Er mag een hoekje af: nieuwe aandacht voor oude techniek
Aandacht voor oude ambachten, werken met natuurlijke materialen, bewust vertragen en stilstaan bij wat je doet, … Het is helemaal van deze tijd. De populariteit van de houtsnede in prentenboeken past perfect in dit plaatje. Houtsnede is één van de oudste grafische technieken. De oudst bekende houtsnedes komen uit China (9de eeuw). De eerste Europese houtsnedes dateren uit de 14de eeuw.
Ook prentenboekenmakers van nu laten zich graag verleiden tot deze traditionele techniek, al dan niet in combinatie met andere technieken (linosnede, monotype, zeefdruk) of met digitale media. Hun prentenboeken verschijnen in grotere oplages in offsetdruk, maar soms ook in een beperkte oplage van een aantal genummerde exemplaren die volledig handmatig gedrukt zijn. Hoe hedendaagse illustratoren deze eeuwenoude techniek gebruiken in hun prentenboeken komt de bezoeker te weten in de expo Uit het goede hout. Deze tentoonstelling combineert houtsnedes van gevestigde waarden Luk Duflou en Isabelle Vandenabeele met werk van opkomende talenten Merlijne Marell en Vanessa Verstappen.
Een indringende kijkervaring
Bezoekers zien fragiele, bijzonder gedetailleerde houtsnedes in zachte kleuren van Luk Duflou naast krachtige, expressieve houtsnedes van Isabelle Vandenabeele. Merlijne Marell combineert houtsnede met lino en zeefdruk tot verrassend werk in felle kleuren. Van Vanessa Verstappen is er gloednieuw werk te zien voor het prentenboek Wolinoti. Het Houten Kind, met tekst van Dimitri Leue (verschijnt eind januari 2019).
De houten planken van Isabelle Vandenabeele vormen een kamervullende installatie. De toverlamp van Aladdin uit het werk van Luk Duflou bestaat echt! Filmpjes tonen stap voor stap hoe je een houtsnede maakt of laten je kijken in het schetsboek van Merlijne Marell. Overal in de tentoonstelling zien bezoekers schetsen, proefdrukken, werkmaterialen en inspirerende voorwerpen.
Frotteren en brikdrukken
Maar het blijft niet bij kijken. De werken van de illustratoren prikkelen de verbeelding en nodigen bezoekers uit om zelf de handen uit de mouwen te steken. Ze kunnen ‘frotteren’ met allerlei texturen in de traditie van Max Ernst of deelnemen aan een workshop ‘brikdrukken’: met afvalmaterialen maken ze een prachtige afdruk.
De tentoonstelling is een samenwerking met PXL-MAD School of Arts. Villa Verbeelding focust op het gebruik van houtsnede in prentenboeken. In mei 2019 organiseert PXL-MAD Illustratie twee expo’s met houtsnedes van hedendaagse kunstenaars en over de geschiedenis van de houtsnede.
Krachtige houtsnedes: een andere kijk op sprookjes
De krachtige techniek van houtsnede leent zich voor het vertellen van diepmenselijke, universele verhalen. Misschien is het geen toeval dat alle illustratoren in deze tentoonstelling houtsnedes maakten bij sprookjes? De afdrukken van het gekerfde hout, met stevige lijnen en straffe kleurcontrasten, zorgen voor een onheilspellende sfeer. Die duistere aantrekkingskracht is kenmerkend voor sprookjes, die vaak gaan over overgangsrituelen of het aftasten van de grenzen tussen goed en kwaad. Bekende sprookjes krijgen door de speciale techniek van de houtsnede een nieuwe dimensie. Van de lieflijke beelden in veel kinder- en sprookjesboeken is bij Isabelle Vandenabeele geen sprake. De houtsnedes die zij maakte voor bewerkingen van Roodkapje en Blauwbaard (met tekst van Edward van de Vendel) ogen stoer. Ze speelt met vlakken en lijnen, met licht en donker en met schaduwen. De robuuste beelden in contrasterend rood, zwart en fel blauw zetten de moed van de personages in de verf en zijn tegelijkertijd toch subtiel.
