Eén enkel klimaatextreem heeft verregaande gevolgen. Schade aan alpenvegetatie op korte termijn, maar ook op langere termijn kan het uitzicht van alpenweiden veranderen. Dat ontdekte een team van Antwerpse en Zwitserse wetenschappers onder leiding van ecoloog Hans De Boeck.
De zomer van 2018 was uitzonderlijk warm en droog in grote delen van Europa. Opnieuw. Dit was niet alleen zo bij ons, maar ook in berggebieden. In het voordeel van toeristen ter plekke, maar in het nadeel van de gletsjers die alweer terrein moesten prijsgeven. Ook de planten hoog in de bergen ondervinden invloed van dit uitzonderlijke weer.
Samen met Zwitserse collega’s bestudeerden onderzoekers van de Universiteit Antwerpen welke impact hittegolven en droogte hebben op de alpenvegetatie, zowel op korte als langere termijn. Enkele jaren geleden stelden ze delen van een alpengrasland bloot aan een zeventien dagen durende periode van extreme warmte, door ze tijdelijk van hoog in de bergen (Furkapas) naar beneden in de Rhonevallei te transporteren. “Deze ‘hittegolf’ werd dan gecombineerd met ofwel normale regenval ofwel droogte”, legt hoofdonderzoeker Hans De Boeck (UAntwerpen) uit. “De ogenblikkelijke effecten waren duidelijk: de planten bleven normaal groeien wanneer er genoeg water was, maar in combinatie met droogte kregen ze te maken met sterk verhoogde stress.”
Grassen in opmars
De onderzoekers keerden de volgende jaren terug om te bestuderen hoe het alpengrasland zou herstellen van de eerder waargenomen stress. “Het blijkt dat zelfs twee jaar na het klimaatextreem de effecten ervan nog altijd speelden. Hoewel de planten even snel groeiden als voordien, waren er meer onbegroeide plekken en was de hoeveelheid kruidachtige planten afgenomen en die van grassen toegenomen. Deze grassen hebben het extreem beter overleefd, en konden de initiële voorsprong de volgende jaren consolideren. Dat wil ook zeggen dat bij een volgende droge hittegolf deze ‘nieuwe’ alpengraslanden mogelijk meer resistent zijn dan de originele.”
Of alpenweiden inderdaad minder kleurrijk zullen worden in de toekomst omdat kruiden verdwijnen en grassen toenemen, hangt ook af van andere factoren. Maar dat klimaatextremen significante en langdurige effecten kunnen hebben, ook hoog in de bergen, is duidelijk. De resultaten van het onderzoek werden onlangs gepubliceerd in het vaktijdschrift Frontiers in Plant Science.
Foto: UAntwerpen. Ze toont een plot (onderaan), waar de bedekking twee jaar na de hitte en droogte nog niet hersteld was.