Op 6 december 2024 om 11 uur bezocht Hare Majesteit de Koningin de tentoonstelling “Paul Delvaux en zijn universum” in het Museum La Boverie in Luik. Het bezoek werd geleid door Camille Brasseur, curator van de tentoonstelling en directeur van de Paul Delvaux Stichting, en bijgewoond door Benoit Remiche, oprichter van Tempora, Willy Demeyer, Burgemeester van Luik, Aurélie Royer, Gouverneur van de provincie Luik, en Elisabeth Fraipont, Schepen van Cultuur van de Stad Luik.
Geproduceerd en gerealiseerd door het Belgische agentschap Tempora, maakt deze tentoonstelling deel uit van de viering van de 100ste verjaardag van het surrealisme en verzamelt meer dan 150 schilderijen, tekeningen en objecten van Paul Delvaux, een van de grootste Belgische kunstenaars van de 20e eeuw, waaronder meesterwerken die sinds vele jaren niet meer tentoongesteld zijn. De tentoonstelling onthult ook onbekende facetten van de kunstenaar en plaatst zijn werk in de context van de surrealistische beweging en de kunstgeschiedenis in het algemeen.
OVER DE TENTOONSTELLING
De vooraanstaande kunstenaar Paul Delvaux (1897-1994) construeerde een uniek universum met krachtige, voortdurend terugkerende beeldende elementen, waardoor een picturaal gesprek ontstond. In de tentoonstelling Paul Delvaux en zijn universum, met meer dan 150 kunstwerken en voorwerpen, wordt die dialoog hervat als een fraai spel van spiegeleffecten tussen schilderijen en tekeningen.
Dit retrospectief is het eerste sinds de grote tentoonstelling in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België naar aanleiding van zijn honderdste geboortedag in 1997. Het is een unieke gelegenheid om kennis te maken met de wereld van Paul Delvaux, van het eerste tot het laatste werk (1920-1986). Het circuit, gebaseerd op de geliefde thema’s van de meester, verloopt niet strikt chronologisch, waardoor veelvoudige dwarsverbanden verschijnen. Melancholische maagden, treinen, skeletten, de in het Musée Spitzner ontdekte slapende Venus, verwijzingen naar de klassieke oudheid … het zijn maar enkele motieven die in zijn oeuvre voortdurend terugkeren.
De meesterwerken van deze internationaal vermaarde, door Andy Warhol vereeuwigde kunstfiguur waren al jaren niet meer te zien. Ze worden hier weer bij elkaar gebracht en werpeneen nieuw licht op een tijdloos en complex oeuvre, zodat de hedendaagse tentoonstellingsbezoekers ze kunnen leren kennen.
… dialoog met andere kunstenaars …
Hoewel Delvaux een creatieve einzelgänger was, schiep hij zijn universum in dialoog met zijn voorgangers en collega’s. In de tentoonstelling worden de werken van Delvaux zij aan zij getoond met die van andere grote namen, waardoor overeenkomsten en verschillen aan het licht komen. Door de band met het surrealisme ligt de vergelijking met René Magritte en Giorgio De Chirico voor de hand, maar dat gaat niet op voor andere kunstenaars. Minder bekend is dat Delvaux als beginnend schilder interesse had voor Amedeo Modigliani en onder zijn invloed resoluut voor het naakt koos. Vervolgens onderging Delvaux de invloed van het expressionisme, meer bepaald Constant Permeke en Gustave De Smet, wat ook weinig bekend is. Via zijn belangstelling voor de klassieke oudheid komen we terecht bij zijn leermeester Constant Montald en zijn geestverwant Pablo Picasso. In thematisch opzicht vormen de werken van James Ensor en Félicien Rops een boeiend vergelijkingspunt, hoewel Delvaux onderwerpen als het skelet en de ‘twee vriendinnen’ minder diabolisch vormgaf dan zijn voorgangers. Door dat spel van invloeden, ontleningen en toevalligheden wordt een tipje van de sluier gelicht, en wordt duidelijk hoe en in welke context het schijnbaar hermetische en gesloten universum van Delvaux ontstond.
… met multimedia om door te dringen tot in de kern van het Delvaux-universum
De bezoekers zijn ook getuige van het scheppingsproces van Delvaux via innovatieve en interactieve multimediaopstellingen, in een drievoudige, complementaire gedaante.
Ten eerste betreden bezoekers de privéwereld van de kunstenaar via een originele reconstructie van zijn atelier. Ze zien Delvaux naar model schilderen in zijn eigen omgeving, tussen zijn geliefde voorwerpen die verband houden met de door hem geschapen picturale wereld.
In een andere opstelling is te zien hoe een schilderij tot stand komt. We tonen het originele Rumeurs (1980) samen met de voorbereidende tekening en een film waarin we de kunstenaar wijzigingen zien aanbrengen aan het schilderij. De film is gebaseerd op niet eerder aan het licht gekomen documenten verzameld door Paul Anrieu, een vriend van de kunstenaar. Zo kunnen we in het hoofd van de schilder kijken.
Bezoekers krijgen ook de kans om in de voetsporen van de schilder te treden en hun eigen Delvaux te maken via de interactieve opstelling ‘Teken een Delvaux’. Met beeldende elementen uit het Delvaux-vocabularium stellen ze hun eigen Delvaux samen.
In het midden van de rondleiding biedt een uitgebreide tijdlijn een perspectief op leven en werk van Paul Delvaux, de trots van de Belgische en mondiale schilderkunst.
De tentoonstelling Paul Delvaux en zijn universum werd ontworpen, gerealiseerd en geproduceerd door Tempora, in samenwerking met de Stichting Paul Delvaux, La Boverie en Demeter vzw.
Foto: La Boverie Luik; Gérald Micheels
