Communicatiewetenschappers UAntwerpen schreven scriptie over het imago van (ver)ouderen en (sociale) media
Op het grote en kleine scherm is er weinig plaats voor ouderen, maar op sociale media neemt de grijze generatie steeds vaker zelf de regie in handen. Kijken we daardoor ook anders naar die leeftijdsgroep? Vier studenten communicatiewetenschappen (Universiteit Antwerpen) schreven er een masterproef over.
Senioren en (sociale) media: het klinkt als een atypische combinatie, en dat vooroordeel verraadt meteen ook het beeld dat we over ouderen hebben. Dat ontdekten ook Delphine Keynen, Rayéla Haegdorens, Lore Van Elst en Amber Raes. Onder begeleiding van professor communicatiewetenschappen Heidi Vandebosch (UAntwerpen) bestudeerden de masterstudenten het onderwerp vanuit verschillende invalshoeken.
“Onze samenleving vergrijst, maar tegelijk merk je dat ouderen sterk ondervertegenwoordigd zijn in de media”, vertelt Keynen. “Dat zie je ook terug in reclameboodschappen. Voor mijn masterproef analyseerde ik 115 Facebookadvertenties gericht op 60+’ers. Slechts in een klein deel daarvan werden ouderen afgebeeld. Vaak ging het over stereotiepe thema’s: gezondheidszorg, woningaanpassing, mobiliteitshulp … De klemtoon ligt op de noden van een hulpbehoevende doelgroep, niet op hun levensstijl.”
Granfluencer
Door sociale media krijgen ouderen de kans om dat clichébeeld te doorbreken, stelde Rayéla Haegdorens vast in haar onderzoek. “Ik nam 722 Facebookposts en 78 TikTok-video’s onder de loep om te achterhalen of ouderen positief of negatief werden afgebeeld. Het viel op dat ouderen zichzelf voornamelijk in een positief daglicht zetten. Ze gebruiken socialemediaplatformen onder meer als een middel om nostalgische, vriendelijke of wijze boodschappen te delen.”
“Op TikTok werden de stereotypen dan weer vaker bevestigd. Thema’s als fysieke aftakeling of grappen over leeftijd kwamen er geregeld terug. Toch toont deze studie aan dat ouderen via sociale media zichzelf op een andere, waardigere manier kunnen presenteren. Denk bijvoorbeeld aan de granfluencers: influencers op leeftijd die met hun content vooroordelen onderuithalen.”
Ouderdomsangst
Het negatieve beeld dat van ouderen wordt opgehangen, is niet onschuldig. Niet alleen voor senioren, maar ook voor jongeren. Tot die conclusie kwamen Lore Van Elst en Amber Raes.
Van Elst: “In onze maatschappij leeft een Fear of Growing Old: de combinatie van zorgen en angsten die mensen hebben over ouder worden. Die schrik heeft te maken met onzekerheid, fysieke achteruitgang of het verlies van sociale relevantie. Met een steekproef van 163 jonge mensen probeerde ik na te gaan of granfluencers die angsten konden temperen. Wat bleek? Een positief beeld van ouderen leidde inderdaad tot minder angst voor ouderdom.”
“Hoe jongvolwassenen naar ouderen kijken, beïnvloedt hun eigen gedrag en levenskeuzes”, vult Raes aan. “Die bevinding kwam telkens terug in de diepte-interviews die ik afnam bij jonge Vlamingen (tussen 18 en 28 jaar oud). Het beeld van ouder worden bepaalt mee hoe we denken over reizen, sparen, herinneringen maken en genieten in het hier en nu. Het toont hoe belangrijk een genuanceerde en realistische representatie van ouderen in de media is: niet enkel voor senioren zelf, maar ook voor toekomstige generaties.”
Foto: Universiteit Antwerpen
