Onze keukengootstenen zijn een broeihaard van bacteriën, zowel goede als slechte. Onderzoekers van de Universiteit Antwerpen vragen zich af welke soorten er allemaal leven in de ‘poembakken’ van ’t Stad. Met het burgerwetenschapsproject ‘POEMBAKterie’ roepen ze de Antwerpenaren op om zelf een la(va)bostaaltje te nemen.
Bacteriën zijn overal. In het gemiddelde huis leven tot wel 8000 verschillende soorten. Ook in onze keukenwasbakken voelen de micro-organismen zich thuis. “Noem de ‘poembak’ gerust ‘het hart van het huis’”, vertelt Enya Arconada Nuin, doctoraatsonderzoekster verbonden aan het Laboratorium voor Medische Microbiologie (UAntwerpen). Samen met haar (co)promotoren prof. Sandra Van Puyvelde en prof. Gert-Jan de Bruijn is zij een van de drijvende krachten achter burgerwetenschapsproject ‘POEMBAKterie’. “In de keukengootsteen komt van alles terecht: etensrestjes, schoonmaakmiddelen, potgrond, huisdierenvacht, … Daardoor is het echt een hotspot van bacteriën.”
Zelf staaltjes nemen
Maar welke bacteriën dat net zijn, is voor de wetenschap (voorlopig nog) een raadsel. Arconada Nuin: “Waarom leeft de ene bacterie wel in jouw keuken en de andere niet? Hoe het microbioom – de verzameling van verschillende bacteriën – eruitziet, hangt van zo veel verschillende variabelen af.”
Om de bacteriën in de keukenspoelbakken in kaart te brengen, schakelt de microbiologe de hulp in van de sinjoren. “’POEMBAKterie’ is een citzensciencepoject. Dat wil zeggen dat we alle inwoners van de stad Antwerpen oproepen om mee te helpen data te verzamelen. Dat gebeurt door deelnemers zelf een staaltje genetisch materiaal uit hun poembak te laten nemen. Samen met een vragenlijst die we hen laten invullen, analyseren we vervolgens al die swabs in ons labo. De bedoeling is om patronen te ontwaren in de resultaten: welke bacterie komt waar net voor, en waarom?”
Goede en slechte bacteriën
De onderzoekers verwachten zowel goede als slechte bacteriën aan te treffen in de poembakken van ’t Stad. “Onder ‘slechte’ bacteriën verstaan we bijvoorbeeld soorten die voor muffe geurtjes in de gootsteen zorgen, maar evengoed organismen die onze gezondheid kunnen schaden. Een extreem voorbeeld is de hardnekkige ziekenhuisbacterie Serratia marcescens die goed gedijt in vochtige omgevingen zoals wasbakken. Toen die bacterie in 2019 in ons land uitbrak op de intensieve zorgen in een ziekenhuis, kwamen er drie jonge kinderen om het leven.”
Al hoeven we volgens de microbiologe daarom nog niet alle bacteriën in onze poembak te vrezen. “Sommige ‘goede’ bacteriën verdringen zelfs net de slechte soorten. Niet alleen in ons lichaam is dat geval, maar dus ook in de poembak.”
Wie twijfelt of hij wel wil weten wat er in zijn gootsteen leeft, hoopt Arconada Nuin toch over de streep te trekken. “Door al die swabs te verzamelen, ontdekken we welke bacteriën er in jouw keukenspoelbak wonen. Na afloop van het onderzoek krijg je een lijst met alle gevonden soorten terug. Als daar bacteriën tussen zitten die potentieel gevaarlijk zijn, kunnen we stappen ondernemen om gezondheidsrisico’s te beperken. En – je weet maar nooit – misschien leeft er wel een onontdekte soort in jouw poembak.”
Deelnemers uit de stad Antwerpen kunnen zich online registreren voor het POEMBAKterie-project.
Foto: UAntwerpen
