In de vallei van de Grote Nete plantten we nieuw bos samen met buurtbewoners en jeugdbewegingen. De te bebossen gronden zijn aangekocht in kader van het Sigmaplan Grote Nete. Aan de rand van de vallei worden houtkanten en bosranden ingericht om bestaande bosjes te verbinden. Tegen de rivier komt rietland, open water, natte ruigte en natte graslanden. Zo richten we de vallei van de Grote Nete in om verdroging en overstromingen in de regio te voorkomen.
Samen met professionals en vrijwilligers van alle leeftijden waaronder jeugdbeweging JNM plantten we op zaterdag 1 februari in Heist-op-den-Berg nieuw bos aan. Op zondag 2 februari hielpen buurtbewoners in Hulshout bomen en struiken te planten in de rand van de vallei.
Herstel van historisch landschap
We geven de beemden in de vallei opnieuw het uitzicht van vroeger, een open landschap met bos en houtkanten aan de rand.
In Heist-op-den-Berg hebben de percelen een gezamenlijke oppervlakte van 1,5 ha waarvan er nog 1 ha niet bebost is. Deze oppervlakte zal gedeeltelijk bebost worden met streekeigen soorten, zoals mispel, wilde appel, sporkehout, meidoorn, rode kornoelje, gelderse roos, zwarte bes, sleedoorn, hazelaar, vlier, boswilg, zomerlinde, Europese vogelkers, wilde liguster. Er komen 625 (bomen en) struiken. Waar er geen aanplant is van houtkanten is er nog ruimte voor spontane/ natuurlijke verjonging.
In Hulshout hebben de percelen een gezamenlijke oppervlakte van 2,11 ha. Deze oppervlakte zal gedeeltelijk bebost worden door het aanplanten van kloempen. Een kloemp is een groepsgewijze aanplant van bomen. Uit elke kloemp groeit uiteindelijk één toekomstboom. De andere bomen zorgen gedurende de eerste jaren voor een natuurlijke begeleiding en bescherming (o.a. tegen vraat). Tussen de kloempen is er ruimte voor spontane/ natuurlijke verjonging. Deze aanpak bevordert de ontwikkeling van een gemengd bos dat ecologisch stabieler is en beter bestand tegen extreme weersomstandigheden, plagen en ziektes. Er komen 625 (bomen en) struiken.
Meer natuur om van te genieten
Vanop een toekomstig aanpalend fietspad zal je de aanplant kunnen bewonderen. De vallei van de Grote Nete is voor velen een plek om te wandelen, te fietsen, te genieten, … Ook tijdens en na de werken zijn recreatieve bezoekers welkom.
Houtkanten en bos aan de rand van de vallei en natte natuur tegen de rivier
De vallei van de Grote Nete moeten we koesteren. Daarom werken overheden en partners aan een natuurlijke en waterveilige vallei, die veerkrachtig reageert op langdurige droogte en perioden van hevige neerslag. Jan De Haes “We doen dit alles om onszelf te beschermen tegen de weersextremen van de klimaatverandering. Met het Sigmaplan gaat de omgeving sterk veranderen, natte natuur zal er heropleven.”
De inrichtingswerken worden in verschillende fases uitgevoerd door De Vlaamse Waterweg nv en Agentschap voor Natuur en Bos. In de projectgebieden langs de Grote Nete werken ze daarbij nauw samen met provincie Antwerpen, Natuurpunt en de betrokken gemeenten.
Extreme weersomstandigheden, zoals intense regenval en langdurige droogte, komen steeds vaker voor. Investeren in natte riviervalleien is een natuurlijke en duurzame oplossing om deze klimaatuitdagingen aan te pakken. Natte natuur werkt als een spons, ze absorbeert het water tijdens hevige regenbuien en geeft het langzaam vrij in droge periodes. Door water ruimte te geven, vermijden we dat het terechtkomt waar we dat niet willen – in woongebieden bijvoorbeeld. Zo’n sponslandschappen of wetlands zijn ook kampioenen in het opslaan van CO2.
We plannen verschillende ingrepen om natte graslanden, open water en riet te ontwikkelen. Deze plannen lijken veel op hoe de vallei er enkele decennia geleden uitzag. Nog niet zo heel lang geleden sneden we valleien af van de rivier, moerassen legden we droog en beplantten we met populieren. Nu beseffen we dat dit niet de juiste aanpak was en herstellen we de vallei terug als waterbuffer. De werken zorgen er ook voor dat vervuilde zones worden gesaneerd.
De geplande natuurinrichting zal ook typische dieren en planten lokken die leven in natte natuur. Bever wordt er reeds gespot en we hopen ook otter te verwelkomen. Bijna verdwenen vissen zoals de rivierdonderpad en de kleine modderkruiper zullen er een geschikt leefgebied vinden. Ook zeldzame vogels zoals de roerdomp, de kwartelkoning en het porseleinhoen voelen zich thuis in natte natuur. En heel wat andere soorten profiteren mee.
Jan De Haes: “De plantacties in de vallei worden mogelijk gemaakt door het Sigmaplan. Als provincie willen we samenwerken met het Sigmaplan om niet alleen de vallei, maar heel de regio zo goed mogelijk voor te bereiden op de schokken van de klimaatverandering . Daarom gaan we deze legislatuur samen met onze partners op zoek gaan naar extra bosuitbreidingsmogelijkheden in de regio.”
Het komt er op aan keuzes te maken: de juiste natuur op de beste plek
In een eerste fase werden populieren gekapt om plaats te maken voor natte graslanden, open water en riet: natuur die kenmerkend is voor de vallei. Populieren werden vroeger aangeplant met houtproductie als doel, maar vanuit natuuroogpunt zijn ze vaak niet de beste keuze in een riviervallei. Soms is het ook nodig om bos weg te halen om ruimte te geven aan planten en dieren die afhankelijk zijn van andere natuurtypes. Het komt er dus op aan keuzes te maken: de juiste natuur op de beste plek. Houtkanten en bosjes die belangrijk zijn als leefgebied voor zomertortel en nachtegaal wordt behouden.
Bos dat verdwijnt wordt op een andere, betere plek binnen het Sigmaplan aangeplant of groeit spontaan terug. Zo blijft de bosbalans voor het volledige Sigmaplan in evenwicht.
Voor de beplanting worden enkel inheemse (autochtone) boom- en struiksoorten gebruikt. De percelen worden gedeeltelijk bebost zodat ze kunnen evolueren naar halfopen landschap waarbij open plekken en struikgewas elkaar afwisselen. De aanplant zorgt voor het verbinden van bestaande bosjes en de leefgebieden van lokale planten en dieren. Dit komt de doelsoorten nachtegaal, zomertortel en grauwe klauwier ten goede, maar ook andere soorten zullen hiervan profiteren.
Meer info:
In het Grote Nete(e)werk slaan lokale en bovenlokale instanties de handen in elkaar om te komen tot een veerkrachtige en klimaatveilige vallei. In deze vallei van de toekomst is er meer ruimte voor water, natuur en de mens. Deze toekomst lijkt verdacht veel op de Grote Nete van decennia geleden. Benieuwd naar die toekomst? Kijk dan op www.grotenete.be. Je vindt er op interactieve manier info over het gebiedsprogramma en de verschillende projecten. Alsof je over de werfomheining kruipt!
Foto: ©Provincie Antwerpen – Koen Fasseur
