Geïnspireerd door het verleden en klaar voor de toekomst
Op maandag 13 oktober stelde de provincie Antwerpen de landschapsbiografie voor de vallei van de Grote Nete voor, aan een volle zaal met een honderdtal aanwezigen. Dat zoveel partners, vakexperten, gebiedskenners, vertegenwoordigers van lokale besturen en streekbewoners samenkwamen, toont hoe groot de waarde van de vallei is voor onze toekomstige klimaatveiligheid, onze natuur, voedselvoorziening en als plek om te ontspannen en van te genieten.
De vallei van de Grote Nete met haar bijzondere landschappen heeft nu ook haar eigen landschapsbiografie. Een landschapsbiografie is een instrument om met een scherper inzicht via een integrale benadering te werken aan opgaves voor de toekomst. Om de vallei klaar te maken voor de toekomst moeten veel thema’s geïntegreerd worden aangepakt zoals waterbeheer, bosbeheer en natuurherstel, bodemkwaliteit, voedselvoorziening, erfgoedzorg, toerisme en recreatie, … Samenwerken en alle betrokken partijen laten meedenken zijn sleutelwoorden. De provincie wil door te investeren in een landschapsbiografie een hefboom creëren om de samenwerking in de vallei een boost te geven en extra middelen naar het gebied te halen.
Gedeputeerde Jan De Haes: “Binnen het Grote Net[e]werk hebben we grote plannen voor de hele vallei van de Grote Nete: we maken ze klaar voor de toekomst, met meer ruimte voor water, natuur en recreatie. Bij mij leeft de droom om de Grote Nete opnieuw te herstellen tot een vitale vallei nog steeds. Met deze landschapsbiografie verzamelen we alle bouwstenen om, met inspiratie uit het verleden, te kunnen samenwerken aan de toekomst van het gebied: een klimaatveilige Grote Netevallei, vol beleving. Niet uit nostalgie, maar uit noodzaak. Want meer dan ooit is duidelijk dat veerkrachtige valleigebieden cruciaal zijn in de steeds fellere strijd tegen de ogenschijnlijk tegengestelde gevolgen van de klimaatverandering: meer droogte en meer wateroverlast.”
De landschapsbiografie is geen eindpunt, maar juist een nieuw begin: een uitnodiging tot samenwerking over sectoren heen en een aanzet tot integraal denken en handelen. Ze vormt de basis voor een duurzame gebiedsontwikkeling, waarin water, natuur, landbouw, erfgoed en recreatie hand in hand gaan.
Het toekomstgerichte samenwerken op het terrein krijgt meteen vorm via het strategisch project ‘Het Grote Net[e]werk’. Het project focust zich de komende jaren op 4 werven, verspreid over het stroomgebied van de Grote Nete, met als doel een multifunctionele vallei te realiseren waar ruimte voor water, natuur en beleving centraal staan. Tijdens de voorstelling werd dit project officieel gelanceerd en werd projectcoördinator Charlotte Timmers voorgesteld. Zij deed een directe oproep om samen voluit aan de slag te gaan.
Keynote speaker prof. Steffen Nijhuis (TU Delft) deelde zijn inspirerende inzichten over ‘Landschapslogica: ontwerpen met landschappelijke systemen, mensen en geschiedenis’ — een visie die perfect aansluit bij de ambitie van de provincie Antwerpen om met lessen uit het verleden de toekomst samen veerkrachtig vorm te geven.
De Grote Netevallei opnieuw uithangbord van de Kempen
In de landschapsbiografie ontdek je hoe de Grote Netevallei is ontstaan, hoe de elementen er millennia lang hebben op ingespeeld, hoe vorige generaties in en aan de vallei hebben gewerkt en er hebben geleefd, en daardoor zijn huidige gedaante heeft gekregen waarbij restanten uit het verleden zichtbaar blijven.
Wie met zulke bril naar het landschap kijkt, beseft dat werken aan de vallei een buitengewoon gelaagde, complexe, maar ook bijzonder boeiende opgave is. Een uitdaging die we alleen maar samen, over sectoren heen, met vele partners en de lokale besturen in de vallei, kunnen aanpakken.
Als richtsnoer in die complexiteit biedt de biografie ook inspiratie voor samenwerking in de vorm van een toekomstvisie. Het boek bevat een lijst van interessante ontwikkelkansen waarmee we concreet aan de slag kunnen gaan.
In het boek staan heel wat plekken beschreven die de rijke streekgeschiedenis van de Kempen ademen: kasteeldomeinen, watermolens, beekvalleien, moerassen, turfputten, veenbodems, historische boskernen, landduinen, abdijen, hoeves, enzovoort. We pleiten ervoor om deze plekken op een duurzame manier te ontsluiten voor het brede publiek. Men koestert immers wat men bemint en kent.
Een boek om van te leren én om mee aan de slag te gaan
De publicatie telt 224 pagina’s, geïllustreerd met meer dan 400 afbeeldingen en beschermd door een harde kaft. Het boek beschrijft op beeldende en overzichtelijke wijze de ontstaansgeschiedenis van het landschap en de voortdurende wisselwerking met de mens.
Met een rijke mix van foto’s, kaarten en verhalen wordt de historisch gegroeide identiteit van het landschap tot leven gebracht, inclusief haar ecologie en erfgoed. De kracht van dit werk zit in de combinatie van wetenschappelijke onderbouwing en de levendige verhalen van lokale gebiedskenners.
Het resultaat is niet alleen een prachtig en duurzaam naslagwerk, maar ook een praktisch en veelzijdig instrument. Overheden, organisaties, gidsen, scholen en geïnteresseerden kunnen het inzetten als communicatiemiddel, educatief materiaal of inspiratiebron.
Praktische informatie:
De opmaak van de landschapsbiografie en -visie kadert in de gebiedsgerichte samenwerking in de vallei van de Grote Nete. Het gebiedsprogramma Grote Nete is een initiatief van de provincie Antwerpen.
Voor de opmaak van de landschapsbiografie schakelde de provincie de hulp en expertise in van Strootman Landschapsarchitecten in samenwerking met Jos Gysels.
Zin om de landschapsbiografie van de vallei van de Grote Nete verder te ontdekken? Sla het boek open en laat je verwonderen. De publicatie kan je vinden op www.degrotenete.be.
Foto: © Provincie Antwerpen
