Feest voor iedereen Diamanten voelen, ruiken, proeven? Het mag! Diamanten winnen? Het kan!
Op 12 oktober werd de diamant na een stille rustperiode, naar de buitenwereld maar zeker niet intern, over een heel de lijn terug in leven geroepen in Antwerpen. Deze stad is al meer dan 500 jaar de diamanthoofdstad van de wereld en nu in 2017 is daar nog niets in veranderd, Antwerpen blijft het monopoly van de diamant en het kan niet anders of dat moet uitbundig gevierd worden en iedereen laten zien op iets waar we heel fier mogen op zijn. Zo komt er een evenementen-programma waarin iedereen zijn ding wel kan in vinden. De Antwerpse lekkernijen komen hier dan weer bij opdagen en zetten hun beste beentje voor met Antwerpse handjes koekjes en diamant pralines. Verder zal er een hele cultuur rond de diamant gebouwd worden zodat iedereen terug vertrouwt geraakt met
IN ANTWERP WE SPEAK DIAMOND
Gebonden en uitgeroepen door de heren Jan Vander Bruggen schout, de burgemeester en de schepenen op 15 september 1447.
Kantlijn: Vals gesteente
Niemand zal binnen Antwerpen kopen, verkopen, verpanden of verhandelen valse of nagemaakte stenen, nadat die stenen zijn gezet in goud, zilver of gegild geelkoper, gelijk of het nagemaakte diamanten, robijnen, bleekrode robijnen, smaragden of saffieren zouden zijn of andere vervalsingen. Op straf van 25 rijders waarvan een derde voor de heer (de vorst) is, een derde voor de stad van de aanbrenger. Het goed zelf is ook voor de heer.
ANTWERPEN, DIAMANTSTAD “ATYPICAL ANTWERP “
Er wordt wel eens gezegd dat Antwerpenaars overdrijven, maar de titel Diamond Capital dragen ze met recht en reden. Dat Antwerpen al in de 15e eeuw een eerlijke diamanthandel installeerde, wordt bewezen in documenten die u nu kan gaan bekijken in het FelixArchief. Ook vandaag passeren bijna alle diamanten een of meerdere keren in hun bestaan de stad. De sector verhandelt jaarlijks 48 miljard US dollar, telt 1700 bedrijven op amper een vierkante kilometer én 70 nationaliteiten die allemaal één taal spreken: diamant.
Kijken, leren, beleven
Er valt de volgende maanden véél te beleven rond diamant. De diamantfederatie AWDC organiseert Brilliant Foodies in het Felix Pakhuis, hét moment om alle lekkernijen van die 70 nationaliteiten te proeven. De tentoonstelling Schitterend Verlangen in het MAS onderzoekt de link tussen diamanten en het menselijke verlangen naar liefde en macht. Er komt een fototentoonste
lling, streetart, speciale diamantwandelingen en millennials kunnen in team opdrachten uitvoeren en mooie prijzen winnen. Tijdens de winteractiviteiten van de stad zal er over het onderwerp een spectaculaire 360° film gratis te zien zijn en de belofte is dat diamant er mensen dichter bij elkaar gaat brengen… Bovendien kan u vanaf 7 december een eerste blik werpen in de shop van DIVA, het nieuwe provinciale diamantbelevingscentrum dat nog volop in aanbouw is.
Schenken en winnen
De stad is zo trots dat ze net voldoende diamantstof bemachtigde om er 10 −letterlijk− schitterende affiches mee te drukken. Eén ervan gaat de volgende maanden op reis en kan u onder andere tegenkomen in de Stadsfeestzaal, het Havenhuis, de Stadswinkel op de Grote Markt,… Een aantal affiches worden via een wedstrijd weggeschonken: hou de facebookpagina van de stad in de gaten voor dit exclusief cadeau. Het FelixArchief heeft ook al aangekondigd dat het zo’n affiche wil bewaren voor het nageslacht. In de MAS shop verkopen ze voor de gelegenheid ook een aantal stijlvolle diamanten hebbedingen van muismatten en sleutelhangers over notebooks en postkaarten tot coole sweaters. Maar waar u vooral moet naar uitkijken, is naar de Antwerp Diamond Capital munten. Die schenkt de stad gratis aan iedereen die iets rond diamant beleeft. En u kan er uw kans mee wagen in de Diamond Casino, een muntenspeler die van 17 tot 22 oktober in het MAS en daarna in het Grand Bazar shoppingcenter zal staan. Iedereen maakt er kans op een van die hippe gadgets en zelfs op een heuse diamant van 0.25 karaat!
