Cartoon-Productions

Zondag 17 november 2019

Locatie: Abdij Roosenberg, Oude Heerweg-Heide 3, Waasmunster

Architect: Dom Hans Van der Laan

Musici: Goeyvaerts Strijktrio

 15 uur: toelichting door Caroline Voet, architecte, gedoctoreerd op Dom Hans Van der Laan

15:30 uur: concert door het Goeyvaerts strijktrio

16:30 u. einde

ABDIJ ROOSENBERG

De Architectonische Ruimte
In 1977 publiceerde architect en monnik Dom Hans van der Laanzijn traktaat De Architectonische Ruimte, 15 lessen over de Dispositie van het Menselijk Verblijf. Het is een theorie die de essentie van de ruimtelijke ervaring wil vatten en ordenen als basis voor het ontwerpproces. De tentoonstelling Een huis voor de geestgaat op zoek naar de tastbare wereld rond Van der Laans filosofie. De Architectonische Ruimte, tot vandaag een hermetisch werk, wordt in een nieuw laboratorium voor eenmaal opengegooid vanuit het verleden naar de toekomst.

Abdij Roosenberg
Tijdens het schrijven van zijn traktaat bouwde Van der Laan Abdij Roosenberg in Waasmunster. Hij werkte er intuïtief met begrippen als ‘nabijheid’ en ‘superpositie’ als ruimtelijke gebaren voor verstilling en spiritualiteit enerzijds, en intensiteit van ontmoeting anderzijds. Naast originele tekeningen en maquettes, toont Een huis voor de geestnieuwe analyses van academici en kunstenaars op lesmateriaal, meubels, vaatwerk, kledij en typografie van de hand van Van der Laan.

Stille getuigen
Als stille getuigen tonen drie kunstenaars werk dat refereert naar het tactiele karakter van Van der Laans oeuvre. De Duitse fotografe Friederike Von Rauch toont een reeks foto’s die ze maakte naar aanleiding van een verblijf in de Abdij van Roosenberg. Ingel Vaikla, een filmmaakster uit Estland, laat een ontroerend portret zien van de zusters tijdens hun laatste dagen in Roosenberg. En Esther Venrooy, een Nederlandse geluidskunstenares, ontwikkelde een soundscape die het leven in de abdij door middel van geluid weergeeft

Het nieuwe abdijgebouw werd in 1975 gebouwd naar een concept van de benedictijn-architect Hans Van der Laan uit het Nederlandse Vaals.

De expressieve architectuur die op mathematische basis werd gecomponeerd, is gekenmerkt door vormzuiverheid, gezochte eenvoud en een ritmische ruimtelijke ordening die een aangrijpende schoonheid en rust laten ervaren. De esthetische beleving van ruimte en vorm staat ook sterk in relatie met het subtiele samenspel van ‘binnen’ en ‘buiten’ en ‘open’ en ‘gesloten’.

Deze tijdloze moderne architectuur vormt een zeldzaam en gaaf voorbeeld van een hedendaags Gesamtkunstwerk. Ook de door Hans van der Laan ontworpen kunstzinnige interieuruitrusting en aanpalende tuinen versterken de harmonie en ruimtelijke samenhang.

Dom Hans van der Laan (1904-1991) neemt in de religieuze architectuur van de 20ste eeuw een voorname plaats in. Met een beperkt aantal gebouwen in Nederland, België en Zweden is hij een van de uitzonderlijke architecten die een fundamentele bijdrage leverden aan de kerkbouw. Daarnaast heeft hij zijn ideeën betreffende bouwkunst samengebracht in een aantal boeken en geschriften. Zijn meesterwerk is ongetwijfeld het kloostercomplex nabij Vaals, de plaats waar hij een groot deel van zijn leven doorbracht en waar hij ook werd begraven.

Het ensemble

 Goeyvaerts Strijktrio: Fedra Coppens (viool), Kris Matthynssens (altviool) en Pieter Stas (cello)

Zsuzsi Tóth, sopraan

Catalina Vicens, organetto

Het Goeyvaerts Strijktrio is in 1997 opgericht door violiste Kristien Roels, altviolist Kris Matthynssens en cellist Pieter Stas met als doel uitsluitend twintigste en eenentwintigste-eeuwse repertoire uit te voeren. Het trio ontleent zijn naam aan de Belgische componist Karel Goeyvaerts, die een belangrijke rol speelde bij de ontwikkelingen binnen de Europese nieuwe muziek. Het ensemble speelt niet alleen bestaand werk maar is ook actief met opdrachten voor nieuwe strijktrio’s.

