21 Feb. → 31 Aug.’25
Bozar presenteert van 21 februari tot 31 augustus 2025 Khorós, de eerste grote solotentoonstelling van Berlinde De Bruyckere (Gent, 1964) in Bozar. Voor het eerst is haar werk te zien in Brussel, een langverwachte primeur. In deze indrukwekkende tentoonstelling brengt de kunstenares een selectie uit haar oeuvre van de afgelopen 25 jaar in dialoog met zowel historische als hedendaagse kunstenaars, waaronder Lucas Cranach, Pier Paolo Pasolini en Patti Smith.
Voor Bozar concipieerde De Bruyckere een poëtisch en aangrijpend parcours op maat van de historische art deco-zalen, ontworpen door architect Victor Horta. Verspreid over 1000m2 toont de kunstenaar zowel monumentale sculpturen en installaties als kleinere werken op papier, zowel oudere als recente creaties. Foto’s, video- en audiofragmenten en rituele objecten treden ook in dialoog met haar werk.
In De Bruyckeres beklijvend oeuvre staat de mens en de condition humaine centraal. Er schuilt in haar krachtige en poëtische beeldtaal vaak een kwetsbare dualiteit: lijden en liefde, verdriet en troost, leven en dood.
“Het is de steeds weerkerende gruwel en schoonheid die we als mens niet begrijpen, maar waar we toch onderdeel van zijn.” vertelt De Bruyckere. “Mijn werk is altijd een neerslag van hoe ik als mens en als kunstenaar naar de wereld kijk en die bevraag. Dat is ook wat me aantrekt in het werk van Pasolini: alles wat we zien is doorleefd, onsterfelijk en trilt van de onrust van het politieke, het erotische en het existentiële.”
De Bruyckere put uit verschillende inspiratiebronnen: de religieuze iconografie, de klassieke mythologie, het oeuvre van Oude meesters en culturele overleveringen. Deze pijlers van haar beeldtaal brengt ze binnen in een hedendaagse context; het geweld dat ons omringt, de beelden van menselijk lijden op wereldschaal, maar ook schoonheid, troost en transformatie.
Khorós
In Khorós gaat Berlinde De Bruyckere in dialoog met geestverwante kunstenaars die ze omschrijft als ‘compagnons de route’. Het Griekse Khorós (χορός), verwijst naar de groep zangers en dansers in de Griekse tragedies. Zo is ook de tentoonstelling een samenspel van stemmen, gedeelde thema’s en dialogen.
“In dialoog werken is wat ik het liefste doe” geeft De Bruyckere toe. “Je tot mensen verhouden, gevoelig voor wat rond je gebeurt. In plaats van een ‘retrospectieve’ vond ik het interessant om, op vraag van Bozar, terug te blikken op dialogen en inspirerende figuren. Mijn werken, en hun gelaagdheid, lezen dan ook anders.”
De dialogen van Khorós slaan, zoals het oeuvre van De Bruyckere zelf, bruggen in tijd en ruimte: van de Griekse mythologie en Bijbelse scènes, naar de hiermee sterk verweven cinema van Pier Paolo Pasolini, tot de teksten van de iconische muzikant/dichter Patti Smith en hedendaags beeldend werk van, o.a., haar partner, de kunstenaar Peter Buggenhout. Maar ook de hindoeïstische ceremoniële objecten Lingam en Yoni treden in dialoog met het werk van De Bruyckere en benadrukken het expliciet erotische en seksuele geladen karakter van sommige creaties.
Naast iconische werken zoals het paard (Lost I, 2006), het veulentje (Lost V, 2021-2022), de monumentale boom (San Sebastian, 2019-2022) of werken die van de Biënnale van Venetië (uit de reeksen Arcangelo, City of Refuge en Need) voor het eerst naar Brussel komen, belicht Khorós ook minder bekende facetten van De Bruyckeres oeuvre. Recente creaties zoals de linonoleum-werken (Plunder I, 2024-2025) en collages (It almost seemed a lily, 2024) zijn speciaal voor de tentoonstelling in Bozar gecreëerd.
Eros en Thanatos
Haar uiterst lijfelijke sculpturen gaan het gesprek aan met andere kunstdisciplines: schilderkunst, film, literatuur, video, dans… In deze cyclische tentoonstelling is alles met elkaar verbonden. Centraal staat steeds het lichaam. In zijn levenslust en zijn teloorgang, in zijn eeuwige metamorfose. Paardenlichamen, verweerde dekens, dierenhuiden, bomen, bloemen, verroest metaal, hoofdeloze lijven…: de vormen en materialen waarmee De Bruyckere werkt, zijn minutieus gekozen om hun metaforische kracht. Bovendien werkt De Bruyckere nooit met nieuw materiaal. Het herwaarderen van wat op het eerste gezicht waardeloos of afgeleefd is, is essentieel in haar werk.
De Bruyckere: “Mijn werken dwingen je te kijken naar iets dat je misschien niet wil zien. Ik wil mensen raken waar ze bang zijn om geraakt te worden, die dingen aanspreken waar ze geen woorden voor hebben, maar er zijn altijd verzachtende omstandigheden. Ik schuw de wonde niet; lijden, verval, dood, eenzaamheid, zoveel als ze deel zijn van het leven, zijn ze deel van mijn werk, maar hetzelfde geldt voor tederheid, verbinding, levenskracht en lust. Eros en Thanatos altijd zij aan zij.”
In Khorós contrasteren uiterst intieme en fragiele werken met monumentale, ruwe en onverbloemde installaties. Maar elk werk belichaamt een poëtische kwetsbaarheid die de bezoekers tot verstilling en reflectie uitnodigt.
De tentoonstelling is de eerste van de reeks Conversation Pieces, een nieuw concept waarbij Bozar een kunstenaar uitnodigt om het eigen oeuvre in dialoog te brengen met dat van andere kunstenaars.
Foto: © Courtesy the artist – photo by Mirjam Devriendt