Ruiken, proeven én voelen
Philip’s Biscuits broedde op een diamanten versie van zijn icoon, het Antwerps Handje. Hij ontwierp een Handje met een suikeren diamant op de ringvinger. De verpakking werd ontworpen door aanstormend talent en mode-ontwerpster Alexandra Gram. De 570
exemplaren zijn uniek en enkel dit jaar verkrijgbaar bij Philip’s Biscuits, MAS-shop en Stadswinkel. Chocolatier Goossens had eerder al een techniek ontwikkeld om pralines in diamantvorm te doen schitteren dankzij een subtiel laagje suikerkristalpoeder. Voor deze gelegenheid is er een gelimiteerde editie (1000 stuks) van de pralines ook verpakt in een speciale zwarte doos ontworpen door Gram. Te koop bij Chocolatier Goossens, in de MAS-shop en de Stadswinkel.
De verpakkingen werden ontworpen door aanstormend talent en mode-ontwerpster
Alexandra Gram
Tanguy Ottomer wilde aanwezigen van de persconferentie verrassen door zich te outen als grote fan van de Antwerpse diamantsector. Antwerp’s Most Brilliant Goudsmederij Meeussen ontwierp een diamanten oorbel die hij ter plekke liet schieten. Een kleine pijn voor een groots statement.
Antwerpen. Het grootste, oudste en zuiverste diamanthandelscentrum ter wereld.
Hierbij de drie verhalen die door team manager Sandy Ceulemans vanmorgen werden verteld.
Antwerp, the World’s diamond capital.
Het zou de titel van een sprookje kunnen zijn. Maar het is geen spr
ookje, het is de werkelijkheid. Bijna exact 570 jaar geleden, op 15 september 1447, verkondigde het stadsbestuur het volgende gebod:
Niemand zal binnen Antwerpen valse of nagemaakte kopen, verkopen, verpanden of verhandelen, nadat die stenen zijn gezet in goud, zilver of verguld geelkoper, gelijk of het nagemaakte diamanten, robijnen, bleekrode robijnen, smaragden of saffieren zouden zijn of andere vervalsingen. Op straf van 25 rijders waarvan een derde voor de vorst is, een derde voor de stad en een derde voor de aanbrenger. Het goed zelf is ook voor de heer.
Deze verordening is het oudste bewijs dat er in Antwerpen diamant werd verhandeld, en dat er wellicht – ook toen al – weleens andere mineralen onder de naam ‘diamant’ werden verkocht. De overheid trad daar streng tegen op, zoals ze dat vandaag nog steeds doet.
Want ‘wereldhoofdstad van de diamanthandel’ word je van de ene dag op de andere, en je blijft het niet zomaar. Elke dag spannen de stad Antwerpen, het provinciebestuur, de diamantsector en de betrokken overheden zich in om die titel te verdienen. ‘Wereldhoofdstad van de diamanthandel’ mag dan als de titel van een sprookje klinken, het feit dat Antwerpen al 570 jaar de kroon spant in de wereldwijde handel in ruwe en geslepen diamant hebben we te danken aan een combinatie van vakmanschap, innovatie, leiderschap en durf. Antwerpen was en is op heel wat gebieden een pionier als het over diamant gaat.
Diamond Office.
Wie vandaag door de Hoveniersstraat wandelt, ziet ter hoogte van huisnummer 22 een onopvallende glazen deur zien met het opschrift ‘Diamond Office’. Achter die deur gaat een uniek controlecentrum schuil, waar elke diamant die Antwerpen binnenkomt of verlaat op diverse gebieden wordt gescreend. De geschiedenis daarvan gaat terug tot 1944.
In zijn 570-jarige diamantgeschiedenis kende Antwerpen periodes van hoogconjunctuur, en periodes waarin het wat minder ging. Een van de grootste uitdagingen voor de diamantsector was de tweede wereldoorlog. De 5 oorlogsjaren, en de naweeën ervan, waren een zeer harde dobber voor de diamantindustrie. Vele diamantairs vluchtten voor het oorlogsgeweld en het antisemitische Duitse regime. Ze kwamen overal ter wereld terecht: in Portugal, Cuba, de Verenigde Staten, en een groot aantal ook naar Groot-Brittanië. In 1940 was 80 % van de Antwerpse Joden betrokken bij de diamanthandel en diamantbewerking. Velen van de Joodse Antwerpenaren die niet tijdig emigreerden, overleefden de oorlog niet. Maar zij die het oorlogsgeweld wel aan het oorlogsgeweld konden ontsnappen, hielden zich paraat om meteen na het einde van de oorlog terug te keren naar Antwerpen.
Antwerpen werd bevrijd op 4 september 1944. Meteen na de bevrijding hernam de aanvoer van ruwe diamant vanuit Londen. Dat was niet zonder risico. Dagelijks kwamen V1 en V2 bommen neer in Antwerpen, en nauwelijks drie maanden na de bevrijding lanceerde het Duitse leger het ‘Ardennenoffensief’. Om niet het risico te lopen dat de voorraad diamant opnieuw in Duitse handen zou vallen, werd een soort ‘postkantoor voor de diamantsector’ opgericht, met medewerking van de Britse overheid: Diamond Office.
