Het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA) zette met zijn heropening op 27.04.2017 een aantal belangrijke stappen: weg van een kunsthalwerking, en naar een museaal programma. Na intense verbouwingswerken in samenwerking met topdesigner Axel Vervoordt, heropende het museum daarom feestelijk de deuren. Vanaf dan toont het M HKA een permanente basiscollectie met nationale en internationale referentiekunstenaars uit de collectie van het museum, zowel hedendaagse helden als historische trekkers. Deze permanente collectiepresentatie is gratis toegankelijk. Verder
wordt binnen het kader van deze verbouwing ook de infrastructuur gerealiseerd voor het Centrum Kunstarchieven Vlaanderen, een expertisecentrum dat diensten zal verlenen aan archiefvormers en beheerders van nalatenschappen. Ten slotte is ook de look and feel van het museum helemaal herbepaald, met een goed uitgebouwde onthaalinfrastructuur, meertalig, zowel digitaal als ervaringsgericht, afgestemd op een breed en gevarieerd publiek. Het M HKA heeft nu een unieke inkomruimte, met een bibliotheek en leeszaal als eerste ervaring én hart van het museum.
Het M HKA tekende dit innovatieve museumprogramma uit samen met Axel Vervoordt en architect Tatsuro Miki. Het werd gerealiseerd met de steun van Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz, in overeenstemming met diens beleidsnota cultuur, en van Vlaams minister van Toerisme Ben Weyts, die deze transformatie inschreef in zijn Vlaamse Meesters-programma, waarvan dit de eerste opgeleverde realisatie is. “Dit is een opstap naar volwaardige hedendaagse kunstmusea in Vlaanderen,” zegt Bart De Baere(foto), algemeen en artistiek directeur van het M HKA. “Al wie een Vlaanderen wil met internationale uitstraling, kan alleen maar toejuichen dat minister Ben Weyts en minister Sven Gatz samen de stap zetten.”
MUSEALE ‘DRAAI’
De ambitieuze transformatie van de facto kunsthal in de richting van een hedendaags kunstmuseum wil van het M HKA een internationale ambassadeur van de Vlaamse beeldcultuur maken. Het museum wordt daarom gearticuleerd in verschillende zones met elk een eigen focus en verhaal, als voorafname op een toekomstig volwaardig museum.
De renovatie van het M HKA kadert in het programma Vlaamse Meesters van Toerisme Vlaanderen. Met een projectoproep in 2015 zette Vlaams minister voor Toerisme Ben Weyts in op toeristische hefboomprojecten rond Vlaamse Meesters. Minister Weyts investeerde via Toerisme Vlaanderen 650.000 euro in de huidige renovatie van het M HKA.
Minister van Cultuur Sven Gatz heeft reeds eerder benadrukt dat het zijn ambitie is om het M HKA verder te laten uitgroeien tot een volwaardig Vlaams hedendaags kunstmuseum met internationale ambities, en met zowel een permanente collectiepresentatie van sleutelwerken als met tijdelijke tentoonstellingsruimtes. Hij schreef een onderzoek uit voor een nieuw museum en complementeerde de inbreng van Toerisme met matched funding vanuit Cultuur.
De tentoonstellingsgedreven activiteiten van het M HKA blijven onverkort doorlopen en vormen het betalend gedeelte van het museum. De IN SITU-ruimte met projectmatige mid career tentoonstellingen loopt verder, waarbij de ruimte nu een heldere architecturale articulatie krijgt. De eerste gast is
de in Brussel wonende Duitse kunstenaar Peter Wächtler (28.04–03.09.2017). De tweede verdieping blijft voorbehouden voor grotere tentoonstellingen. Daar loopt A Temporary Futures Institute (28.04–17.09.2017), een ambitieuze groepstentoonstelling die hedendaagse kunst en professioneel futurisme in dialoog plaatst.
PERMANENTE COLLECTIE
Er komt een gebalde permanente collectiepresentatie die via topwerken van vierentwintig kunstenaars Vlaamse meesters toont, zowel in de strikte zin van kunstenaars die hier leven en werken – met onder anderen Jef Geys, Jan Henderikse, Panamarenko, Jan Fabre, Luc Tuymans, of Otobong Nkanga – als in de ruimere zin van kunstenaars die een relatie hebben met Vlaanderen, zoals James Lee Byars, Marlene Dumas, Jimmie Durham of Gordon Matta-Clark, in dialoog met andere internationale kunstenaars uit de Vlaamse collectie, zoals Cady Noland, Cindy Sherman en Michelangelo Pistoletto.
