Praktijkgids helpt lokale besturen en woonactoren aan de slag met cohousing, zorgwonen en woningdelen
Met het nieuwe wooncahier ‘Toegang tot collectiever wonen’ bundelt de provincie Antwerpen de lessen uit zeven pioniersprojecten rond cohousing, zorgwonen en woningdelen. De publicatie is opgevat als een praktische gids voor lokale besturen en woonactoren die collectieve woonvormen toegankelijk willen maken voor mensen die vandaag moeilijk een plek vinden op de woningmarkt.
Vergrijzing, meer eenpersoonshuishoudens, vereenzaming, stijgende woonkosten en schaarse ruimte zetten de klassieke woonmodellen onder druk. Vooral wie onderaan de woonladder staat, valt vaak uit de boot. De provincie Antwerpen ziet in compacte, collectieve, inclusieve en betaalbare woonvormen een belangrijk deel van het antwoord.
“Collectiever wonen is geen ideologisch concept, maar een heel praktische en noodzakelijke aanvulling op het klassieke woonaanbod. Dit wooncahier toont hoe cohousing, zorgwonen en woningdelen vandaag al wérkbaar zijn, ook voor mensen die moeilijk een plek vinden op de woningmarkt. We bundelen de inzichten uit zeven echte projecten, zodat lokale besturen en woonactoren niet telkens van nul moeten beginnen. Wie morgen stappen wil zetten, vindt hier de handvaten om dat vandaag al te doen.”
Zeven experimenten, één praktijkgids
In 2018 startte de provincie Antwerpen een lerend netwerk rond collectiever wonen. Zeven vernieuwende projecten kregen een opstartsubsidie om te experimenteren met cohousing, zorgwonen en woningdelen voor kwetsbare doelgroepen. Drie jaar lang deelden de initiatiefnemers hun ervaringen en inzichten.
Die oogst is nu gebundeld in het wooncahier ‘Toegang tot collectiever wonen’, met onder meer:
- een sociale cohousing in een voormalig klooster,
- een inclusiehuis in een hedendaagse cohousing,
- de herbestemming van een historische hoeve,
- en nieuwbouwprojecten van woonmaatschappijen en particuliere initiatiefnemers.
Niet elk experiment is al volledig afgerond, maar samen tonen ze hoe collectiever wonen vandaag wordt onderzocht, vormgegeven en uitgetest in de praktijk.
Vier invalshoeken uit het wooncahier
- Oproep voor meer collectieve woonvormen
Het wooncahier fileert waarom de huidige woningmarkt achterloopt op een snel veranderende samenleving en waarom er dringend nood is aan meer collectieve woonvormen. Collectieve projecten kunnen tekorten op de reguliere markt opvangen, maar stellen tegelijk nieuwe sociaal-ruimtelijke vragen. De provincie pleit daarom expliciet voor nieuwe samenwerkingen en experimenten op het kruispunt van wonen, zorg en welzijn.
- Zeven experimenten in detail
De zeven geselecteerde projecten worden concreet en genuanceerd uitgelicht: hun ambities, het proces, de struikelblokken en de doorbraken. Dat maakt het wooncahier interessant als leerboek, óók voor projecten die nog in de startblokken staan.
- Vijf lessen voor de toekomst
In een focusgroep met initiatiefnemers en experten werden resultaten, kansen en knelpunten besproken. Dat leidde tot vijf lessen, onder meer over:
- het belang van procesbegeleiding en participatie,
- de rol van ruimtelijke inpassing,
- de financiële en juridische randvoorwaarden,
- en de nood aan langdurige partnerschappen.
- Toegangen en aanbevelingen voor coalitiepartners
Collectiever wonen kan, in verschillende gradaties, een duurzaam antwoord bieden op leemtes in de reguliere woningmarkt. Door ontmoeting, nabuurschap en zorg ruimtelijk en inhoudelijk te faciliteren, ontstaat ook voor kwetsbare bewonersgroepen een stevige basis voor een kwaliteitsvolle woon- en leefomgeving.
Het wooncahier biedt concrete aanbevelingen voor lokale besturen, woonmaatschappijen, zorg- en welzijnsorganisaties en ontwerpers, en maakt duidelijk welke ondersteuning de provincie Antwerpen daarbij kan bieden.
“De projecten in het wooncahier tonen dat collectiever wonen geen theoretisch ideaal is, maar iets wat vandaag al in onze provincie groeit,” zegt gedeputeerde Beels. “Door de geleerde lessen te delen, willen we drempels verlagen en andere initiatiefnemers inspireren om zélf stappen te zetten.”
Het wooncahier ‘Toegang tot collectiever wonen’ kun je downloaden via de website van de provincie Antwerpen.
Foto: Provincie Antwerpen