Bij Merlijne Marell zorgen houtsneden voor een poëtisch effect vol diepgang. Waar de wolf en de zeven geitjes in het traditionele sprookje beperkt blijven tot 
stereotiepen, toont zij hen in Schobbejacques en de 7 geiten als volwaardige personages met angsten en onzekerheden, dromen en verlangens. Ook in Volle Muil (met tekst van Tom Marien) is er die eenheid van beelden en verhaal: door een combinatie van houtsnede met andere technieken weet Merlijne Marell de complexe sfeer op te roepen van een bos bij nacht, een setting vol gemengde gevoelens waar Kleine Uil zijn angsten overwint.
De verhalen waar Vanessa Verstappen houtsnedes bij maakte zijn evenmin klassieke sprookjes. Voor haar bekroonde debuut Armandus de Zoveelste maakte ze zestig klassieke houtsneden uit lindehout. Die nemen de kijker mee naar een sprookjeswereld op zijn kop, vol eigenzinnige prinsen en prinsessen. De Penseeljury noemt haar ‘Escher-achtige puzzelprenten (…) prikkelend, stoer en geestig’. Eind januari 2019 verschijnt van Vanessa Verstappen Wolinoti. Het Houten Kind, een moderne versie van het aloude sprookje Pinokkio. Stof genoeg voor alweer een hoge stapel hout!
Luk Duflou kiest voor een pientere, humoristische benadering. Zijn versies van Aladdin, Sneeuwwitje en RinkRank zijn sprookjesachtige vertellingen die de poëzie van de dagelijkse werkelijkheid verbeelden. De aandachtige kijker herkent een knipoog naar Suske & Wiske en Mickey Mouse, in combinatie met een grote bewondering voor de Japanse houtsnede en de middeleeuwse grafiek. Zijn uiterst gedetailleerde houtsnedes zijn ware pareltjes. In zijn verhaal over ‘de deugniet Aladdin’ verstopte hij zelfs in miniatuurletters allerlei speelse, ondeugende figuurtjes.
Openingfeest op zondag 3 februari 2019 (14-19u)
Op zondag 3 februari is er een feestelijke opening met receptie. Een bezoek aan de tentoonstelling is die dag gratis. De deelnemende illustratoren geven een lezing over hun werk (vooraf inschrijven).
14u-19u: opening tentoonstelling met receptie (gratis toegang)
Programma lezingen
14u00: Isabelle Vandenabeele
15u00: Vanessa Verstappen
16u30: Merlijne Marell
17u30: Luk Duflou
3 februari – 8 juni 2019 
Groepsbezoeken en workshops
De tentoonstelling is een aanrader voor individuele bezoekers, gezinnen en groepen.
Educatief programma: kinderen en jongeren (6-16 jaar) verkennen de tentoonstelling met kijk- en doe-opdrachten. Voor 16+ zijn er geleide bezoeken. Een filmpje toont stap voor stap hoe je een houtsnede maakt. Bezoekers steken ook zelf de handen uit de mouwen: ze ‘frotteren’ met verschillende texturen.
Groepen met gids kunnen hun bezoek combineren met een creatieve workshop ‘brikdrukken’: met afvalmaterialen maken ze een prachtige afdruk.
Tijdens de krokus- en paasvakantie geven de illustratoren workshops voor kinderen. In de loop van de tentoonstelling zijn er 4 zaterdagen met workshops voor volwassenen.
Praktische info
Toegang: € 4 – gids: € 40
-18 jaar en scholen: € 2 toegang + € 1 workshop
andere groepen (+10 pers.): € 3
diverse kortingen: € 1
Open van woensdag t/m zaterdag en de 1ste zondag van de maand van 14 tot 17u. Ook op afspraak. Gesloten op feestdagen.
Villa Verbeelding – Bampslaan 35 – B-3500 Hasselt
+32 11 22 26 24 – info@villaverbeelding.be
Afbeeldingen: www.villaverbeelding.be