Gedeputeerde Luk Lemmens bezoekt laureaten Erfgoedprijs 2024 in Hemiksem, Mol en Herentals

Drie projecten tonen hoe initiatiefnemers en vrijwilligers het lokaal erfgoed tot leven brengen.

Vorige week bezocht gedeputeerde Luk Lemmens de drie laureaten van de Erfgoedprijs 2024. Het Gilliot & Roelants Tegelmuseum In Hemiksem, de zorgboerderij De Luyckenaar in Mol en IOED Land van Nete en Aa in Herentals. Hij ontmoette er de initiatiefnemers en vrijwilligers die het lokaal erfgoed tot leven brengen.

De terreinbezoeken zijn intussen een vaste waarde geworden. Ze geven de provincie de kans om de projecten te ontdekken: van een collectie naoorlogse deurklinken over een heropgebouwde dwarsschuur tot archeologische vondsten die met zorg en toewijding worden ontsloten.

“Erfgoed leeft pas écht wanneer het gedeeld, ontdekt en beleefd wordt,” zegt gedeputeerde Luk Lemmens. “Het zijn mensen die met hun handen, verhalen en inzet de geschiedenis opnieuw betekenis geven. Dat is erfgoed dat werkt – voor nu én voor later. Daarom hechten we belang aan de terreinbezoeken: ze zijn een traditie waarmee we het werk achter de schermen leren kennen en waarderen.”

Dat opent deuren – Hemiksem

In het Gilliot & Roelants Tegelmuseum leidde kunstenaar en onderzoeker Kathleen Boel gedeputeerde Lemmens rond langs meer dan 50 geëmailleerde deurklinken uit de jaren 1950–1970, zorgvuldig geselecteerd uit een grotere verzameling. Elke klink werd afzonderlijk gefotografeerd, wat resulteerde in een reeks van meer dan 4.000 beelden. Die tonen details van materiaal, kleur en stijl en geven inzicht in hoe vormgeving en wooncultuur evolueerden in het naoorlogse Vlaanderen.

Het project startte in Herentals, waar Kathleen Boel gesprekken voerde met buurtbewoners en erfgoedkenners. Met steun van de provincie Antwerpen, de Stad Herentals en vakmensen uit de streek groeide het project uit tot een volwaardige tentoonstelling. Die loopt nog tot 15 september in Hemiksem. Ook het gemeentebestuur van Hemiksem woonde het bezoek bij. In Herentals volgen nog een fotozoektocht voor jongeren en een avondlezing. Later dit jaar verschijnen een podcast en een boek over het project.

De Luyckenaar herleeft! – Mol

Voor zijn tweede bezoek trok gedeputeerde Lemmens naar zorgboerderij De Luyckenaar in Mol. Daar werd in 2021 een Kempense dwarsschuur heropgebouwd samen met jongeren in een kwetsbare situatie. Ze herstelden het houten gebinte, de lemen muren en het rieten dak onder begeleiding van ervaren vakmensen.

Sindsdien is de dwarsschuur een werkruimte en ontmoetingsplek. Tijdens de Erfgoeddag in april bezochten bijna 80 mensen de schuur. Intussen vonden er twee erfgoedateliers plaats, wordt er een lessenreeks voorbereid voor het buitengewoon onderwijs en lopen er trajecten met scholen en buurtorganisaties. Ook lokale vrijwilligers blijven betrokken bij het onderhoud en het onthaal van bezoekers. Het project kreeg niet alleen de Erfgoedprijs, maar won ook de eerste publieksprijs. Die werd verkozen via een online stemming.

Opgevist Verleden – Herentals

Het laatste bezoek bracht gedeputeerde Lemmens aan Kasteel Le Paige in Herentals. Daar ontmoette hij de vrijwilligers van Opgevist Verleden, een project van de Intergemeentelijke Onroerenderfgoeddienst (IOED) Land van Nete en Aa. Zij werken rond archeologische vondsten uit de Kleine Nete, afkomstig uit de collectie van verzamelaar Wim Vervoort. Tien zaterdagen per jaar komen ze samen om materiaal te inventariseren, fotograferen en digitaliseren in een online databank.

Daarnaast organiseren ze tijdelijke expo’s, workshops en lezingen en werken ze samen met erfgoedverenigingen en scholen. Op dit moment werkt IOED aan een educatief pakket voor leerkrachten. In het najaar volgt een publieksdag waarop recente vondsten worden getoond. Het project toont hoe archeologie, participatie en educatie hand in hand gaan.

Erfgoedprijs 2025

Met de Erfgoedprijs bekroont de provincie Antwerpen elk jaar een initiatief dat het onroerend erfgoed zichtbaar maakt en verbindt met het publiek. Dat kan gaan van een restauratieproject tot publiekswerking of vrijwilligersinitiatief.

Vanaf dit najaar kunnen kandidaten zich aanmelden voor de editie van 2025. Een onafhankelijke jury maakt een selectie van drie laureaten. Ook het publiek krijgt opnieuw een stem via een online stemming. De prijzen worden uitgereikt in het voorjaar van 2026.