Op zaterdag 24 mei (14-17u) organiseren stRaten-generaal, BorgerhouDt van Mensen en Ringland het derde Ringparkfeest (gratis) in het westelijkste puntje van het Antwerpse Rivierenhof – met animatie, drank/versnaperingen en infostandjes.
Dat is op de grens van Borgerhout en Deurne, vlak naast de Ring, waar we stilaan mogen uitkijken naar de realisatie van ringpark De Knoop. Dat ringpark staat al sinds 2004 op de kaart van enkele geëngageerde buurtbewoners. www.ringparkdeknoop.be
Een van hen is Manu Claeys, de latere voorzitter van stRaten-generaal. Hij vertelt hoe dat idee van een ringpark en het gelijknamige feest gegroeid is. En dat we vastbesloten zijn om over tien jaar het vierde Ringparkfeest te organiseren boven op de Ring in Borgerhout.
In de laatste week van 2003 zitten we met ons vijven in de keuken van een lid van BorgerhouDt van Mensen, een vereniging die ijvert voor het samenbrengen van lokale bewoners rond begeesterende initiatieven. Ik doe een voorstel: waarom niet in ons meest versteende en dichtstbevolkte stadsdeel van Vlaanderen de ringweg overkappen en er een heus ringpark bovenop leggen? Eerder dat jaar had ik in Boston de voltooide intunneling gezien van een autosnelweg die de stad in tweeën sneed, zoals ik eind jaren tachtig zelf nog aan den lijve kon ervaren tijdens een verblijf in de Verenigde Staten. De overkapping liet Boston herademen. De open wonde was geheeld, de stad kon zichzelf heruitvinden.
Eerste Ringparkfeest
Goed idee, vindt iedereen. We gaan aan de slag. In 2004 lanceren we het manifest Herwonnen stad, we organiseren infoavonden en in De Roma een debatavond, we drukken flyers en een brochure over ‘Ringpark De Knoop’. We maken ook lokale politici warm voor het idee. In 2005 volgt een campagne om het voorstel te laten opnemen in het Ruimtelijk Structuurplan (s-RSA, 2006) van de stad Antwerpen. Een eerste, succesvol Ringparkfeest in september 2005 ondersteunt die campagne.
Donkere wolk
Boven de goede intenties hangt echter een donkere wolk: de Vlaamse regering plant een nieuw viaduct door de stad, die ter hoogte van het Sportpaleis gekoppeld zou worden aan het viaduct van Merksem – samengevoegd een immens brede snelweg-op-pijlers, die je enkele honderden meters zuidwaarts nooit nog overkapt krijgt. In Borgerhout zien we de bui hangen. Twee leden van de ‘keukengroep’ sluiten zich aan bij de Antwerpse actiegroep stRaten-generaal, die bezwaar aantekent tegen het viaductplan. De drie andere leden kandideren lokaal op verschillende politieke lijsten, en raken verkozen.
Bestuursakkoord
In februari 2006 organiseert stRaten-generaal een bewustmakingsfeest aan het Noordkasteel (dat zou moeten wijken voor het viaduct) en boekt BorgerhouDt van Mensen een eerste succes: ringpark De Knoop staat in het voorontwerp van het Antwerpse Structuurplan! Of toch het onderzoeken ervan. Een jaar later neemt het nieuwe stadsbestuur het overkappingsonderzoek op in het bestuursakkoord. Tegelijk wordt opgelegd dat het alternatief van stRaten-generaal voor het geplande viaduct mee onderzocht moet worden in het milieueffectenrapport. Dat doet het debat in Antwerpen ontvlammen: kan het vermaledijde viaduct nog tegengehouden worden?
Volksraadpleging
In 2008 lanceert de nieuwe actiegroep Ademloos een petitie om over die vraag een volksraadpleging te organiseren. In oktober 2009 wordt het viaduct weggestemd, maar het hertekende plan van de Vlaamse regering om de Antwerpse Ring te sluiten blijft zwaar inhakken op het stedelijke groen en op de omliggende woonwijken. Het debat gaat niet liggen.
In 2012 gebeuren er drie belangrijke dingen. In maart organiseert stRaten-generaal een internationaal tunnelcongres met als titel ‘Overkapte stadssnelwegen zijn de toekomst’. Ambtenaren van de overheid en werknemers uit de bouwsector dagen in groten getale op. In juli maakt de stad Antwerpen de resultaten bekend van het beloofde overkappingsonderzoek. Die zijn veelbelovend: het overkappen van de Antwerpse Ring is haalbaar en levert een grote meerwaarde. In november publiceert architect en ruimtelijk planner Peter Vermeulen Uit de ban van de Ring, waarin hij de overkapping van de hele Ring als wervend project naar voren schuift.
Stappen om te overkappen
In 2014 volgt een nieuwe drietrapsraket. In februari zet Ringland zich op de kaart als pleitbezorger voor de volledige overkapping van de Antwerpse Ring. In mei komen tienduizend Antwerpenaren samen in Park Spoor Noord. Die manifestatie Stappen om te overkappen maakt indruk bij de politieke partijen, die beseffen dat het rondmaken van de Ring nooit een draagvlak zal vinden zonder perspectief op een ambitieus overkappingsplan met ringparken.
Later dat jaar rondt de stad Antwerpen een tweede overkappingsonderzoek af, waaruit blijkt dat Borgerhout prioriteit geniet: daar wordt het grootste positief effect van het overkappen van de Antwerpse Ring vastgesteld, voor ruim 41.000 omwonenden.
Tweede Ringparkfeest
In september 2015 organiseren stRaten-generaal, Ringland en Ademloos daarom samen een tweede ringparkfeest in Borgerhout, dit keer onder het motto van de hoop. De stad Antwerpen doet mee met een infostand over de onderzoeksresultaten, die eind 2015 bezorgd worden aan de intendant – de Vlaamse professor Stedenbouw Alexander D’Hooghe woonachtig in… Boston. Hij moet in opdracht van de Vlaamse regering en op basis van werkbanken met bewoners, ambtenaren en experten voorstellen lanceren over leefbaarheid rond de Ring.
Derde én vierde Ringparkfeest
In maart 2017 ondertekenen de burgerbewegingen, de stad Antwerpen en de Vlaamse regering samen het Toekomstverbond, waarin de belofte van het overkappen van de Ring in steen gebeiteld wordt. In de volgende jaren worden in werkbanken vijf ringparken uitgetekend en gekoppeld aan de Oosterweelwerken: West, Noordkasteel, Groenendaal, Lobroekdok en Het Schijn. De financiering ervan raakt rond.
In 2024 wordt een tweede fase opgestart: ook de zuidelijke Ring zal worden overkapt en de procedure daartoe begint in nieuwe werkbanken. In die zone situeert zich ringpark De Knoop.
Tijd daarom voor een derde Ringparkfeest, op zaterdag 24 mei 2025! Deze keer om te vieren dat de werken voor de eerste overkappingen intussen zijn gestart en dat al werk wordt gemaakt van de volgende fase.
Voor 2035 plannen we een vierde Ringparkfeest – het is een werk van lange adem. Hopelijk tegen dan boven op de Ring in Borgerhout.
Dank aan de vele mensen die mee droomden, volhielden en samen de overkappingen waarmaken.
