17 oktober opent in het Baskische kunstpark Chillida Leku de tentoonstelling LIMINA: Cosmopolitan Chicken Project 30 van de Belgische kunstenaar Koen Vanmechelen. De expo vindt plaats in het kader van de Mugak/ Internationale Architectuurbiënnale van Baskenland en markeert Vanmechelens eerste grote solotentoonstelling in Spanje. De kunstenaar presenteert er een nieuwe kruising in zijn Cosmopolitan Chicken Project, dat hij in 1998 startte met de eerste kruising tussen de Belgische Mechelse Koekoek en de Franse Poulet de Bresse.
In Baskenland kruist Koen Vanmechelen zijn kosmopolitische kip met de Euskal Oiloa, het typisch Baskisch ras. Vanmechelen: “Het resultaat is een levend symbool van uitwisseling tussen het lokale en het mondiale, een dertigste generatie die een viering is van leven, diversiteit en hybriditeit.”
In het prachtige beeldpark van Eduardo Chillida, een van Spanjes bekendste kunstenaars, brengt Vanmechelen 15 installaties in zijn expo LIMINA: “Deze tentoonstelling valt in goede aarde in een Spanje dat zich steeds nadrukkelijker profileert als het geweten van Europa. Het is een land dat, net zoals Chillida, de dialoog over koloniale erfenissen, identiteit en duurzaamheid niet uit de weg gaat. In dat klimaat vindt mijn werk vanzelf aansluiting: de kip als levend symbool van de nood aan versmelting, wederkerigheid en respect voor verschil.
Parcours door natuur en architectuur
De tentoonstelling ontvouwt zich als een langzaam parcours door het landschap van Chillida Leku, waar natuur en architectuur in elkaar overvloeien. Bezoekers verlaten de gebruikelijke route en bewegen zich tussen sculpturen, installaties en wilde begroeiing. Elk werk onthult een nieuwe laag van betekenis en nodigt uit tot trager kijken. Onderweg duiken markante werken op: T-Rex, een zes meter hoge bronzen kippenpoot; Instead of Sleeping, een ode aan de nachtvlinder als symbool van onzichtbare biodiversiteit; en Paradise Lost, een smetteloos ei dat rust in de tak van een esdoorn tegenover de boerderij, een beeld vol potentie.
Bij het naderen van de 500 jaar oude Zabalaga-boerderij passeren bezoekers een smalle doorgang tussen twee kippenkooien, een fysieke én symbolische grens tussen het wilde en het gecultiveerde. Wie binnengaat, wordt niet langer toeschouwer maar deelnemer: de mens wordt bekeken door de kip. Binnen volgen drie hoofdstukken – Origin, Domestication en Crossing – die de evolutie van soort en cultuur verbeelden. Daar toont de Belgische kunstenaar onder meer Natural Knowledge, waarin de poten van een kip rusten op een stapel boeken, Breaking the Cage, metalen kooien met albast eieren en warme gloeilampen in de ramen van de boerderij en Open Secret, het DNA boek van de meest recente generatie.
“LIMINA CCP30” verandert Chillida Leku in een drempel, geen grens die scheidt, maar een ruimte van overgang en transformatie. Het gedomesticeerde en het wilde, het symbolische en het materiële, het menselijke en het niet-menselijke komen er samen in een plek die hiërarchieën doorbreekt en nieuwe vormen van samenleven voorstelt,” aldus de curatoren van de tentoonstelling, Jon Garbizu en Victoria Collar (Garbizu Collar Architecture) en Gonzalo Peña Sancho (Kri arquitectura).
Vanmechelen: “Kunst is kennis,” vertelt deze expo. Niet in de academische zin, maar als levend weten dat ontstaat door te doen, te kruisen, te delen. Elke kip in dit project draagt de genetische lijnen van talloze voorouders, net zoals wij de culturele lijnen van onze geschiedenis meedragen. Diversiteit is geen luxe, het is de motor van het leven.”
De kip als levende architectuur
De tentoonstelling is ingebed in het thema Castles in the Air van Mugak/, dat de architectuurbiënnale presenteert als ruimte voor reflectie over de toekomst.
“Ik dekoloniseer de kip,” licht Vanmechelen toe. “Voor mij is de kip een architectuur op zich: een levend bouwwerk dat toont hoe genetische bouwstenen zich vermengen tot nieuw leven. Met de kip maak ik zichtbaar wat de mens heeft gedaan – een monocultuur gecreëerd, waarin de rijkdom van karakter verdween. Als we schoonheid willen vieren, moeten we terugkeren naar diversiteit. Dat is wat ik met de kip doe: een levende, gedeconstrueerde architectuur van het bestaan.”
Een meditatie over de mensheid
Mireia Massagué, directeur van Chillida Leku vertelt: “Koen Vanmechelen is niet alleen een uitzonderlijk kunstenaar, maar ook een bijzonder genereus en intuïtief mens. Zijn werk overstijgt de kunstwereld en wordt een ruimte voor ontmoeting, samenwerking en actie. In zijn praktijk wordt kunst een middel om mogelijke toekomsten te verbeelden en bij te dragen aan een rechtvaardigere, diverse en bewuste samenleving.
Liefde is de motor van generositeit,” stel Vanmechelen. “Zonder generositeit kan geen enkel systeem leven dragen. Dat geldt voor kunst, voor biologie en voor samenleven. LIMINA gaat over die vrijgevigheid – de bereidheid om te mengen, te delen, te transformeren.”
De tentoonstelling is tegelijk een nieuw hoofdstuk in Vanmechelens voortdurende onderzoek naar bioculturele diversiteit, identiteit en overleving. Een levend werk dat kunst, wetenschap en filosofie verenigt, en dat de bezoeker uitnodigt om opnieuw te kijken naar wat leven, in al zijn vormen, werkelijk betekent. Luis Chillida, zoon van de kunstenaar: “Deze dialoog tussen twee schijnbaar verschillende werelden herinnert ons eraan dat kunst een ruimte blijft voor gedeelde verbeelding. LIMINA is, bovenal, een meditatie over de mensheid en onze toekomst.”
Foto: photo by Alex Abril
