Topaankoop voor Brugge: het manuscript ‘La Pénitence d’Adam’ van Colard Mansion Met middelen van het Museaal Collectiefonds koopt Brugge het handschrift La Pénitence d’Adam van Colard Mansion aan. Een stukje uniek Brugs erfgoed keert hiermee terug naar de stad waar het meer dan vijfhonderd jaar geleden gemaakt werd. Het manuscript was dit voorjaar te zien op de tentoonstelling ‘Haute Lecture by Colard Mansion’, een samenwerking tussen de Openbare Bibliotheek en Musea Brugge. Ruim 40 000 mensen bezochten deze expo. Het werk werd gekocht bij ‘Les Enliminures’ in Chicago.
Uniek Brugs manuscript Colard Mansion was één van de belangrijkste boekenondernemers in het laatmiddeleeuwse Brugge. Hij werkte onder meer in opdracht van de PERSBERICHT│12 sept ‘18 pagina 2 van 4 Bourgondische hertogen, vervaardigde luxueuze manuscripten en experimenteerde tegelijkertijd met gloednieuwe druktechnieken. Dit handschrift is een Franse vertaling van de apocriefe “Vitae Adae et Evae”. Het werd gemaakt voor Lodewijk van Gruuthuse, raadsheer van Filips De Goede en één van de belangrijkste bibliofielen uit de Bourgondische periode. Het vertelt het levensverhaal van Adam en Eva nadat ze uit het Paradijs werden verdreven. Er zijn maar drie middeleeuwse manuscripten van deze tekst bewaard. Twee bevinden zich in de Bibliothèque nationale in Parijs, het derde in een privéverzameling. Het is dit laatste exemplaar dat kon aangekocht worden. De uitzonderlijk hoge kwaliteit van de kalligrafie zou erop kunnen duiden dat deze tekst door Colard Mansion zelf werd geschreven.
Verrijking van de Brugse Mansioncollectie De Openbare Bibliotheek Brugge is een erkende erfgoedbibliotheek. Hoofdbibliotheek Biekorf huisvest onder meer de grootste collectie middeleeuwse manuscripten in Vlaanderen, incunabelen (boeken gedrukt vóór 1501) en oude drukken, historische kranten en het Guido Gezellearchief. Met zeventien incunabelen van Colard Mansion bewaart de bibliotheek de tweede grootste Mansioncollectie ter wereld. De aankoop van dit manuscript is dus zowel een verrijking voor de handschriftencollectie van de bibliotheek, een unieke aanvulling van de Colard Mansioncollectie én een prachtige kans om een Brugs erfgoedstuk na meer dan vijfhonderd jaar terug naar Brugge te brengen. Vernieuwde Gruuthusemuseum De nieuwe aanwinst zal vanaf 24 mei 2019 worden gepresenteerd in het vernieuwde Gruuthusemuseum. Het compleet gerestaureerde monument krijgt een nieuwe opstelling waarbij de rijke Gruuthusecollectie, samen met objecten uit andere Brugse erfgoedcollecties getoond zullen worden in de context van vijfhonderd jaar geschiedenis van Brugge. De bezoeker zal starten met een kennismaking met de laat-bourgondische periode. Natuurlijk zal Lodewijk van Gruuthuse als bouwheer en eigenaar van het Gruuthusepaleis én lid van de entourage van het Bourgondische hof hier een belangrijke rol in spelen. Bijzondere aandacht zal ook uitgaan naar Brugge als 
productiecentrum van handschriften en vroege drukken en de eigenaars-opdrachtgevers van verluchte handschriften. Lodewijks bibliotheek was de omvangrijkste, na die van de Bourgondische hertogen. De meerderheid van zijn handschriften was prachtig verlucht. Vandaag zijn de meeste handschriften uit de bibliotheek van Lodewijk van Gruuthuse echter eigendom van de Bibliothèque nationale de France in Parijs. Met deze aankoop zal een handschrift uit Lodewijks collectie opnieuw in het Gruuthusepaleis te zien zijn en dit in een wisselende presentatie met manuscripten uit onder andere de collectie van de Openbare Bibliotheek Brugge en het Grootseminarie.
Nog een aanwinst voor het Gruuthusemuseum: een laatmiddeleeuws eikenhouten ruiterbeeld In februari kocht Musea Brugge een eikenhouten ruiterbeeld van rond 1500 aan. Het gaat om een voorstelling van Sint-Joris te paard die de draak verslaat. Bijzonder is wel dat het beeld de gelaatstrekken van Filips de Schone heeft. Dit beeld heeft een ‘dubbelganger’ in de gemeente Sint-Joris-ten-Distel. Wellicht werden beide beelden door dezelfde mecenas besteld. Joris de Baenst, heer van Sint-Joris-ten-Distel woonde in het hof van Sint-Joris, dat we nu kennen als het hof van Watervliet. Hij bestelde het ene beeld voor de kapel in zijn leengoed nabij Beernem en het andere voor zijn prachtige patriciërswoning in Brugge. Het ruiterbeeld is een erg belangrijke aanvulling op de sculptuurcollectie van Musea Brugge. Het stuk is vermoedelijk gemaakt in een Brugs atelier. Het komt slechts zelden voor dat een beeld van dergelijke hoge kwaliteit op de kunstmarkt komt. Het ruiterstandbeeld is dan ook een echt topstuk. Het is zeer uitzonderlijk dat een vorst op deze manier is afgebeeld.
Ook het Groeningemuseum is een belangrijk kunstwerk rijker: een olieverfschets van Johannes de Doper door Stradanus Jan van der Straet of Stradanus was een Bruggeling die als jonge twintiger naar Italië vertrok. Daar maakte hij furore aan het Medicihof. Hij ontwierp tapijten, maakte prenten en schilderde grote altaarstukken die nu dikwijls nog op hun originele locatie bewaard worden. In de collectie van de Stad Brugge bevinden zich 63 prenten, maar tot nu toe geen enkele tekening of schilderij. Met deze olieverfschets wordt dus een belangrijke lacune in de collectie gevuld.
Dit werk beeldt Johannes de Doper uit en kan verbonden worden aan het altaarstuk met de Doop van Christus in de Santa Maria Novella in Firenze. Olieverfschetsen kenmerken zich gewoonlijk door een grote spontaniteit. Ze zijn namelijk bedoeld om pagina 4 van 4 (delen van) een compositie uit te werken in verf en zo dus de compositie te testen en te verbeteren. Dit geldt ook voor deze olieverfschets van Stradanus waarin de eerste geschetste lijnen op sommige plaatsen door de verf schemeren. De vrijheid in het aanbrengen van de verf blijkt uit losjes aangebrachte krullen en schaduwpartijen. De houding van het hoofd, de zijwaartse blik en de licht geopende lippen geven een onverwacht grote dynamiek aan deze uitgesneden voorstelling. De verf is los en vlot aangebracht en geeft inzicht in hoe spontaan Stradanus zijn compositie opbouwde. Deze spontaniteit eigen aan olieverfschetsen wordt door kunstkenners enorm gewaardeerd. Prenten kunnen niet permanent getoond worden, maar deze olieverfschets wel. Door dit werk aan te kopen kan er dus een volledig nieuwe verhaallijn van Brugse kunstenaars succesvol in Italië worden toegevoegd aan de presentatie in het Groeningemuseum. Het werk is nu nog niet te zien maar dit zal in een presentatiewissel wel het geval zijn.
Foto’s: www.museabrugge.be