De Zuid-Afrikaanse kunstenaar-curator Kendell Geers selecteert samen met de Congolese kunstverzamelaar Sindika Dokolo een 150-tal kunstwerken uit diens imposante collectie.
IncarNations brengt een originele mix van klassieke en hedendaagse kunst van Afrika en de diaspora’s. De maskers, beelden en historische objecten fungeren als gids en plaatsen de hedendaagse werken in de context van een levende traditie. De bezoeker wordt uitgedaagd om met een ander perspectief naar Afrikaanse kunst te kijken, met oog voor de spiritualiteit die Afrikaanse kunst van vroeger en nu kenmerkt en verbindt.
De scenografie, een overweldigend geheel van beeld, geluid en kleur, roept associaties op met de bruisende drukte van een Afrikaanse metropool en ondersteunt de vitaliteit van de gepresenteerde kunstwerken.
Met werk van o.a. Sammy Baloji, William Kentridge, Tracey Rose, Wangechi Mutu, Otobong Nkanga, Yinka Shonibare, Pascale Marthine Tayou, Ana Mendieta, Kehinde Wiley, Andres Serrano, Aida Muluneh, Mwangi Hutter, Hank Willis Thomas, Tracey Rose, Adrian Piper, Lubaina Himid, Roger Ballen, Zanele Muholi, Phyllis Galembo… 
Afrikaanse kunst wordt vaak gewaardeerd op basis van de esthetische kwaliteit, de oorsprong of de etnografische context. IncarNations introduceert een andere, afrocentrische benadering: ‘Afrikaanse kunst als filosofie’*. Deze zin verwijst naar het denken van Leopold Sedar Senghor, en de analyse ervan door de filosoof Souleymane Bachir Diagne. Om een dieper begrip van kunst te krijgen is het belangrijk om oog te hebben voor de context van de werken, maar ook voor de spirituele achtergrond. Een Afrikaans masker bijvoorbeeld, dat werd gecreëerd om een symbolische transformatie te bewerkstellingen, zorgt ervoor dat de drager ervan eengodheid kan incarneren. Deze spirituele kracht belichaamt zowel de klassieke als de hedendaagse Afrikaanse kunst.
De bezoekers worden verwelkomd door Twilight of the Idols van Kendell Geers, een magisch-religieus Kongo-beeld verpakt in gevaarlint. Dit kunstwerk, waar het klassieke en hedendaagse in samenkomen, vormt de sleutel tot de tentoonstelling door zijn complexe spirituele krachten en gelaagdheid. Het parcours vloeit organisch langs verschillende thema’s zoals Animism, Negritude, Feminism, Identity, Masquerade, Performativity, Fetish, Liberation movements, Masking traditions en Spirit. De klassieke kunstwerken krijgen een centrale plaats toebedeeld: zij vormen de spirituele hartslag van de tentoonstelling waarrond de hedendaagse werken georkestreerd worden. De scenografie van Bruno De Veth, een overweldigend geheel van beeld, geluid en kleur, roept associaties op met de bruisende drukte van een Afrikaanse metropool en ondersteunt de vitaliteit van de gepresenteerde kunstwerken.
Met IncarNations heroriënteren Sindika Dokolo en Kendell Geers resoluut de focus naar een afrocentrischeinvalshoek en stellen ze vragen bij de complexe Afrikaanse identiteit. Afrika is een oud continent van 54 landen, duizenden levende talen, tradities, tegenstellingen en complexiteiten. De Afrikaanse spirit volgde de koloniale, slaven-, vlucht- en handelsroutes in diaspora‘s over de hele wereld en beïnvloedde de tradities in Brazilië, Cuba, Europa en de Verenigde Staten. Door het belang van deze diaspora’s, ontsnapt Afrikaanse kunst aan een puur geografische definitie. Het opbouwen van een kunstcollectie vanuit het concept van de Afrikaanse identiteit, roept onvermijdelijk de vraag op: ‘wat is Afrikaanse kunst?’.
In het kader van IncarNations wordt een aansluitend programma met lezingen, performances en debatten geprogrammeerd. * African Art as Philosophy: Senghor, Bergson and the Idea of Negritude by Souleymane Bachir Diagne, Seagull Books, 2011. In dit boek legt Diagne de fundamentele intuïtie van Senghor uit, namelijk dat Afrikaanse kunst filosofie is en hoe de vitaliteit van Afrikaanse religies en overtuigingen tot uitdrukking komen in de kunsten.
