OVER DE EIKENPROCESSIERUPS
De eikenprocessierups is een rups die tussen april en eind juli veel gevonden kan worden op eikenbomen. Toch kunnen de brandharen van de rups vaak nog tot ver in het najaar en zelfs in de winter voor overlast zorgen. De eikenprocessierups heeft namelijk rond de 700.000 microscopische brandharen van +-0.25 mm lang. Wanneer de processierups gevaar constateert in zijn omgeving, zal deze zijn brandharen inzetten als verdedigingsmiddel. Deze brandharen veroorzaken vervolgens de veelbekende klachten zoals jeuk, rode bultjes en kortademigheid.
Zoals de naam al doet vermoeden, komt de eikenprocessierups veel voor op verschillende soorten eikenbomen, waar de rups in grote getale eikenbladeren eet. Daarnaast kan de rups ook regelmatig gevonden worden op andere boomsoorten zoals de beuk en de berk, wanneer de eiken in de omgeving al ver overbezet zijn. Doordat het voorjaar warmer is dan vroeger, krijgt deze rups volop de mogelijkheid om zich te ontwikkelen en overlast te veroorzaken. Ook de afwezigheid van natuurlijke vijanden speelt een belangrijke rol, dit komt doordat er te eentonig wordt aangeplant en doordat we bermen en ruigtes te frequent en te kort maaien. Natuurlijke vijanden in de vorm van bijv. insecten krijgen daardoor geen kans Daarom moeten er meer preventieve maatregelen genomen worden om de verspreiding van deze rups in te perken.
De eikenprocessierups komt in verschillende stadia voor, zoals in bovenstaande illustratie te zien is. Er wordt tegenwoordig ook al veel gebruik gemaakt van natuurlijke oplossingen, in plaats van chemische bestrijding. Wil je voorkomen dat de rups in jouw omgeving veel overlast veroorzaakt? Dan kun je in de verschillende stadia verschillende stappen ondernemen om minder eikenprocessierupsen terug te zien in jouw omgeving. Deze maatregelen zullen er niet voor zorgen dat in een keer alle eikenprocessierupsen in een keer zullen verdwijnen, maar dragen zeker bij om de overlast in te perken.
NATUURLIJKE VIJANDEN
De eikenprocessierups heeft verschillende natuurlijke vijanden die elk op hun eigen manier raad weten met deze rups. Vogels, vleermuizen, sluipvliegen en sluipwespen zijn allen in een ander stadium nuttig om de overlast te verminderen. Zo kun je het hele jaar door maatregelen nemen om de populatie van de eikenprocessierups terug te dringen. Doordat tuinen en gazons de laatste jaren steeds strakker ingericht werden, waarbij veel tegels gebruikt worden, maar ook door het eerder genoemde maaibeleid, zijn de populaties van de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups afgenomen. Dit is ook een van de redenen waarom de overlast de afgelopen paar jaar zo toegenomen is. Het komt erop neer dat we hierdoor de balans kwijt zijn en de eikenprocessierups hiervan heeft kunnen profiteren.
DE KOOLMEES
De koolmees is uitgegroeid tot een veelgebruikte natuurlijke bestrijder van de eikenprocessierups. Dit komt doordat de koolmees de eikenprocessierupsen in toenemede mate eet in verschillende stadia van de levenscyclus. Niet alleen eet de koolmees de eikenprocessierups als jonge rups zonder brandharen. Hij heeft namelijk ook zo zijn trucjes om de volgroeide rups te ontdoen van zijn brandharen en deze te eten. Daarnaast is de koolmees meest voorkomende vogel van België en komt hij vrijwel overal in ons land voor. De koolmees is het meest productief in het bestrijden van de processierups in de periode van april tot juli, maar let op: veel koolmezen nestelen zich al eerder in het jaar. Zorg er daarom voor dat de nestkasten, met een invliegopening van 32mm, al voor april ophangen.
ANDERE VOGELS
Niet alleen de koolmees maar verschillende andere vogels staan erom bekend niet vies te zijn van een eikenprocessierups als lunch. Van spreeuwen, boomklevers, spechten, wielewaal, kauwen, koekoek en vinken is bekend dat zij de eikenprocessierups eten in elk stadium, met of zonder brandharen.
