“What have the Romans ever done for us”?

Een iconische zin uit Monty Python’s Life of Brian. Een antwoord op deze vraag vind je zeker in Tongeren in het Gallo-Romeins Museum. De permanente tentoonstelling is verspreid over drie ruime verdiepingen, heeft de naam “Van Neanderthaler tot Gallo-Romein en begint ruwweg in 500.000 v.C. Hoe de mens in de regio Tongeren zijn sporen heeft nagelaten zie je met een eigentijdse, sfeervolle scenografie met films, maquettes en levensechte figuren.

Aan de Eburonen van Ambiorix kon men zeker niet voorbijgaan. Van deze stam is er sprake in het Tongerse rond 150 v.C. Veel kwam men te weten via Caesar. Rond 58 v.C. schreef hij zijn “De Bello Gallico”. Een soort oorlogsverslaggeving, die elke beginner Latijn in de humaniora vroeger als eerste Latijnse boek mocht doorknauwen. Het werkpaard van de zesde Latijnse (in de jaren ’60 telde men in de middelbare school nog af) en het enige boek dat ik thuis nog bewaard heb na het verlaten van K. A. Deurne. Caesar moet men wel kritisch lezen, hij schrok er niet voor terug om de waarheid naar zijn hand te zetten. Hij beschouwde de Rijn als culturele grens, ten oosten de Germanen, aan de andere zijde de Galliërs (of Kelten). Hij zag de Belgae als subgroep van de Galliërs en bracht de Eburonen hier ook onder.

Waarom kozen de Romeinen Tongeren –ze noemden het Atuatuca Tungrorum- als eerste stad in de regio? Een vruchtbare landbouwzone en strategisch belangrijk! De Jeker was toen nog bevaarbaar en mondde uit in de Rijn. Tongeren lag ook op de nieuwe weg tussen Boulogne aan de zee en Keulen. Trier was ook niet ver. Het werd een grootschalig handelsnetwerk en rond 150 n.C. telde de stad 8000 inwoners. Een regionale versie van de Romeinse cultuur ontwikkelt zich hier met hun bouwgewoontes, eetgewoontes, mode, godsdienst, lichaamsverzorging en wetgeving. Vanaf 400 n.C. begint het verval. Germaanse krijgsheren worden de echte machthebbers en het Romeinse karakter van de maatschappij verdwijnt stilaan.

Tot 1 augustus 2021 is er ook een tijdelijke tentoonstelling: “Oog in oog met de Romeinen”. Hoe was het écht om te leven in de Romeinse tijd, in Rome en ver daarbuiten? Puike acteurs kruipen in de huid van ooggetuigen en geven je hun persoonlijke kijk op hoe Rome hun leven beïnvloedde. Ze vertellen over hun leven, over kansen die ze grepen en moeilijkheden die ze overwonnen. Burgerschap, migratie, geloof, slavernij, rijkdom en multicultuur komen aan bod. De Romeinse collectie uit het British Museum Londen geniet wereldfaam en 250 topstukken uit die collectie laten je verder kennismaken met het Romeinse Rijk.

In beide tentoonstellingen kun je gebruikmaken van een audiotour (ook op kindermaat voorhandig).

Alle info: www.galloromeinsmuseum.be

Na het Romeins Museum kan je nu de stad verkennen. De Mijlpaalroute is een nieuwe, handige vriend voor je om dit te doen. Een mijlpaal is niet alleen een gewichtige gebeurtenis of een gedenkwaardig feit, een mijlpaal is ook een verwijzing naar een handig hulpmiddel uit de Romeinse tijd. Een mijl was bij de Romeinen ongeveer duizend passen, ruwweg bijna 1500 meter. In bijna heel Europa werden mijlpalen geplaatst om de afstand te berekenen. Aan de Muur van Hadrianus, in het noorden van Engeland kan je zelfs “milecastles” ontdekken, na elke Romeinse mijl verscheen zo’n minifort. Veel blijft er niet van over, maar voor een originele pint en English food is er in Haltwhistle (Northumberland) The Milecastle Inn op ongeveer 500 meter van de originele muur. Nu weer naar Tongeren … Bij de toeristische dienst kan je het handige boekje verkrijgen. Drie op elkaar aansluitende routes (blauw, groen en rood) leiden je langs alle hoogtepunten van de stad. De bronzen klinknagels met de gekleurde M wijzen je de weg. Met het handige boekje kan je aansluiten op gelijk welk punt van de route. Mijlpalen en gevelborden geven je onderweg nog extra informatie. De rode en blauwe route leiden je door het centrum van de stad. Met de groene route wandel je in de stadsrand. Bij de rode route is er nog een boeiend kinderparcours mee uitgewerkt.

De rode route brengt je bv. bij het Teseum. Dit is de erfgoedsite van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek. De Romeinen bouwden hier vroeger hun “basilica”, met religie had dit type gebouw niets te maken. Nadien kwamen er op deze plaats meerdere opeenvolgende religieuze gebouwen. Boven op al deze restanten werd in 1240 begonnen met de voorloper van de huidige basiliek. Zeven kerken en een Romeinse site op een en dezelfde plaats! Vanaf 1996, bij het aanleggen van de verwarming in de basiliek, hebben archeologen de ondergrond onderzocht. De archeologische site van het Teseum neemt je mee voor een fantastische tijdreis van 2000 jaar. Je vindt er sporen van Romeinse stadswoningen, middeleeuwse wallen en religieuze gebouwen.

Boven in de kloostergebouwen van het Teseum kan je ook de unieke kunstschatten bewonderen. Sinds de 13de eeuw had de basiliek een gemeenschap van kanunniken. Zij maakten deel uit van het kapittel en zongen er koorgebeden. Hierdoor mochten er ook relieken ondergebracht worden in de basiliek. Relieken straalden kracht uit, trokken pelgrims aan en brachten zo extra inkomsten binnen. In dit deel van het Teseum vind je indrukwekkende relikwieën en kostbare reliekhouders samen met liturgische gewaden en liturgisch vaatwerk. Beide delen van het Teseum kan je bezoeken met een handige iPod.

www.teseum.be

De rode mijlpaalroute brengt je ook naar het Begijnhof dat dateert van de dertiende eeuw. In een authentieke begijnenwoning uit 1660 is het Begijnhofmuseum Beghina gevestigd. Een unieke inkijk op het afgezonderde leven van deze uitzonderlijke vrouwen die geen kloosterlingen, maar ook geen leken waren. Er zijn zelfs twee ludieke themarondleidingen door het Begijnhof: “Met een begijntje op stap” en “De pastoor klapt uit de biecht”. In de museumkelder kan je je zelfs tegoed doen aan een ambachtelijk begijnenbiertje! Een ideetje om Tongeren culinair te ontdekken!

www.begijnhofmuseumtongeren.be

Algemene info: www.toerismetongeren.be

Parking in het centrum van Tongeren is te betalen. Bij het Sportcomplex De Motten is er gratis een vrij grote parkingplaats en vanaf hier ben je op ongeveer 10 minuten in het centrum.

“Wat volgt, staat altijd in verband met wat eraan voorafging” (tekst uit de gangen van het Gallo-Romeins Museum)

Tekst en foto’s: G. Charrin