Korte biografieën
Sindika Dokolo (°1972, Kinshasa) is een kunstverzamelaar en mecenas, actief tussen Angola, Congo, Porto, Londen en Brussel. Hij is een van de meest toonaangevende verzamelaars van Afrika: zijn grote collectie bevat bijna 5.000 werken klassieke en hedendaagse Afrikaanse kunst. Hij richtte in 2007 de Sindika Dokolo Foundation op, een stichting zonder winstoogmerk, met als doel het ondersteunen en bevorderen van de ontwikkeling van hedendaagse kunst uit Afrika en de diaspora. De stichting wil de visibiliteit van Afrikaanse kunst verhogen, zowel op internationaal vlak als op het continent zelf. Zo realiseerde de stichting bijvoorbeeld het ontwerp en uitvoering van het eerste Afrikaanse paviljoen op de 52ste Biënnale van Venetië en steunde ze de Afrikaanse kunstenaars die deelnamen aan Documenta 14 in Kassel. Sindika Dokolo mengt zich ook actief in het debat over de repatriëring van gestolen kunstobjecten. Er loopt ook een concrete restitutiemissie, waarbij al enkele werken van het geplunderde Dundo museum in Angola werden opgespoord en teruggebracht.
Kendell Geers (°1968, Johannesburg) is een multidisciplinaire kunstenaar die objecten, installaties, videowerken en performances creëert. Als blanke Zuid-Afrikaan raakt hij op zijn vijftiende betrokken bij de anti-apartheidsbeweging en moet wegens weigering van legerdienst als vluchteling het land verlaten. Geers keert terug naar Johannesburg in 1990 na de bevrijding van Mandela, en vestigt zich uiteindelijk in 2000 in Brussel. Zijn werk handelt vaak over kwesties van identiteit, morele en politieke vraagstukken. Geers nam deel aan grote internationale groepstentoonstellingen, zoals de Biënnale van Lyon (2005), de Biënnale van Venetië en Documenta XI Kassel, en organiseerde solotentoonstellingen in SMAK (Gent), Palais de Tokyo (Parijs) en Haus der Kunst (München). Hij is sinds enkele jaren curatorial advisor van Sindika Dokolo. 
IncarNations. African Art as Philosophy
28.06 – 06.10.2019
BOZAR Paleis voor Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, 1000 Brussel
Open: van dinsdag tot zondag, 10u > 18u (donderdag: 10u > 21u)
Gesloten: maandag
Info & tickets
+32 (0)2 507 82 00 – info@bozar.be – www.bozar.be
Tickets: € 10
Partner: Sindika Dokolo Foundation
In het kader van: BOZAR Renaissance 2.0
Foto top: Kongo/Vili nkisi Figure, Democratic Republic of the Congo © Paso Doble – studio Philippe de Formanoir ||| Kendell Geers, Twilight of the Idols (Fetish), Emergency tape, lost object and nails, 2002 © Courtesy of the artist ||| Justin Dingwall, Mob II, Photographic giclée print on 100% cotton fine art paper, 2015, © Courtesy of the artist, Liza More & Associates ||| Backdrop: ‘Believe’ by Kendell Geers.
Foto’s van boven naar onder:
Phyllis Galembo, Akata Masquerade, Fuji crystal archive print, 2004 © Phyllis Galembo, Courtesy Steven Kasher Gallery ||| Mano Mask, Republic of Côte d’Ivoire © Paso Doble – studio Philippe de Formanoir ||| Kehinde Wiley, Hunger, oil on canvas, 2008 © Kehinde Wiley, courtesy of Deitch project
William Kentridge, The Battle between yes and no, Drawing, screenprint edition of 25 © William Kentridge ||| Yinka Shonibare, How to blow up two heads at once, Installation, 2 mannequins, dutch wax printed cotton textile, leather riding boots, plinth, 2006 © Yinka Shonibare, courtesy of Stephen Friedman Fine Art ||| Zanele Muholi, Sibusiso, Cagliari, Sardinia, Italy, Silver gelatin print, 2015 © Zanele Muholi, Courtesy of Stevenson, Cape Town and Johannesburg
Luba Headrest, Democratic Republic of the Congo © Paso Doble – studio Philippe de Formanoir ||| Wangechi Mutu, Untitled, Collage on mylar, 2004 © Wangechi Mutu ||| Otobong Nkanga, Currency Affair & War and Love Booty, 4 lambda print, 2011/2016 © Otobong Nkanga
Foto’s: Bozar