Partners organiseren een nieuwe aanpak van mobiliteitsvraagstukken
De Universiteit Antwerpen en de provincie Antwerpen brengen het komende jaar een diverse groep experts, studenten en ontwerpers samen om op een nieuwe manier oplossingen te zoeken voor gemeentelijke uitdagingen op het vlak van ruimte en mobiliteit. Universiteit en provincie ondertekenden op 5 december een samenwerkingsovereenkomst waarin ze deze aanpak in 2026 focussen op de ‘Corridor Lier-Herentals’ in de Zuiderkempen. Centraal staat een driedaagse ontwerp-marathon, de ‘Planathon’, waar jonge ontwerpers via visualisaties tonen welke mogelijkheden het landschap en de bestaande infrastructuur bieden. De vier betrokken gemeenten – Lier, Nijlen, Grobbendonk en Herentals – kunnen de voorstellen uit de Planathon nadien gebruiken als inspiratie voor lokale projecten.
Mobiliteit en ruimte zijn nauw met elkaar verbonden. Dat was een belangrijke conclusie uit de Mobiliteitsstudie Zuiderkempen, die vorig jaar door provincie en gemeenten werd goedgekeurd. Ook in het recente Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen komt deze verwevenheid duidelijk naar voren. De provincie wil nu concreet tonen hoe beide domeinen elkaar kunnen versterken, door experts uit verschillende sectoren samen te brengen: academici, overheden, ontwerpers, bedrijven en middenveld.
De keuze voor de as Lier-Herentals als eerste pilotproject is bewust. Deze oost-westverbinding heeft veel potentieel als belangrijke corridor in de Zuiderkempen, maar kent tegelijk lokale knelpunten. Voor het project start de provincie een samenwerking op met de Universiteit Antwerpen.
‘Verbeelding’ als innovatieve aanpak
In het eerste halfjaar van het project analyseert een 15-tal studenten Architectuur de ruimtelijke en mobiliteitsknelpunten op de as Lier-Herentals. Zij brengen de problemen in kaart, stellen alternatieven voor en visualiseren mogelijke effecten. De provincie faciliteert daarbij het contact met lokale besturen en relevante experten.
Tijdens de daaropvolgende Planathon gaan jonge ontwerpers intensief aan de slag met twee typische knelpuntsituaties. Via tekeningen, schetsen en reflecties onderzoeken zij hoe ruimte en mobiliteit beter op elkaar kunnen worden afgestemd. Aan het eind van 2026 ontvangen de betrokken gemeenten een reeks heldere, visueel uitgewerkte voorstellen die ze – indien gewenst – verder kunnen uitwerken.
“Met de analyse en daarna de Planathon laten we de verbeelding en creativiteit van studenten en jonge ontwerpers los op concrete, lokale struikelblokken”, zegt gedeputeerde Luk Lemmens, bevoegd voor Ruimtelijke Ordening. “We willen tonen hoe ruimtelijke keuzes mobiliteit kunnen verbeteren, en omgekeerd. Door functies te organiseren op goed bereikbare plekken – zoals scholen aan fietsostrades of kantoren nabij stations – verminderen we autogebruik, versterken we de kernen en beschermen we de open ruimte in onze provincie.”
Doorstroming binnen de corridor verbeteren
De provincie en de gemeenten stelden vast dat een ruimtelijke visie noodzakelijk is om de doorstroming binnen de corridor te verbeteren. Ruimtelijke inrichting en mobiliteit beïnvloeden elkaar immers voortdurend. Met dit project zetten provincie, gemeenten en Universiteit Antwerpen een denkproces in gang over de toekomst van de corridor.
“De Zuiderkempen hebben historisch gezien alles in huis om een performant en duurzaam mobiliteitslandschap te worden: spoor, water, fietsostrades, pleinen, …”, zegt Maarten Van Acker, professor Stedenbouw aan de Universiteit Antwerpen en promotor binnen dit project. “Het zijn vaak de kleine drempels in onze dagelijkse route, zoals een gevaarlijke overweg, een ontbrekend stuk fietspad, een fout geplaatste bushalte, die een hele regio kunnen vastzetten. Met deze samenwerking willen we tonen hoe krachtig verbeelding kan zijn. Gewapend met schetsrol, maar evengoed met GIS en 3D-software, laten we een legertje architectuurstudenten en jonge ontwerpers los op de corridor Lier-Herentals en willen we laten zien hoe kernversterking én een betere mobiliteit hand in hand kunnen gaan. Want soms volstaat één slimme lijn op een tekening om te zien hoe een corridor wél weer kan werken.”
Grote interesse van gemeenten
De gemeentebesturen van Lier, Nijlen, Grobbendonk en Herentals, waarlangs de corridor loopt, tonen veel interesse in deze aanpak. Burgemeesters en schepenen werken dan ook graag mee aan dit project. Na de ondertekening schoven ze meteen aan tafel om samen met de provincie en de universiteit enkele concrete lokale situaties te bekijken.
“Als provincie ondersteunen we gemeenten bij uitdagingen die lokale grenzen overstijgen”, zegt gedeputeerde Mireille Colson, bevoegd voor Mobiliteit. “Mobiliteitsproblemen stoppen niet aan een gemeentegrens. Een slecht afgestemde overstap of een verkeerd ingeplante attractie kan de volledige regio beïnvloeden.”
As Lier–Herentals als belangrijke corridor
De Mobiliteitsstudie Zuiderkempen, uitgevoerd door de provincie Antwerpen en de gemeenten en goedgekeurd in 2024, duidt de as Lier-Herentals aan als een belangrijke oost-westcorridor voor de hele regio, die bovendien aansluiting geeft op nationale en internationale netwerken. De corridor heeft vandaag al een sterke basis met spoorlijnen 15 en 16, buslijn 85, gewestweg N13 en de toekomstige fietsostrade F103. Deze multimodale structuur maakt het mogelijk om vlot te schakelen tussen vervoersmiddelen en stimuleert duurzame verplaatsingen.
Infrastructuur als spoorlijnen, fietsostrades en autowegen creëert niet alleen verbindingen, maar kan op sommige plekken ook het functioneren van de ruimte bemoeilijken — zoals versnipperde landbouw- of natuurgebieden, verkeershinder of problemen met waterafvoer. Door ruimte en mobiliteit samen te benaderen, ontstaan kansen om negatieve effecten te beperken, de kwaliteit van de omgeving te verbeteren en zorgvuldig geplande ontwikkelingen mogelijk te maken.
Foto: copyright: provincie Antwerpen