Van de pimpelmees, boomklever, winterkoning, roodborst en boomkruiper is bekend dat zij de eikenprocessierups eten in de vroege stadia, waarbij de rups nog geen brandharen heeft ontwikkeld.
Wil je de eikenprocessierups terugdringen met de hulp van andere vogels dan de koolmees? Dan heb je nestkasten met andere groottes invliegopeningen nodig. Zo maakt de pimpelmees gebruik van nestkasten met een invliegopening van 28mm en gebruiken mussen een invliegopening van 34mm. Meer informatie over welke invliegopening nodig is voor welke vogel? Meer informatie hierover kan bij de onderstaande link gevonden worden. Onderzoek altijd eerst welke vogels er al veel in je omgeving voorkomen voordat je besluit een nestkast op te hangen.
DE VLEERMUIS
Verschillende soorten vleermuizen kunnen een bijdrage leveren in een preventieve bestrijding tegen de eikenprocessierups, mits je deze in de goede periode inzet. Vleermuizen zoals de grootoorvleermuizen en laatvliegers eten namelijk graag de nachtvlinder tot welke de eikenprocessierups zich ontpopt. In een nacht kan één vleermuis wel 100 nachtvlinders eten, wat uiteindelijk 25.000 processierupseitjes kan schelen. De vleermuis is het meest effectief in de bestrijding van de processierups in de periode van juli tot in september wanneer hij de vlinders opeet die eitjes voor het volgend jaar leggen. De vleermuis is daarom zeer effectief in de preventieve aanpak voor het jaar erna.
INSECTEN
De sluipwesp/vlieg eet zelf niet de processierups of vlinder maar legt zijn eitjes op de processierups. Vervolgens eten de larven de processierups van binnenuit op. De sluipwesp en sluipvlieg hebben zich geëvolueerd tot een parasitaire soort die zich gespecialiseerd heeft om te leven van rupsen zoals de eikenprocessierups. De larven blijven daarnaast achter in het nest van de eikenprocessierups om het jaar erna te ontpoppen waardoor de bestrijding meteen weer opnieuw begint in het nieuwe seizoen.
Wil je sluipwespen of sluipvliegen aantrekken om de eikenprocessierups te bestrijden? Plant dan wilde bloemenmixen die deze dieren aantrekken!
NATUURLIJKE BESTRIJDING EIKENPROCESSIERUPS
Natuurlijke bestrijding heeft zich al effectief bewezen. Zo zijn meerdere gemeenten al gestart met het bevorderen van de natuurlijke vijanden van de rups in omgevingen met veel eiken. Zo hing de gemeente van Rotterdam in Nederland afgelopen jaar in het Kralingse Bos al preventief vleermuiskasten op om de overlast van dit jaar in te perken Ook worden er vaak nestkasten voor koolmezen opgehangen en worden er wilde planten aangeplant die sluipwespen en gaasvliegen aantrekken.
Natuurlijke bestrijding is daarnaast beter voor de natuur. Waar natuurlijke oplossingen vaak alleen de eikenprocessierups raken, daar zijn chemische bestrijdingsmiddelen vaak te algemeen. Hierdoor lijdt de natuur eronder wanneer er chemische middelen gebruikt worden. Daarnaast is de kans altijd groot dat de processierups uiteindelijk resistent wordt tegen het bestrijdingsmiddel en er weer opnieuw gezocht moet worden naar oplossingen.
WAT KAN IK ZELF BIJDRAGEN AAN DE BESTRIJDING VAN DE EIKENPROCESSIERUPS?
Om zelf de eikenprocessierups in je omgeving te bestrijden, kun je nestkasten ophangen voor de natuurlijke vijanden van deze rups. Let er hierbij op dat je nestkasten koopt voor de vogels die in jouw omgeving voorkomen. De koolmees koolmeest komt vrijwel overal in België voor en is daardoor ook een van de bekendste natuurlijke vijanden in België. De koolmees maakt gebruik van nestkasten met een invliegopening van 32 mm. Pimpelmezen, spreeuwen, boomklevers, kauwen, mussen en andere vogels die de rups graag eten, gebruiken echter weer andere invliegopeningen. Kijk daarom welke nestkast het meest geschikt is voor de vogels in jouw omgeving.
Foto’s: www.vivara.be