Vorig voorjaar ging de Rozentuin in het Rivierenhof voor de helft op slot. De geliefde verpoosplaats van vele parkbezoekers was ‘bodem-moe’ en de prachtige collectie rozenstruiken kwijnde weg. De provincie Antwerpen zette geëngageerd in op een milieuvriendelijke renovatie. Door het terrein tijdens de ingrijpende werkzaamheden op te splitsen, konden de liefhebbers ten allen tijde blijven genieten van de (halve) rozentuin. De westelijke helft is nu klaar en open voor bezoekers.
De voorbije maanden werd het duidelijk hoe belangrijk de provinciale parken zijn voor de bevolking. “Een simpele wandeling in het groen was tijdens de lockdown voor velen de enige bron van ontspanning. Bezoekers hingen dan ook al een tijdje van over de afsluiting toe te kijken,” steekt Peter Verdyck, directeur van de Provinciale Groendomeinen Regio Antwerpen, van wal. Hij is blij dat de Rozentuin in het Rivierenhof opnieuw helemaal open is.
State-of-the-art renovatie
“Zonder chemicaliën maar door middel van uiterst innovatieve technieken is de bodem in het westelijke deel van de Rozentuin opnieuw helemaal gezond”, vertelt Jan De Haes, gedeputeerde bevoegd voor provinciale groendomeinen. “De westelijke helft van de collectietuin werd duurzaam gerevitaliseerd, heringericht en verrassend fleurig heraangeplant. In het gerenoveerde gedeelte van de Rozentuin voorziet anderhalve kilometer ondergrondse druppelslang de planten van regenwater.”
Het ‘resetten’ van een vermoeide bodem
Door jarenlang op dezelfde plaats rozen te telen, was het bodemleven van de Rozentuin in het Rivierenhof uit evenwicht geraakt. Bij ‘bodemmoeheid’ zijn de schadelijke bodemorganismen (aaltjes) te talrijk geworden voor de huidige teelt, waardoor de rozenstruiken zienderogen wegkwijnen.
Directeur Peter Verdyck licht toe: “Vroeger werd zo’n aangetaste bodem gesaneerd door de grond te ontsmetten met chemicaliën. Maar conform haar engagement en ISO 14001-label (keurmerk milieumanagementsysteem) gebruikt het provinciaal groendomein nu innovatieve milieuvriendelijke technieken om de rozencollectie op deze plek in het park te kunnen behouden. Daarbij worden goedaardige schimmels en bacteriën in de bodem gestimuleerd totdat opnieuw een natuurlijk evenwicht is bereikt. De grond wordt als het ware ‘gereset’.”
Welkom in de vernieuwde Rozentuin
Jan De Haes: “Het gerenoveerde Rozentuingedeelte is met respect voor het verleden anders ingevuld. Voortaan vloeien er organische art nouveau-lijnen in de historische, strakke perkvormen. Het concept verwijst naar het Jugendstil-tijdperk waarin de provincie Antwerpen het landgoed aankocht en ontwikkelde tot het eerste provinciaal domein van het land.”
Naast de golvende lijnen valt ook de grotere diversiteit aan flora op. Heesters en vaste planten, bloembollen en wintergroene massieven ondersteunen voortaan de rozencollectie. Hierdoor zal de Rozentuin de bezoekers niet alleen tijdens het rozenseizoen, maar het ganse jaar rond kunnen bekoren. Het zeer grote assortiment rozenvariëteiten is bewust afgebouwd wat de uitstraling en eenheid sterk verhoogt, alsook het intensief onderhoud beperkt. Er wordt tevens bewust ingezet op sterke, ziekteresistente rozen.
Het assortiment vaste planten werd gekozen in samenwerking met de gepassioneerde kenners van Tuinpunt. De aangeplante heesters en bomen zijn collectieplanten, een Sneeuwklokjesboom, een Magnolia, een Albizia (slaapboom, die bij zonsondergang z’n bladeren samenvouwt) en een Styrax. Peter Verdyck: “Door het aanplanten van botanische collecties geeft het Rivierenhof een mooi beeld van de plantendiversiteit en zorgt ze ook voor het behoud van levend erfgoed. Voor vele parkbezoekers is het een eerste kennismaking met de uitgebreide plantenwereld.”
Verrassende sfeervariaties
Aan de westelijke zijde omarmt straks een schaduwtuin met solitaire bloeiende heesters en bijzondere schaduwplanten, de historische pergola met vernieuwd zitgedeelte. Van hieruit overschouw je het centrale tuingedeelte met graszones en tal van rozen tussen vaste planten, heesters, bomen, wintergroene massieven en bloembollen. De perken zijn afgeboord met cortenstaal, een zeer duurzaam en natuurlijk ogend materiaal. Aan de pergola en het beeld van de naakte danseressen is in Belgische natuursteen met kalkmortel een ovalen stapelmuurtje gemetst waar planten op kunnen groeien.
