Christian Laes (UAntwerpen) vertaalde Oudgrieks verhaal voor het eerst naar het Nederlands
In de eerste of tweede eeuw schreef een anonieme auteur ‘Het Leven van Aesopus’: een schalkse schelmenroman over het leven van een Griekse slaaf, antiheld en fabelschrijver. Professor oude geschiedenis Christian Laes (UAntwerpen) presenteert in zijn nieuwe boek ‘Aesopus’ de eerste volledige Nederlandse vertaling en toont aan de hand van het verhaal hoe het slavenleven in de oudheid er werkelijk uitzag.
“’Het Leven van Aesopus’ is een vrij unieke unieke tekst,” vertelt de professor. “In het fictieve verhaal kijk je mee door de ogen van Aesopus: een slaaf uit het oude Griekenland die het niet getroffen heeft in het leven. De man is niet moeders mooiste, kampt met lichamelijke beperkingen, maar bezit wel één grote troef: een vlijmscherpe geest. Doorheen de roman zien we hoe Aesopus als slaaf van eigenaar naar eigenaar verhuist, en uiteindelijk wordt vrijgelaten.”
De tekst werd nog nooit volledig naar het Nederlands vertaald, en de inhoud ervan werd amper door historici bestudeerd. Laes: “Nochtans behoort de oude tekst tot de meest bijzondere en sprankelende producten van de Oudgriekse literatuur. De roman schetst een levendig beeld van het leven van slaven in het oude Griekenland. Er zijn zeer weinig tekstbronnen uit die periode waarin slaven zelf aan het woord komen. Over hun gevoelsleven weten we dus nauwelijks iets. ‘Het Leven van Aesopus’ geeft ons een indruk van hun denken en doen.”
Lesmateriaal
De schelmenroman gebruikt Laes als kapstok om dieper in te gaan op het (slaven)bestaan van toen. “De vertaalde tekst is voorzien van uitgebreide commentaar en inleidingen,” legt hij uit. “Die aantekeningen geven context over het dagelijks leven van die tijd. Onder meer seks, voeding, lichamelijkheid, tafeletiquette en man-vrouwverhoudingen komen aan bod.”
Met ‘Aesopus’ mikt Laes dan ook op een breed publiek. “Het boek is niet alleen bedoeld voor classici en oudhistorici. Iedereen met interesse in de klassieke oudheid of in de geschiedenis van de slavernij vindt er boeiende inzichten in terug. En niet te vergeten: het verhaal zelf is doorspekt met humor. Ik hoop dat scholen enthousiast worden om het boek in de klas te gebruiken.”
Herkenbaar
Met de notities van Laes dompelt de lezer zich onder in de tijdsgeest van toen: een wereld met zijn eigen normen en waarden. Laes: “Het concept van slavernij was zo diep ingebakken in de maatschappij dat het amper ter discussie stond. Slaven werden juridisch beschouwd als instrumenten, terwijl het natuurlijk mensen van vlees en bloed waren.”
“Een aanklacht tegen de slavernij lees ik in dit verhaal dan ook niet,” vervolgt hij. “Later in de roman, wanneer Aesopus een vrij man is, schaft hij bijvoorbeeld zelf slaven aan. Toch laat de auteur zich hier en daar kritisch uit. In de klassieke oudheid geloofde men sterk in de fysionomiek: de leer dat iemands karakter af te lezen is aan diens uiterlijk. Door zijn voorkomen wordt Aesopus telkens onderschat door zijn meesters, maar de sluwe slaaf is hen steeds te slim af. Schijn bedriegt dus. Omgekeerd wordt de elite waarvoor hij werkt, neergezet als een kring van platte pseudo-intellectuelen. Voor veel slaven die het verhaal destijds lazen of hoorden, moeten sommige taferelen ongetwijfeld herkenbaar zijn geweest.”
Foto: Uitgeverij Sterck & De Vreese
