De bloeiende handelsstad Antwerpen groeide in de zestiende eeuw uit tot het onbetwiste centrum van de prentdrukkunst. Pieter Bruegel de Oude was actief in Antwerpen vanaf 1554 tot aan zijn verhuis naar Brussel in 1563. Hij maakte er diverse ontwerpen voor gravures in opdracht van zijn mecenas Hieronymus Cock van het gerenommeerde uitgevershuis In de Vier Winden. Dankzij de verspreiding en voortdurende herdrukken van die prenten werd Bruegels werk bekend en populair in heel Europa – zijn schilderijen werden slechts door een handvol mensen in levende lijve gezien.
Prenten in de eeuw van Bruegel is chronologisch en thematisch opgebouwd en bevat zo’n 150 prenten uit de zestiende eeuw, allen afkomstig uit de uitgebreide collectie van de Koninklijke Bibliotheek van België. De verschillende technieken van hoog- en diepdruk komen aan bod en er is ruim aandacht voor de enorme variëteit aan onderwerpen. Er rolde immers niet enkel kunst van de persen, maar ook nieuwsprenten, religieuze taferelen, politieke propaganda, ornamentprenten… Interessant zijn ook de genretaferelen, scènes uit het dagelijkse leven met moraliserende of satirische ondertoon. De opkomst en bloei van de prentkunst in de zestiende eeuw is niet uitsluitend een artistiek succesverhaal. Briljant vakmanschap en gedurfd ondernemerschap speelden ook een grote rol. Grafiek was een bijzonder veelzijdig commercieel product.
De tentoonstelling bevat vele zeldzame en zelden getoonde stukken. Tot de hoogtepunten behoren meesterlijke bladen van Dürer en Lucas van Leyden. De Neushoorn van Dürer werd een iconisch beeld en werd tot in de 17de eeuw gedrukt. Andere prenten maken indruk door hun ongewone formaat. De rijk geïllustreerde Stamboom van Karel V van Robert Peril is maar liefst zeven meter lang en is een van de weinige intact bewaard gebleven exemplaren. De houtsnedereeks Zeden en gebruiken van de Turken van Pieter Coecke van Aelst is niet alleen indrukwekkend omwille van het voor die tijd exotische thema maar ook door zijn haast monumentale afmetingen. Het werk leest als een 16de eeuws stripverhaal. Grote kopergravures zoals deSchool van Athene naar Rafael of de Oprichting van de koperen slang naar Frans Floris zijn in artistiek en technische opzicht echte bravourestukken die het talent van hun ontwerpers en vervaardigers hielpen uitdragen. Van een heel andere aard zijn de bizarre en vaak groteske composities in de stijl van Jeroen Bosch, zoals de De Mosselschuyte of De belegering van de olifant. Opvallend is de grote variëteit aan onderwerpen die vanaf het midden van de eeuw in beeld worden gebracht. In de tentoonstelling komen zijn ook enkele ontwerptekeningen te zien van de hand van Maarten van Heemskerck, Hans Bol en Maarten de Vos die de vaardigheid en fantasie van deze meesters in het uitbeelden van de meest uiteenlopende onderwerpen illustreren. En niet alle prenten zijn in zwart wit. Kunstenaars en drukkers experimenteerden met kleur zoals is te zien in prenten van Frans Floris en Crispijn van den Broeck. En ook de klant kon zijn grafiek naar smaak en budget laten afwerken in kleur, of zelfs laten beleggen met bladgoud. Dat is bijvoorbeeld te zien in eenPassiereeks naar ontwerpen van Johannes Stradanus.
Combiticket ‘De eeuw van Bruegel’: € 22 voor beide expos
Bernard van Orley. Brussel en de renaissance : € 16
20.02 – 26.05.2019
Prenten in de eeuw van Bruegel: € 14
27.02 – 23.06.2019
Curator: Joris Van Grieken
Co-curator: Maarten Bassens
Coproductie: Koninklijke Bibliotheek van België
Steun: Kanselarij van de eerste minister, De Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Vlaamse Overheid, Vlaamse Gemeenschapscommissie
In het kader van: Vlaamse Meesters 2018-2020
BOZAR Paleis voor Schone Kunsten, Ravensteinstraat 23, 1000 Brussel
Open: van dinsdag tot zondag, 10u > 18u (donderdag: 10u > 21u)
Gesloten: maandag
Info & tickets
+32 (0)2 507 82 00 – info@bozar.be
Foto: Pieter Van der Heyden naar Pieter I Bruegel, Het geduld, 1557 (detail), gravure. KBR – Prentenkabinet S.II 117509 ||| Pieter Van der Heyden naar een navolger van Jheronimus Bosch,´De mosselschuyte´(detail), gravure. Hieronymus Cock, Antwerpen, 1562. KBR – Prentenkabinet, S.IV 2070 ||| Pieter Van der Heyden naar een navolger van Jheronimus Bosch, ‘Die blau schuyte’ (detail), gravure. Hieronymus Cock, Antwerpen, 1559. KBR – Prentenkabinet, S.IV 84866 ||| Pieter van der Borcht, IJspret voor Mechelen, ets, KBR – Prentenkabinet, S IV 14834 © Koninklijke Bibliotheek van België / www.bozar.be