern en Joel Meyerowitz. Haar reizen brachten haar vervolgens naar Californië, waar ze in aanraking kwam met het Zenboeddhisme. Dit leidde haar uiteindelijk in 1970 naar Japan, waar ze verbleef in de Mampuku-ji tempel in Uji City bij Kyoto. Daar documenteerde ze het dagelijks leven in het klooster door middel van een fotodagboek met de titel “Zazen”, dat de eerste publicatie in het Westen was met foto’s van het dagelijks leven in een boeddhistisch klooster. Vanaf dat moment beschouwde Hooykaas haar fotografie als een vorm van kunst.
Hooykaas breidde haar artistieke expressie uit door de verkenning van het opkomende medium video en haar samenwerking met de Schotse fotografe en filmmaker Elsa Stansfield, die begon in 1972. Samen produceerden ze een breed scala aan video-omgevingen en installaties op internationale schaal tot het voortijdige overlijden van Stansfield in 2004.
In de video-installaties van Hooykaas/Stansfield is het belang van fotografie opmerkelijk, omdat het in de begindagen van de videokunst ongebruikelijk was om stilstaande beelden te gebruiken.
Kunstwerken gemaakt door Hooykaas/Stansfield bevinden zich nu in de collecties van gerenommeerde instellingen zoals het Museum of Modern Art in New York, Tate Modern in Londen, MuHKA in Antwerpen, Stedelijk Museum Amsterdam, The Gallery of Modern Art in Glasgow. Hun oeuvre wordt beschouwd als uitzonderlijk invloedrijk in de Anglo-Nederlandse kunst na de Tweede Wereldoorlog.
De solotentoonstelling van Hooykaas in IBASHO draait om haar werk ‘Haiku, the Art of the Present Moment’ (2007), het eerste grote solowerk dat Hooykaas maakte na Stansfields overlijden.
Het werk toont een reeks haiku’s die de beroemde dichter Matsuo Bashō (1644-1694) schreef tijdens zijn reizen en postuum publiceerde in ‘The Narrow Road to the Deep North’ (1702). Geïnspireerd door Bashō’s poëtische thema’s stelde Hooykaas het werk samen uit videofragmenten die ze had opgenomen tijdens haar reizen in Japan en elders, en rangschikte ze in vier secties die overeenkomen met de seizoenen. Voor elk seizoen verschijnt een Bashō haiku die in het Japans wordt voorgedragen. De geïmproviseerde muziek, uitgevoerd op de shakuhachi door de Nederlandse muzikant en componist Ab Baars, is verweven in het weefsel van de video, die de reis van het leven en de cyclus van de seizoenen viert. De video wordt omringd door prints op Hahnemühle bamboepapier van exquise stills, zeer zorgvuldig uitgekozen door Hooykaas. De afdrukken bevatten een QR-code in rood, die lijkt op een Japanse postzegel, waarmee de video kan worden bekeken.
Het tweede deel van de tentoonstelling toont Hooykaas’ fotografische schaduwwerken die ontstonden nadat ze Hiroshima en Nagasaki bezocht in 1983 en 1984. In het Vredesmuseum in Hiroshima werd ze getroffen door een stenen trap waar iemand op had gezeten toen de atoombom werd afgeworpen. Het felle licht van de bom had de stenen treden bijna als lichtgevoelig fotopapier gemaakt. Van deze persoon was alleen de schaduw in het steen gebrand. Dit was het begin van Hooykaas’ fascinatie voor schaduwen. ‘Zonder licht is er geen schaduw. Zonder schaduw is er geen licht.
Sommige van de unieke schaduwwerken bevatten zwarte acrylverf die vanaf de bovenkant van het beeld naar beneden druipt, verwijzend naar de zwarte regen die direct na de explosie begon te vallen.
Hooykaas’ nieuwste kunstenaarsboek ‘The Artist as Explorer’ bevat stills uit ‘Haiku, the Art of the Present Moment’ en is verkrijgbaar in IBASHO’s galerie en online bookshop.
‘Haiku, the Art of Observing’ is on view until 5 May.
IBASHO Gallery
Tolstraat 67
2000 Antwerpen
Foto: Club Paradis