Aan de noordkant vind je een perk voor keuringsrozen. Rozenveredelaars sturen nieuwe variëteiten in die verschillende keren per jaar anoniem door een onafhankelijke jury van rozenkenners worden gekeurd en beoordeeld. Hieruit worden dan de beste rozen voor openbaar groen gekozen. Momenteel zijn er zes nieuwe soorten ingestuurd.
In het gerenoveerde gedeelte Rozentuin zijn er momenteel 1910 rozelaars in 57 variëteiten aangeplant. Er is gekozen voor sterke en gezonde soorten, bij voorkeur op eigen wortel gekweekt, dikwijls met een keurmerk ADR of Excellence rozen. Net zoals vroeger is er opnieuw veel aandacht voor het werk van de beste Belgische rozenveredelaars. Martin Vissers en Lens Roses zijn trouwens zo gul geweest om een groot aantal van hun creaties (met korting) te schenken.
De biologische bestrijding van de aaltjes en volledige heraanleg van de rozentuin, gespreid over twee jaar (tweemaal vier fases), kost in totaal € 60.000.
Komende herfst gaat de andere helft van de Rozentuin op de schop. Afhankelijk van de weersomstandigheden zal de gehele rozentuin eind volgend jaar volledig vernieuwd in meer glorie dan ooit te bewonderen zijn.
Geschiedenis provinciale Rozentuin
In 1921 werd het Rivierenhof aangekocht door de provincie Antwerpen. Het allereerste provinciaal domein van het land werd in 1923 opengesteld voor het publiek en in de loop der jaren uitgerust met talrijke spel-, sport-, HORECA-, culturele en educatieve infrastructuur. De beplanting van het park en vooral van de nieuwe gedeelten was een werk van lange adem. Toen de provincie Antwerpen het Rivierenhof kocht, bestond de helft van het domein uit bossen, landbouwgronden, drassige weiden en pachthoeven.
De Rozenhof werd in 1926 aangelegd als botanische collectietuin van de landbouw-huishoudschool en telde 50 rozensoorten. De rozentuin werd vooral om didactische redenen aangelegd. Er werd geopteerd voor de meest gewone rozenvariëteiten, die door eigenaars van stadstuintjes gemakkelijk zelf te kweken waren. Om de rozentuin te beplanten deed de bestendige deputatie beroep op sponsoring. Alle belangrijke kwekers kregen een omzendbrief met de vraag of ze rozen wilden schenken. In ruil zou hun naam ter plekke worden vermeld. Verder werden er ook tulpen, pioenen en dahlia’s aangeplant.
De broers en grote bloemenliefhebbers Charles en tuinarchitect Guillaume De Bosschere gaven ’s zomers om de twee weken en met stijgend succes voordrachten over het kweken van bloemen. Ook de bloemententoonstellingen op het kasteel of in de villa trokken veel liefhebbers. De meest gerenommeerde kwekerijen, waaronder bedrijven uit Nederland, Frankrijk en Engeland zonden hiervoor bloemen in. Het Rivierenhof kreeg spoedig een zekere faam bij bloemen- en plantenkwekers en werd zelfs met lof vermeld in buitenlandse publicaties.
1989 – 2019
In 1989-1990 werd de Rozentuin heraangelegd. Ook toen zat de uitgeputte bodem van de collectietuin vol aaltjes die de planten en hun bloei verzwakten. Dat euvel werd toen verholpen door de grond met chemische producten te ontsmetten. Vandaag doet het Rivierenhof dat op een biologische manier door de bodem te resetten.
Voor de aanvang van de huidige renovatiewerken, was de rozentuin ingericht in vijf delen: grote rozenperken gelegen in een gazon, kleinere perken afgeboord met buxus, een pergola met vooral klimrozen, borders aan de lange noord- en zuidzijde van de rozentuin en een verhoogde border met geurrozen. Met circa 8400 rozelaars van 340 verschillende variëteiten gaf de rozentuin van het Rivierenhof drie decennia lang een goed overzicht van de verschillende groepen die bij rozen voorkomen, hun geuren en kleuren.
De noordelijke border bracht ode aan de Belgische rozenveredelaars met een selectie van honderd van hun bekendste en ook minder bekende rozen. Eén van de grootsten onder hen is ongetwijfeld Louis Lens. In de rozentuin van het Rivierenhof vertegenwoordigde hij meer dan een derde alle aanwezige variëteiten: 104 van de 340 verschillende rozen door hem werden gekruist, geselecteerd en gecommercialiseerd. In de loop van een halve eeuw won Louis Lens ongeveer 400 variëteiten, waarvan er nog steeds 150 in de handel zijn. Hij is de enige Belg die een All-American Rose Selection (AARS) kreeg voor zijn roos Pascali, de mooiste witte roos ter wereld met niet minder dan 30 onderscheidingen.
www.provincieantwerpen.be > Rozentuin Rivierenhof
www.facebook.com > Rivierenhof
www.twitter.com > DeDomeinen
Foto’s: www.provincieantwerpen.be