De Slag van de Schelde, bijna verwaarloosd en vergeten in de geschiedenis van de bevrijding van Europa. Wat was er gaande? Vanaf D-Day in 1944 werd er door de geallieerden een fors tempo opgelegd om de Duitsers over de Rijn te verdrijven, een bijna maniakaal doel van Montgomery. Ten koste van alles wilde hij zo vlug mogelijk de Nederlands-Duitse grens bereiken. Er was wel het voordeel van moderne, mechanisch uitgeruste troepen, maar de achillespees lag hem in de bevoorrading, de snelle logistiek. De Kanaalhavens waren niet groot genoeg en alhoewel Antwerpen snel bevrijd was met een quasi intacte haven was de monding van de Schelde nog in Duitse handen. Duitsers die zich naar hartenlust terugtrokken en er een Fort Zeeland van maakten met vooral in Walcheren vele kustbatterijen, type Atlantic Wall. Toch bleef Montgomery zich focussen op Operatie Market garden, rond Arnhem, die zou uitdraaien op een groot fiasco. Veel te laat werd beslist om Zeeland te bevrijden en het Eerste Canadese Leger, dat deze taak toegewezen kreeg, werd zo moederziel behandeld naar mankracht en logistiek dat het de naam “Cinderella Army” kreeg. Te veel tijd ging verloren alvorens de echte Slag om de Schelde kon beginnen.
De slag duurde van oktober tot november 1944 en was de bloedigste op Nederlands grondgebied. De Canadezen moesten via de Antwerpse regio oprukken naar de streek van Woensdrecht en Ossendrecht om de verbinding tussen Brabant en Zeeland in te nemen. Ondertussen werd Walcheren massief gebombardeerd door Lancasters, braken dijken en kwam meer dan 80% van het toen nog eiland onder water. Toch konden de Duitsers nog operationeel werken. Begin november kwamen er drie verschillende aanvallen, je kan het drie mini “Normandy Landings” noemen. De eerste gedurende de nacht ter hoogte van Vlissingen, door vooral Britse commando’s, was een succes, de tweede ter hoogte van Westkapelle gebeurde met amfibieboten in daglicht en werd bijna een catastrofe. De codenaam voor de aanval was Infatuate. De derde aanval gebeurde ter hoogte van de Sloedam waar Canadese en Schotse eenheden Walcheren binnenvielen. Middelburg viel op 6 november en na intens mijnenvegen kwam het eerste schip op 26/11 de haven van Antwerpen binnen. Ironisch genoeg een schip onder Canadese vlag!
In 2019 wil men de 75ste verjaardag van deze slag vieren. Hiervoor zijn reeds aan Nederlandse zijde veel initiatieven genomen. Zeeland zelf en het Brabantse gedeelte rond Bergen op Zoom heeft veel te bieden aangaande deze slag, die ook zo belangrijk was voor ons Antwerpen. Tezamen met de Liberation Route Europe, die al deze punten verbindt, gaan we op zoek naar plaatsen waar alles zich afspeelde.
De verovering van Woensdrecht speelde een sleutelrol. Vanuit het hoger gelegen Woensdrecht was het immers mogelijk de doorgaande weg van en naar Zeeland te beheersen. Een handig gidsje is de Bevrijdingsfietstocht die je langs luisterplekken, monumenten en informatiepanelen brengt. Zo kom je het verhaal te weten over vrijdag 13 (oktober) toen troepen van de Black Watch (Royal Highland Regiment of Canada) desastreuze verliezen leden in de drassige polder of je stopt even in de Canadalaan in Bergen op Zoom, een eerbetoon aan de Canadese bevrijders, die in deze straat hun tanks hadden opgesteld.
Alle info: www.vvvbrabantsewal.nl
Over Operatie Infatuate 2 kom je meer te weten in het gezellige museum in Westkapelle. Hier niet alleen uitleg over de landing, maar ook over de polders, de dijken en het dagelijkse leven. Boven op de dijk staat nog een Shermantank en in de tuin van het museum een originele landingsboot. Je kan hier ook terecht voor een koffie met gebak.
Info: www.polderhuiswestkapelle.nl
Over Infatuate 1 en de inname van de Sloedam is er het Bevrijdingsmuseum Zeeland in Nieuwdorp, niet ver van Goes. Dit pronkstuk van curator Stef Trans is een pareltje. Je start met een 15 min. durende introductiefilm en de collectie is verdeeld over twee verdiepingen. Een tip is om hier eerst de interactieve kaart te bekijken, zo heb je een enorm overzicht over de periode. Het museum verhuist in 2019 naar een nieuwe locatie naast het huidige. Het zal dan onderdeel uitmaken van het Liberty park. Dit 3 hectare groot park heeft een uniek concept en de eerste verwezenlijkingen kan je reeds bewonderen. De Zeeuwse elementen water, strand en dijken zullen zich visualiseren te midden van de oorlogsperiode. Er komen bunkers, bruggen en groot materiaal. De unieke en bewaard gebleven noodkerk uit Ellewoutsdijk is reeds ter plaatse en volledig gerestaureerd.
Alle info: www.bevrijdingsmuseumzeeland.nl
Alles over het grensoverschrijdende Bevrijdingparcours vanaf D-Day met links naar geschiedenis, erfgoed en toerisme vind je op www.liberationroute.com.
De komende evenementen i.v.m. 2019 zullen we zeker opvolgen.
Tot slot nog een vondst op onze tocht die niet rechtstreeks iets te maken heeft met WOII, maar toch een geschiedkundige toets heeft. In Oud-Vossemeer vonden we het Rooseveltmuseum. In dit dorpje woonden de voorouders van de Amerikaanse presidenten Theodore en Franklin Roosevelt en First Lady Eleanor Roosevelt. Deze laatste bezocht het dorpje in 1950. Tegenover het museum is er een leuk restaurant, Huys van Roosevelt, vol met verwijzingen naar beide presidenten.
Info: www.huysvanroosevelt.nl
Tekst en foto’s: A. Charrin
De eerste 101 England ánders-teksten, verschenen in ‘t Periodiekske (2008-2013), kan je nu ook lezen op de website www.allkindsofeverything.be en wel in de rubriek ‘Nostalgic Britain’.