De permanente collectiepresentatie wordt vervolledigd met telkens twee tijdelijke collectiepresentaties die uit steeds wisselende invalshoeken werken uit de collectie tonen. Voor de heropening zijn dat Urgente conversaties: Antwerpen-Athene (28.04–07.01.2018), een selectie uit de spraakmakende tentoonstelling die het EMST (Greek National Museum of Contemporary Art, Athene) opende, en Immortality forever (28.04–03.09.2017), een solotentoonstelling van Evgeny Antufiev, op basis van het ensemble dat de V-A-C Foundation uit Moskou verwierf om aan het M HKA te schenken
Ook op andere plaatsen in het museum zijn nu permanent geplaatste werken. Zo worden de bezoekerstoiletten van Robert Filliou in dialoog gebracht met Guillaume Bijl en een aantal bij de informele lijn van Fluxus aansluitende werken, zoals ORLAN en Paul De Vree. Ook in de leeszaal worden tal van 
werken geïntegreerd, van onder anderen Marlow Moss, Koen van den Broek en kleinere werken zoals de beroemde maansculptuur van Paul Van Hoeydonck of een honingklok van Suchan Kinoshita. Ze voegen zich zo bij werken die al permanent te zien waren, zoals Keith Haring en James Turrell.
CENTRUM KUNSTARCHIEVEN VLAANDEREN
Minister Gatz wil het M HKA ook een centrale rol geven in het beheer van kunstenaarsarchieven en nalatenschappen. In tegenstelling tot andere kunstvormen zoals architectuur, literatuur of podiumkunsten was er tot nu toe geen expertisecentrum voor beeldende kunst in Vlaanderen. De minister maakte als deel van zijn matched funding 350.000 euro vrij om voor het Centrum Kunstarchieven Vlaanderen alvast de infrastructuur in orde te brengen.
Dit centrum zal als centrale hub diensten verlenen aan archiefvormers en beheerders van nalatenschappen op het vlak van beeldende kunst. Het zal in 2017 en 2018 een werking opstarten vanuit de huidige M HKA-werking om vanaf 2019 operationeel autonoom te werken. Tijdens de heropening van het museum op 27.04.2017 opent de basisinfrastructuur voor dit centrum, met ook een presentatieruimte. De nieuwe archiefpresentatieruimte wordt ingespeeld door Jef Geys, op basis van een archiefdoos van hem over de Golfoorlog.
EEN ANDER ONTHAAL
De herinrichting van de onthaal- en presentatie-infrastructuur van het M HKA is van de hand van Axel Vervoordt, de topdesigner met vaak prestigieuze opdrachtgevers. Axel Vervoordt is ook een bedrijf waar meer dan honderd mensen werken, en recent een galerie in Hongkong opende. Dat signaleert het enorme potentieel van kunst voor Vlaanderen, niet enkel toeristisch, maar ook economisch.
De Antwerpenaar Vervoordt betrok naast het M HKA ook architect Tatsuro Miki. Vervoordt is ook bekend voor zijn tentoonstellingen tijdens de Biënnale van Venetië in het Palazzo Fortuny, waar hij een nieuw soortigeruimte creëerde voor het tonen van hedendaagse kunst. De gedragenheid van dat opzet was de start voor het gesprek met het M HKA.
Een van de uitdagingen die wordt ingelost is een sterk verbeterde onthaalwerking met onder andere een afzonderlijke ingang voor groepen. Er zijn nog technische verbeteringen, maar de voornaamste verandering is de atmosfeer en het museale tijdsgevoel dat er nu is.
Er is een inkomruimte waar bezoekers op elkaar kunnen wachten, met informatie over het museum op een interactieve video wall, en met 
doorverwijzing naar andere kunst- en cultuurinstellingen in de stad.
Centraal staat een leeszaal met een onmiddellijk voor iedere bezoeker raadpleegbare bibliotheek met monografieën van de tweehonderd kernkunstenaars uit de collectie, en de mogelijkheid vooraf aangevraagde boeken en archiefdocumenten te raadplegen. De ruimte staat centraal in het museum, en roept de rust van een bibliotheekervaring op en positioneert het museum als een warme ontmoetings- en reflectieplaats.
FORUM
De forumwerking waarnaar M HKA de voorbije jaren evolueerde, met onder andere steeds meer evenementen en activiteiten in allerhande partnerships, wordt niet enkel verbeeld in de enorme centrale tafel in de leeszaal, ze wordt ook verder doorgezet in de kleine zalen boven het M HKAFE.
De verwelkomende tentoonstellingswerking LODGERS krijgt nieuwe gasten: Jubilee (13.05–23.07.2017) en New Bretagne (05.08–15.10.2017).
INBOX presenteert Maen Florin (14.04–07.05.2017), Bart Van Dijck (11.05–04.06.2017) en vele anderen.
In het M HKAFE zal tijdens de opening life-streaming te zien zijn vanuit Barcelona, Eindhoven, Istanbul, Ljubljana en Madrid. Het M HKA opent namelijk niet alleen, maar samen met de partners van de museumconfederatie L’Internationale over heel Europa.
M HKA, Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpen
www.muhka.be
Foto’s: Ruddy Berghmans