Het principe was eenvoudig: omdat buitenlandse handelaars, of naar het buitenland uitgeweken handelaars, heel vaak niet wisten of hun Belgische contactpersoon na de oorlog nog in leven was, dienden alle pakjes met diamant bestemd voor Antwerpen, in één centraal kantoor bezorgd te worden. Van hieruit werden de zendingen verder gedistribueerd naar de diamantbedrijven. Bleek de handelaar of diamantbewerker niet meer actief te zijn in Antwerpen, dan werden de diamanten in Diamond Office bewaard of teruggezonden aan de afzender. Een veilig systeem, waarbij je de zekerheid had dat je goederen veilig aangekomen waren, goed opgevolgd worden en niet in de verkeerde handen terecht kwamen.
Vandaag zijn we 73 jaar later, maar Diamond Office is springlevend. Nog steeds is Diamond Office de kern van de invoer en uitvoer van alle diamanten in Antwerpen. Het is het enige douanekantoor in Belgie waar diamanten voor de in- en uitvoer buiten de Europese Unie kunnen worden ingeklaard of uitgeklaard. AWDC, het ministerie van Fiananciën en het ministerie van Economie werken hier samen en zorgen voor een drievoudige controle. Op elke diamant die Antwerpen binnenkomt of die Antwerpen verlaat worden fysieke en financiële controles uitgevoerd door daarvoor gemachtigde ambtenaren. Elke zending ruwe diamant wordt bovendien gecontroleerd volgens het Kimberley Process Certification Scheme, het in 2002 door de Verenigde Naties ingestelde systeem voor de controle op bloeddiamant.
Helpt het, al dat controleren? Zeker en vast. De efficiënte werking van Diamond Office is uniek in de wereld: nergens anders worden diamanten zo snel en zo grondig gecontroleerd als in Antwerpen. Jaarlijks bezoeken tal van buitenlandse delegaties Antwerpen om het Diamond Office systeem te bestuderen. Diamond Office werkt niet alleen snel en zeer efficiënt, het is ook een bijzonder veilig systeem. Als diamantfirma weet je immers perfect wanneer je goederen aankomen, wanneer ze in- of uitgeklaard zijn of verzonden zijn, en dat in de meest veilige omstandigheden. Of zoals George Clooney zou zeggen: “Diamond Office, what else?”
Cijfermateriaal
Laat ik u een idee geven van het volume aan diamant dat jaarlijks in- en uitgevoerd wordt, en dat dus ook via Diamond Office passert.
In 2016 werd wereldwijd 127 miljoen karaat – of meer dan 25 ton – aan diamant ontgonnen. Diamant wordt niet in België ontgonnen. We denken misschien meteen aan Zuid-Afrika, een land dat nogal vaak met diamant geassocieerd wordt, maar de diamantontginning speelt zich al enkele decennia niet meer uitsluitend in Afrika af. De grootste diamantproducerende landen vandaag zijn Rusland, Botwana, Australië en Canada. Maar er wordt ook diamant ontgonnen in landen als China, Brazilië, Sierra Leone of Namibië. Je vindt diamantmijnen in de woestijn – in Namibië – maar evengoed boven de poolcirkel. 84% van die ruwe diamanten wordt naar Antwerpen getransporteerd en wordt hier verhandeld. Dat betekent een volume van ongeveer 110 miljoen karaat of 22 ton diamant. Of, als je anders uitdrukt, elke dag opnieuw 30 000 karaat of 60 kilogram aan ruwe diamanten
In waarde uitgedrukt, werd in Antwerpen in 2016 voor bijna 50 miljard dollar aan diamant verhandeld. Of zo’n 220 miljoen aan diamant die elke dag opnieuw in Diamond Office passeert. Elke dag opnieuw, 260 werkdagen per jaar. Het zijn volumes en bedragen om van te duizelen. Een dergelijk handelsvolume weegt ook door in de Belgische handelscijfers: diamant vertegenwoordigt 14% van de waarde van alle Belgische export buiten de Europese Unie, en de sector zorgt direct en indirect werk aan 30 000 jobs.
Waarom die diamanten uitgerekend naar Antwerpen komen, en niet naar pakweg Londen, Parijs of andere wereldsteden? Daar zijn een aantal redenen voor:
- De 570-jarige diamantgeschiedenis van Antwerpen. Expertise en vakmanschap zitten in ons DNA.