Hun cd met strijktrio’s van Arnold Schoenberg, Anton Webern en Alfred Schnittke. In 2012 verscheen een nieuwe cd getiteld String Trios from the East met trio’s van Sofia Gubaidulina, Alexander Knaifel, Oleg Paiberdin en Giya Kancheli. Luister schreef erover: ‘Wat de drie musici hier qua concentratie en nauwgezet presteren grenst aan het onmogelijke.’

Het trio lanceerde in 2014 vervolgens Stabat Mater, bestaande uit Arvo Pärt’s Stabat Mater in reine stemming en Simeron van Ivan Moody. Met behulp van meer dan 500 internationale investeerders verzamelde Goeyvaerts Trio £15.000. Muziekcentrum Vlaanderen schreef over het trio: ‘Dat ze steengoed zijn is geweten; dat ze ook dit voor elkaar kregen is een staaltje van enthousiast ondernemerschap.’ Deze Cd overladen met superlatieven in de pers,Editor’s Choice in Gramophone, Luister 10…. Nog recenter werd deze opname bekroond met een Edison en werd het trio uitgeroepen tot musicus/ensemble van het jaar door Klara (Klassieke omroep), ook de Stad Sint-Niklaas lauwerde het trio met de Cultuurprijs 2014. Jaarlijks organiseren zij het festival Passages in samenwerking met het Cultureel Centrum Sint-Niklaas. In februari 2016 verscheen ‘Whispers of Titans’ met strijktrio’s van Niklolaj Korndorf and Henryk Górecki.

Het programma Giacinto Scelsi en Hildegard von Bingen in een confrontatie. Een verklanking van hogere sferen, visioenen en hogere dimensies. Giacinto Scelsi bereikte de hoogste vorm van intimiteit in de stukken die hij voor strijkers schreef. Elegia per Ty, opgedragen aan zijn te vroeg gestorven vrouw, is een van zijn meest beklijvende werken. Goeyvaerts Strijktrio onderzocht in de Fondazione Scelsi in Rome de muzikale roots van Scelsi. Zsuzsi Tóth duikt in het uitgebreide muzikale testament van Hildegard von Bingen.

1. Von Bingen: selectie uit o.a. de Dendermonde codex
2. Scelsi: Strijktrio | Elegia per Ty

Motivatie van de muziekkeuze:

We hebben van Pieter Stas, de artistiek leider van het Goeyvaerts Strijktrio geen verantwoording van zijn muziekkeuze ontvangen.

Het spreekt echter voor zich dat zijn keuze voor de muziek van de Benedictijner abdis en componiste uit de twaalfde eeuw een voor de hand liggende keuze is voor uitvoering in de architecturale pracht van de abdij ontworpen door de Benedictijner architect Dom Hans Van der Laan uit de twintigste eeuw. Beide kunstwerken zijn inderdaad tijdloos.

Het bijzondere van het concert ‘Spritual Lab’ is de confrontatie van de muziek van Hildegard von Bingen met de muziek van Giacinto Scelsi. De componist als medium. Een verklanking van hogere sferen, visioenen en hogere dimensies. Giacinto Scelsi bereikte de hoogste vorm van intimiteit in de stukken die hij voor strijkers schreef. “Elegia per Ty”, opgedragen aan zijn te vroeg gestorven vrouw, is een van zijn meest beklijvende werken. Hij omschrijft het zelf als een zoektocht naar een derde dimensie in de klank. Een onzichtbare dimensie, even onzichtbaar als de vele visioenen die Hildegard Van Bingen zag. Haar muziek tracht een verklanking te zijn van deze extatische intimiteit. Is klank veelzeggender dan woorden en beelden?

In samenwerking met de vrienden van de Roosenbergabdij.

Klassiek en Architectuur              Zondag 17 november 2019      

15:00 – 17:00  

Abdij Roosenberg, Oude Heerweg-Heide 3, Waasmunster

Architect: Dom Hans Van der Laan

Musici: Goeyvaerts Strijktrio met Zsuzsi Toth, zang.