Politieke wetenschappers UAntwerpen zochten uit wie er aan de touwtjes trekt in Brussel
Wie lobbyt het best op Europees niveau: burgerorganisaties of bedrijven? Studenten politieke wetenschappen van de Universiteit Antwerpen gingen op onderzoek. Hun conclusie: bedrijven wegen zwaarder door in het bepalen van de beleidsagenda.
Hoewel bedrijven zelden opvallen in protesten of de media, spelen zij een cruciale rol in het bepalen van de Europese beleidsagenda. Uit onderzoek van studentonderzoekers aan de Universiteit Antwerpen blijkt dat lobbygroepen die bedrijfsbelangen vertegenwoordigen vaker dan ngo’s beleidskwesties die hun belangen schaden, van de agenda kunnen houden en tegelijk gunstige voorstellen beter onder de aandacht van beleidsmakers kunnen brengen.
Waar burgerorganisaties vooral inzetten op publieke acties en media-aandacht, opereren sectorassociaties (zoals de chemische of farmaceutische sector) en beroepsorganisaties (zoals architecten en artsen) vooral via directe en minder zichtbare kanalen.
Luidste stem vs. beste contacten
De onderzoekers bevroegen zo’n 600 Europese lobbygroepen en ontdekten dat bedrijfsassociaties gemiddeld meer invloed hebben op de Europese politieke agenda dan burgergroepen. Deze invloed vloeit voort uit intensievere contacten met EU-beleidsmakers, grotere financiële middelen én een strategische toegang tot besluitvormingsprocessen. Een doorslaggevende factor is de aard van het contact: lobbygroepen die investeren in directe, vertrouwelijke relaties blijken invloedrijker dan groepen die vooral inzetten op media-aandacht of publieke druk. “Niet de luidste stem, maar de beste contacten bepalen wat er wel of niet op de politieke agenda komt,” aldus de studentonderzoekers.
Vooral informele gesprekken met beleidsmakers blijken waardevol. Ze bouwen persoonlijke relaties op die essentieel zijn bij complexe dossiers die in besloten overleg besproken worden. Beleidsmakers zoeken in zulke gevallen betrouwbare en diepgaande informatie, vooral wanneer lobbygroepen een beleidsvoorstel willen blokkeren in plaats van promoten.
Goede persoonlijke relaties met politici zijn dan vaak het verschil tussen succes en mislukking. Zo illustreert de recente invloed van grote autofabrikanten op het Europese klimaatbeleid dit goed: terwijl milieuorganisaties aandrongen op strengere emissienormen, wist de auto-industrie via intensief lobbywerk en directe contacten te voorkomen dat de meest ingrijpende maatregelen werden doorgevoerd.
Toch hangt invloed niet enkel af van vertrouwelijke contacten en middelen. Ook de bredere maatschappelijke context speelt een grote rol. Kwesties die sterk leven in het publieke debat krijgen sneller politieke aandacht. Bijvoorbeeld: het brede maatschappelijke draagvlak voor maatregelen tegen ontbossing leidde ertoe dat de EU hier sneller op reageerde. Omgekeerd verkleint verdeeldheid in de publieke opinie – zoals bij het debat rond genetisch gemodificeerde organismen – de kans dat beleidsmakers het thema snel oppikken.
Directe invloed op beleid
Met dit onderzoek belichten de studenten een vaak onzichtbaar, maar essentieel aspect van het Europese beleidsproces: wie bepaalt wat er op de politieke agenda komt? Omdat agendabepaling de eerste en cruciale stap is in beleidsvorming, betekent dit dat invloed op de agenda ook directe invloed op het uiteindelijke beleid impliceert.
“Uit onze resultaten blijkt dat bedrijven daarbij sterker staan dan andere belangengroepen, wat vragen oproept over de democratische legitimiteit van het proces. Transparantie over wie invloed uitoefent en gelijke toegang tot besluitvorming zijn dan ook geen luxe, maar een vereiste voor een gezonde democratie waarin burgers vertrouwen kunnen stellen.”
Foto: Canva/Euronews