- Nergens ter wereld vind je zo’n groot volume aan gespecialiseerde bedrijven op zo’n kleine als in Antwerpen. 1700 diamantbedrijven zijn actief in en rond de Diamond Square Mile – bij Antwerpenaars beter gekend als de Diamantwijk. Op deze kleine oppervlakte vind je bovendien diamantbanken, diamantbeurzen, gespecialiseerde transportfirma’s, reisbureau’s, slijperijen…alles wat een diamanthandelaar nodig heeft, op wandelafstand.
- Een unieke financiële infrastructuur: gespecialiseerde diamantbanken zorgen voor de financiering van de sector
- Van de 31 diamantbeurzen ter wereld – de handelscentra waar kopers en verkopers elkaar ontmoeten – zijn er 4 in Antwerpen gevestigd.
- Alle grote mijnbouwbedrijven zijn aanwezig in Antwerpen, en zorgen via een systeem van preferentiële afnemers voor een constante aanvoer van ruwe diamant
Een antieke slijpvorm, brandend actueel
Maar laten we eerlijk zijn: Antwerpen is de wereldhoofdstad van de diamanthandel, maar de meeste diamanten worden wel elders ter wereld geslepen. Door het slijpen krijgt een ruwe diamant zijn uiteindelijke vorm.
Je kan een ruwe diamant op straat tegenkomen, en denken dat het een kiezelsteentje is. Diamant is een natuurlijk mineraal, dat diep onder de grond wordt gevormd en dankzij vulkaanuitbarstingen in lang vervlogen tijden naar de oppervlakte van de aarde werd gebracht. Niet moeilijk dat de meeste ruwe diamanten er uitzien alsof ze al wat meegemaakt hebben: het zijn grijze, zwarte, gelige en soms witte brokjes keihard mineraal.
Pas door een diamant te slijpen, begint een diamant te schitteren. Doordat wit licht wordt gereflecteerd in een diamant, zie je alle kleuren van de regenboog gereflecteerd door de steen. Dat noemt men ‘het vuur van de diamant’. Een perfect geslepen steen zal het licht veel beter weerkaatsen dan een slecht geslepen steen. Het slijpen van diamant is dan ook geen sinecure.
Je kent wellicht de bekendste slijpvorm: de briljant: een slijpvorm met 57 facetten, met een platte bovenzijde en een grofweg diehoekig gevormde onderzijde. 90 % van de ruwe diamanten wordt in briljantvorm geslepen. Wat alle slijpers wereldwijd, in India, Botswana of Thailand wellicht niet weten terwijl ze de briljanten slijpen, is dat de briljant een slijpvorm is die dankzij Antwerps vakmanschap op punt werd gesteld. En dat hebben we te danken aan een Antwerpse ingenieur, Marcel Tolkowsky. Hij bestudeerde voor zijn doctoraatsthesis in 1919 de specificaties van het briljantslijpsel, en constateerde dat wanneer een diamant te diep of net te ondiep werd geslepen, het invallende licht zou ontsnappen via de onderkant of de zijkanten van de diamant, in plaats van via de bovenzijde. Dankzij zijn berekeningen werd het briljantslijpsel op punt gesteld, waardoor de slijpvorm resulteert in een maximale lichtbreking – waardoor wit licht wordt gereflecteerd als gekleurd licht – en een ideale lichtweerkaatsing.
Een briljant, geslepen volgens de ideale verhoudingen, is de standaard in de diamantwereld. Net zoals Antwerpen de standaard is in de diamantwereld.
Een kleine greep in het programma:
17 oktober 2017 tot 27 januari 2018 – Expo Historische documenten Felixarchief
18 oktober 2017 tot 14 januari 2018 – Expo SCHITTEREND VERLANGEN in het Mas
09 december 2017 tot 7 januari 2018 – Winter in Antwerpen filmprojectie van 360°
Voorjaar 2018 – opening Diva Antwerp Home of Diamonds Suikerrui.
Zondag 22 oktober2017 – Brilliant foodies, een foodfestival in het felixpakhuis multiculturele keuken van de diamantsector met workshops en diamantactiviteiten.
November 2017 – Fotowedstrijd Haven van Antwerpen: Opdracht Het Nieuw Havenhuis een gelijkenis geven met diamanten en dit vast leggen op foto.
Zondag 17 december 2017 – Expeditie Diamant, een zoektocht in Antwerpen met creative opdrachten met als thema Ontdek de stad en leer meer over diamant.
Veder nog voor het schooljaar 2017/2018 speciaal lespakket ondergedompeld in de wondere wereld van diamant.
Er zal ook door Antwerp World Diamond Centre aan kunst gedacht worden door een DIAMANT WORDT STREET ART in te richten, zo komt er kunstig graffitiwerk in het hartje van de diamantwijk dit zal de basis leggen voor een graffiti-route in het teken van diamant.
Foto’s: Cor Blancke, Diamond Capital